تاریخ سرگذشت مسعودی

تاریخ سرگذشت مسعودی کتابی به قلم مسعود میرزا ظل السلطان است. این کتاب درمجموع دارای شش باب و دو ضمیمه یا مؤخره است و به تقریر مسعود میرزا و به اصرار پسرش، اسمعیل میرزا معتمدالدوله ( و احتمالاً بهرام میرزا سردار مسعود ) ، به رشتهٔ تحریر درآمده است. این کتاب به نثری ساده و تاحدودی عامیانه نوشته شده است.
منابعی که نویسنده براساس آنها کتاب را نوشته است به سه دستهٔ اصلی تقسیم می شود: بخشی از مطالب کتاب برگرفته از خاطرات شکارهای روزانهٔ اوست که طبیعتاً از دیدگاه تاریخی بسیار باارزش بوده و سند محکمی از وضعیت حیات وحش در دورهٔ تاریخی نگارش کتاب است. محققان محیط زیست و علاقه مندان شکار می توانند با اتکا به این کتاب، تصویری از محیط زیست و حیات وحش آن زمان به دست آورند؛ تصویری که شاید در کمتر سندی قابل دستیابی باشد.
شایان ذکر است این کتاب همچنین نشان دهندهٔ نوع رفتار سلاطین آن دوره با محیط زیست و حیات وحش نیز هست. پاره ای دیگر از مطالب کتاب نیز برگرفته از تاریخ های عمومی و متون ادب فارسی و در موارد نادری نیز نقل از کتب اروپایی است. اما بخش مهم کتاب، خاطرات و یادداشت های شخصی نویسنده است که غالباً بکر و دارای مطالب جدیدی می باشد. [ ۱]