تاریخ کرج

تاریخ شهر کرج به سال های دور بازمی گردد و آثار باقی مانده در عهد باستان و دوران حکومت هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان ( آتشکده تخت رستم ) در اطراف شهر کرج گواه این است که این ناحیه در روزگاران گذشته از تمدن پیشرفته ای برخوردار بوده و همچنین پس از ظهور و رواج اسلام وجود گورستان ها، امامزاده ها و اماکن متبرکه متعدد در این ناحیه نشان دیگری از اهمیت و آبادی آن می باشد. [ ۲]
در سال ۷۴۰ هجری قمری حمدالله بن ابی بکر ابن محمد ابن نصر مستوفی در کتاب خود به نام نزهه القلوب از کرج نام برده و آن را در ولایات عراق عجم ( شامل استان های تهران، مرکزی، زنجان، همدان، اصفهان امروزی ) ، از توابع طالقان ذکر نموده است. همچنین نام کرج در کتاب حدود العالم من المشرق الی المغرب که به سال ۳۷۲ هجری قمری تألیف شده است نیز آمده بوده، ولی منظور «کرج ابودلف» بوده که حد فاصل سلطان آباد ( اراک ) و بروجرد قرار داشته است.
با توجه به آثار باقی مانده مانند، کاروانسرای شاه عباسی، به طور یقین در دوران حکومت صفویان شهر کرج به عنوان یکی از منزلگاه های مهم مسیر پایتخت و سرحدات غربی کشور از اهمیت نسبی برخوردار بوده است. همچنین در دوران حکومت آقامحمدخان قاجار که شهر تهران به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد، شهر کرج و ییلاق های اطراف آن رونق بیشتری گرفت. احداث کاخ شهرستانک در شمال خاوری شهر کرج نیز باعث اهمیت و رونق بیش از پیش آن شد.
در سده های میانهٔ اسلام و پس از آن به ویژه در عهد آخرین پادشاهان صفوی که تهران مقر حکومتی دربار می شود، مسیر تهران–کرج–قزوین مورد توجه قرار می گیرد و به احتمال فراوان کاروانسرای صفوی کرج قابل انتساب به همین دوره است. [ ۳]
کرج، مدتی جزء مازندران و زمانی بخشی از ری بوده است و گاهی از روستاهای طالقان یا شهرستانک محسوب می شده است. تا پیش از حملهٔ مغول رفت وآمد کاروان ها بیشتر از راهی بوده که از طریق سگز آباد و شهریار ( تهران ) به ری می رفته است. پس از این دوره راه قزوین–کرج–ری اهمیت بیشتری یافت ولی اهمیت کرج در دورهٔ صفوی به دلیل قرار گرفتن بر سر راه تهران - قزوین - تبریز بیشتر شده و کاروانسراها، پل ها و قلعه ها ایجاد شده در حاشیهٔ این جاده به آن هویت بخشیده است. مقدسی در سدهٔ چهارم هـ. ق از کرج به عنوان یکی از روستاهای ری نام برده است. در آغاز سدهٔ هفتم هـ. ق یاقوت حموی نیز کرج را تابع ری دانسته است.