تاریخچه فقه در تبریز

[ویکی فقه] پیشینه فقه در تبریز به نیمه اخیر سده ۴ق، باز می گردد که خود حاصل اهمیت یافتن حوزه حدیثی تبریز است و مذهب فقهی غالب در آذربایجان (و از جمله تبریز) مذهب اصحاب حدیث بوده است.
گزارش های به دست آمده درباره پیشینه فقه در تبریز به نیمه اخیر سده ۴ق، باز می گردد که خود حاصل اهمیت یافتن حوزه حدیثی تبریز است. براساس آنچه مقدسی در همان نیم سده گزارش کرده، مذهب فقهی غالب در آذربایجان (و از جمله تبریز) مذهب اصحاب حدیث بوده است. از فقیهان تبریز در این دوره و اوایل سده بعد، می توان کسانی چون ابوالحسن علی بن ابراهیم ازدی تبریزی که ابن حزم از او روایات فقهی متعددی نقل کرده، قاضی ابوصالح شعیب بن صالح تبریزی (د ۴۳۵ق) و منتجب عبدالله بن نصر تبریزی، قاضی تبریز را یاد کرد که بر پایه قراین از اصحاب حدیث بوده اند. مذاهب مهم در تبریز بجز امامیه، مذهب شافعی و حنفی بوده، و به ندرت به حضور حنبلیه در آن شهر اشاره شده است.
فقه شافعی
اشاره ای از عبدالقاهر بغدادی (د ۴۲۹ق)، نشان می دهد که در اوایل سده ۵ق، مذهب شافعی در تبریز رواج یافته، و روی به اهمیت نهاده بوده است. به نظر می رسد که با وجود ورود مذهب شافعی در دهه های آغازین سده ۶ق به تبریز، مذهب اصحاب حدیث همچنان اهمیت خود را حفظ کرده است؛ ازجمله رجال این مذهب، باید به ابومحمد عبدالله بن نصر تبریزی، صاحب منصب قضا، محمود بن احمد حدادی تبریزی، قاضی و عالم متنفذ شهر و صدیق بن عثمان دیباجی که بر فقاهت او تأکید شده است، اشاره کرد.
← سده ۶ قمری
از اوایل سده ۷ق، به نظر می رسد که با ورود عناصر جدید به بافت جمعیتی، به تدریج زمینه ای برای حضور مذهب حنفی در آن شهر فراهم شده است. نفوذ مذهب حنفی در دستگاه حکومتی مغولان و فزونی شمار حنفیان در پایان سده ۷ق، رشیدالدین را بر آن داشت تا به هنگام ساخت مجتمع عمارات ابواب البر در پیرامون گنبد عالی در تبریز (سال های ۶۹۷-۷۰۲ق)، دو مدرسه، یکی برای طالبان شافعی و دیگر برای طالبان حنفی بسازد.
← سده ۸ قمری
...