تاریخ یعقوبی

[ویکی فقه] تاریخ یعقوبی، از قدیم ترین تاریخ های عمومی به عربی، تألیف احمد بن ابو یعقوب اسحاق بن جعفر بن وهب (م ۲۸۴ ق) می باشد.
این کتاب یک دوره تاریخ عمومی است که از هبوط آدم ـ علیه السلام ـ آغاز شده و تا حوادث سال ۲۵۹ هجری ادامه یافته است. این اثر از قدیمی ترین کتب تاریخ عمومی است که در تمدن اسلامی نوشته شده است. شیوه نگارش کتاب، تاریخی است، نه حدیثی؛ بدین معنی که یعقوبی مانند برخی از مورّخان محدث، حوادث تاریخی را به صورت حدیث با ذکر سلسله سند نیاورده است؛ بلکه به عنوان مورخ پس از استفاده از مآخذ مختلف، کتاب خود را تألیف کرده است.یعقوبی در مقدمه جلد دوم یادآور شده است که قصد تألیف کتابی مختصر را داشته و لذا بسیاری از اشعار و همچنین اخبار طولانی را حذف کرده است.
خلاصه گزارش محتوا
تاریخ یعقوبی، از قدیمترین تاریخ های عمومی به عربی، نوشته احمدبن ابی یعقوب بن جعفربن وهب بن واضح یعقوبی (زنده در ۲۹۲).این کتاب خلاصه ای است از تاریخ جهان از آغاز تا اواسط سده سوم هجری. بخش نخست کتاب ــ که در باره تاریخ پیش از اسلام است ــ مقدمه ای داشته که در دست نیست.در بخش فعلی کتاب ، که از میانه داستان آفرینش آغاز شده، سرگذشت پیامبران از آدم تا عیسی علیهم السلام و پس از آن تاریخچه ای از پادشاهان و ملل و ممالک جهان آمده است.
← منابع کتاب تاریخ یعقوبی
(۱) حاجی خلیفه.(۲) عبدالعزیز دوری، بحث فی نشأة علم التّاریخ عندالعرب، بیروت ۱۹۸۳.(۳) فرانتس روزنتال، تاریخِ تاریخ نگاری در اسلام، ترجمه اسداللّه آزاد، مشهد ۱۳۶۵ش.(۴) فهارس تاریخ الیعقوبی، قم: مرکزالبحوث الکمبیوتریة للعلوم الاسلامیة، ۱۳۷۶ش.(۵) آرتور امانوئل کریستن سن، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران ۱۳۵۱ش.(۶) مجمل التواریخ و القصص، چاپ محمدتقی بهار، تهران ۱۳۱۸ش.(۷) مسعودی، مروج (بیروت).(۸) احمدبن اسحاق یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، لیدن ۱۸۸۳، چاپ افست ۱۹۶۹.(۹) احمدبن اسحاق یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، نجف ۱۳۵۸.(۱۰) احمدبن اسحاق یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، چاپ بیروت.(۱۱) احمدبن اسحاق یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ترجمه محمدابراهیم، تهران ۱۳۶۲ش.

[ویکی اهل البیت] تاریخ یعقوبی ، از قدیمترین تاریخهای عمومی به عربی ، نوشتة احمدبن ابی یعقوب بن جعفربن وَهْب بن واضح یعقوبی این کتاب، در دو جلد، خلاصه ای است از تاریخ جهان از آغاز تا اواسط قرن سوم هجری.
احمد بن ابویعقوب اسحاق بن جعفر بن وهب (م 284 ق). وی به عنوان کاتب و «اخباری» شهرت دارد. لقب نخست اشاره به شغل دبیری در دربار عباسی است و لقب دوم به اعتبار مورخ بودن وی و آشنایی او با اخبار تاریخی است. گفته شده که «واضح» جد یعقوبی، علایق شیعی داشته و هم او بوده است که در زمانی که مسئول «برید» مصر بوده، ادریس بن عبدالله بن حسن برادر نفس زکیه را به مغرب فراری داده و جانش را بر سر این کار گذاشته بود.
به احتمال قوی، یعقوبی شیعه بوده است زیرا نشانه های تشیع وی در کتاب تاریخش کاملاً روشن است؛ از جمله این نشانه ها اخبار وی در داستان سقیفه و کیفیت برخوردهای خلفا و نیز شیوه گزارش هایی است که از تاریخ حوادث اسلام ارائه داده است.
این کتاب یک دوره تاریخ عمومی است که از هبوط حضرت آدم علیه السلام آغاز شده و تا حوادث سال 259 هجری ادامه یافته است. این اثر از قدیمی ترین کتب تاریخ عمومی است که در تمدن اسلامی نوشته شده است. شیوه نگارش کتاب تاریخی است نه حدیثی؛ بدین معنی که یعقوبی مانند برخی از مورخان محدث، حوادث تاریخی را به صورت حدیث با ذکر سلسله سند نیاورده است بلکه به عنوان مورخ پس از استفاده از مآخذ مختلف، کتاب خود را تألیف کرده است.
یعقوبی در مقدمه جلد دوم یادآور شده است که قصد تألیف کتابی مختصر را داشته ولذا بسیاری از اشعار و همچنین اخبار طولانی را حذف کرده است.
بخش نخست کتاب ــ که در بارة تاریخ پیش از اسلام است ــ مقدمه ای داشته که در دست نیست . در بخش فعلی کتاب ، که از میانة داستان آفرینش آغاز شده ، سرگذشت پیامبران از آدم تا عیسی علیهم السلام و پس از آن تاریخچه ای از پادشاهان و ملل و ممالک جهان آمده است . یعقوبی در بیان تاریخ پیامبران ، از قرآن مجید و مآخذ اسلامی و کتب عهدین از جمله اناجیل اربعه نقل و اقتباس کرده است . وی هرگاه از تاریخ سیاسی اقوام اطلاعات کافی نداشته ، تاریخ فرهنگی آنان را آورده است . به گفتة هوتسما ، مستشرق هلندی ، مأخذ عمدة یعقوبی در بارة تاریخ بنی اسرائیل ، پس از کتاب مقدّس ، کتابی بوده به نام > غار گنجینه ها < که یعقوبی بعضی مطالب آن را که با اصول عقاید اسلامی موافق ندیده حذف کرده است . یعقوبی در فصل «ملوک فارس » به فرهنگ اساطیری و تاریخ ایران باستان پرداخته و در بارة نظام کشورداری و سلسله مراتب دولتی ساسانیان اطلاعات ارزشمندی داده است . ظاهراً مأخذ وی در این باره گاهنامگ پهلوی بوده که خود قسمتی از کتاب بزرگتری به نام آیین نامگ بوده است . خوذای نامگ ، تاریخ رسمی ساسانیان ، از دیگر منابع یعقوبی است . ازینرو تاریخ یعقوبی از قدیمترین و مهمترین منابع برای شناخت دورة ساسانیان به شمار می رود .
مجلد دوم تاریخ یعقوبی به تاریخ اسلام اختصاص دارد. در آغاز مجلد، شرح زندگی پیامبر اسلام صلی اللّه علیه وآله وسلم از ولادت تا بعثت ، هجرت ، غزوات ، سفیران عرب ، کاتبان و همسران پیامبر، خطبه ها و مواعظ او، حجة الوداع ، وفات و سپس اوصاف و نسب پیامبر آمده است . شرح رویدادهای روزگار نخستین جانشینان پیامبر، یعنی ابوبکر و عمر و عثمان و امام علی و امام حسن علیهماالسلام ، مبحث بعدی است . سپس به دوران حکومت خلفای اموی و عباسی به ترتیب تاریخ جلوس آنان تا حوادث 259 پرداخته شده است . تاریخ عباسیان نزدیک به یک پنجم کتاب را شامل می شود، چنانکه مسعودی از کتابی با عنوان تاریخ «در اخبار عباسیان و جز ایشان » یاد کرده که احتمالاً همان تاریخ یعقوبی است
روش یعقوبی در مجلد دوم ، تحقیق در روایات و گزینش آنهاست ؛ او، برخلاف مورخان اخباری ، چون طبری ، سلسلة اسناد روایات را به دست نداده ، بلکه پس از بررسی و تدقیق در اخبار راویان و سیره نویسان و مورخان و تفاوتهای آنها گزارشی جامع از اخبار و روایات فراهم آورده است . یعقوبی در مقدمة این جلد، ضمن معرفی مآخذ خود، شماری از راویان و اخباریان و نسب شناسان مشهور سده های دوم و سوم را نام برده است

[ویکی شیعه] تاریخ یعقوبی (کتاب). تاریخ یعقوبی یا به عربی تاریخ الیعقوبی، از قدیم ترین تاریخ های عمومی به عربی، نوشته احمد بن ابی یعقوب (درگذشت: ۲۸۴ یا ۲۹۲ق) است. این کتاب خلاصه ای از تاریخ جهان از آغاز تا اواسط سده سوم هجری قمری است. تاریخ یعقوبی دارای دو بخش است: تاریخ قبل از اسلام و تاریخ بعد از اسلام. در بخش دوم این کتاب، به زندگی پیامبر اسلام و امامان معصوم تا امام هادی(ع) اشاره شده است. این کتاب همچنین، منبعی برای مطالعه در مورد تاریخ ایران باستان و دوره ساسانی است.
احمد بن ابی یعقوب بن جعفربن وَهْب بن واضح یعقوبی تاریخ نگار و جغرافی دان سده سوم هجری است. از دیگر آثار او البلدان و مشاکلة الناس لزمانهم است. وی همچون اجدادش گرایش به شیعه داشت و کاتب دربار عباسیان بود. سال وفات وی را ۲۸۴ یا ۲۹۲ق دانسته اند.
بخش نخست این کتاب، درباره تاریخ پیش از اسلام است. این بخش، مقدمه ای داشته که در دست نیست.