[ویکی فقه] تاریخ تفسیر سده متأخر. دهه های انتقال از سده ۹ به ۱۰ق، در تاریخ جهان اسلام وقایع مهمی را در بر داشته که اثرات خود را در تحول تاریخ فرهنگی نیز برجای نهاده است.
کشف راه دریایی اروپا به اقیانوس هند در ۹۰۳ق/۱۴۹۸م به عنوان آغاز حضور اروپاییان در سواحل اسلامی اقیانوس اطلس و هند، تأسیس دولت صفوی در ایران در ۹۰۷ق و تبدیل دولت عثمانی به خلافت در فاصلۀ سال های ۹۱۸-۹۲۶ق برخی از این حوادث اند. طی سده های ۱۱ و ۱۲ق ، گرایش به تهذیب دین از پیرایه ها و بازگشت به دین خالص به عنوان موجی گسترده در میان مذاهب گوناگون اسلامی، از حنبلی تا امامی و از دین رسمی تا صوفیانه دیده می شد. سلطان سلیم عثمانی (حک ۹۱۸-۹۲۶ق ) با تسخیر شام و مصر و آن گاه الحاق گسترۀ وسیع تری از جهان اسلام به قلمرو دولت عثمانی، بخش مهمی از جهان سنی نشین را از نظر سیاسی متحد کرد و تقابل صفویه با عثمانی، تقابل اقلیت شیعه و اکثریت سنی را بسیار بیش از گذشته رنگی سیاسی ـ اجتماعی بخشید. بی علاقه شدن محافل اهل سنت به ادامۀ روش تفسیرنویسی پیشین، دوام گونه های از پیش موجود را بسیار محدود ساخت و نوعی رکود نسبی در تألیف تفسیری به وجود آورد. فعال شدن محافل تهذیب گرا و بازگشت گرا، گونه های تفسیر سلفی نزد اهل سنت و اخباری نزد امامیه را توسعه داد و به طور کلی تقابل امامیه با اهل سنت در نوشته های تفسیری، روی به فزونی نهاد.
کشف راه دریایی اروپا به اقیانوس هند در ۹۰۳ق/۱۴۹۸م به عنوان آغاز حضور اروپاییان در سواحل اسلامی اقیانوس اطلس و هند، تأسیس دولت صفوی در ایران در ۹۰۷ق و تبدیل دولت عثمانی به خلافت در فاصلۀ سال های ۹۱۸-۹۲۶ق برخی از این حوادث اند. طی سده های ۱۱ و ۱۲ق ، گرایش به تهذیب دین از پیرایه ها و بازگشت به دین خالص به عنوان موجی گسترده در میان مذاهب گوناگون اسلامی، از حنبلی تا امامی و از دین رسمی تا صوفیانه دیده می شد. سلطان سلیم عثمانی (حک ۹۱۸-۹۲۶ق ) با تسخیر شام و مصر و آن گاه الحاق گسترۀ وسیع تری از جهان اسلام به قلمرو دولت عثمانی، بخش مهمی از جهان سنی نشین را از نظر سیاسی متحد کرد و تقابل صفویه با عثمانی، تقابل اقلیت شیعه و اکثریت سنی را بسیار بیش از گذشته رنگی سیاسی ـ اجتماعی بخشید. بی علاقه شدن محافل اهل سنت به ادامۀ روش تفسیرنویسی پیشین، دوام گونه های از پیش موجود را بسیار محدود ساخت و نوعی رکود نسبی در تألیف تفسیری به وجود آورد. فعال شدن محافل تهذیب گرا و بازگشت گرا، گونه های تفسیر سلفی نزد اهل سنت و اخباری نزد امامیه را توسعه داد و به طور کلی تقابل امامیه با اهل سنت در نوشته های تفسیری، روی به فزونی نهاد.
[ویکی فقه] دهه های انتقال از سده ۹ به ۱۰ق، در تاریخ جهان اسلام وقایع مهمی را در بر داشته که اثرات خود را در تحول تاریخ فرهنگی نیز برجای نهاده است.
کشف راه دریایی اروپا به اقیانوس هند در ۹۰۳ق/۱۴۹۸م به عنوان آغاز حضور اروپاییان در سواحل اسلامی اقیانوس اطلس و هند، تأسیس دولت صفوی در ایران در ۹۰۷ق و تبدیل دولت عثمانی به خلافت در فاصلۀ سال های ۹۱۸-۹۲۶ق برخی از این حوادث اند. طی سده های ۱۱ و ۱۲ق ، گرایش به تهذیب دین از پیرایه ها و بازگشت به دین خالص به عنوان موجی گسترده در میان مذاهب گوناگون اسلامی، از حنبلی تا امامی و از دین رسمی تا صوفیانه دیده می شد. سلطان سلیم عثمانی (حک ۹۱۸-۹۲۶ق ) با تسخیر شام و مصر و آن گاه الحاق گسترۀ وسیع تری از جهان اسلام به قلمرو دولت عثمانی، بخش مهمی از جهان سنی نشین را از نظر سیاسی متحد کرد و تقابل صفویه با عثمانی، تقابل اقلیت شیعه و اکثریت سنی را بسیار بیش از گذشته رنگی سیاسی ـ اجتماعی بخشید. بی علاقه شدن محافل اهل سنت به ادامۀ روش تفسیرنویسی پیشین، دوام گونه های از پیش موجود را بسیار محدود ساخت و نوعی رکود نسبی در تألیف تفسیری به وجود آورد. فعال شدن محافل تهذیب گرا و بازگشت گرا، گونه های تفسیر سلفی نزد اهل سنت و اخباری نزد امامیه را توسعه داد و به طور کلی تقابل امامیه با اهل سنت در نوشته های تفسیری، روی به فزونی نهاد.
تنـوع در گونه ها
تفسیـر مأثور که در سـده های میانـه، به طور گسترده مورد توجه بود، در سده های متأخر نزد اهل سنت به حاشیه رانده شد، به گونه ای که هیچ نمونۀ شاخصی از آن گزارش نشده است. نمونه های محدود چون الفتح السماوی در تخریج احادیث تفسیر بیضاوی، از زین الدین عبدالرئوف مناوی (د ۱۰۳۱ق) و فتح القدیر الجامع بین فنی الدرایة و الروایة من علم التفسیر، از شوکانی (د ۱۲۵۰ق) نیز با وجود حدیث گرا بودن مؤلفان، تفسیر مأثور به معنای واقعی نیستند. در زمینۀ تفسیر فقهی و احکام القرآن نیز اثر شاخصی در مذاهب اهل سنت پدید نیامده است. این در حالی است که هم در تفسیر مأثور و هم تفسیر فقهی نزد امامیه در سده های متأخر رونقی چشم گیر دیده می شود.
← آثار در تفسیر با گرایش علوم عقلی
...
کشف راه دریایی اروپا به اقیانوس هند در ۹۰۳ق/۱۴۹۸م به عنوان آغاز حضور اروپاییان در سواحل اسلامی اقیانوس اطلس و هند، تأسیس دولت صفوی در ایران در ۹۰۷ق و تبدیل دولت عثمانی به خلافت در فاصلۀ سال های ۹۱۸-۹۲۶ق برخی از این حوادث اند. طی سده های ۱۱ و ۱۲ق ، گرایش به تهذیب دین از پیرایه ها و بازگشت به دین خالص به عنوان موجی گسترده در میان مذاهب گوناگون اسلامی، از حنبلی تا امامی و از دین رسمی تا صوفیانه دیده می شد. سلطان سلیم عثمانی (حک ۹۱۸-۹۲۶ق ) با تسخیر شام و مصر و آن گاه الحاق گسترۀ وسیع تری از جهان اسلام به قلمرو دولت عثمانی، بخش مهمی از جهان سنی نشین را از نظر سیاسی متحد کرد و تقابل صفویه با عثمانی، تقابل اقلیت شیعه و اکثریت سنی را بسیار بیش از گذشته رنگی سیاسی ـ اجتماعی بخشید. بی علاقه شدن محافل اهل سنت به ادامۀ روش تفسیرنویسی پیشین، دوام گونه های از پیش موجود را بسیار محدود ساخت و نوعی رکود نسبی در تألیف تفسیری به وجود آورد. فعال شدن محافل تهذیب گرا و بازگشت گرا، گونه های تفسیر سلفی نزد اهل سنت و اخباری نزد امامیه را توسعه داد و به طور کلی تقابل امامیه با اهل سنت در نوشته های تفسیری، روی به فزونی نهاد.
تنـوع در گونه ها
تفسیـر مأثور که در سـده های میانـه، به طور گسترده مورد توجه بود، در سده های متأخر نزد اهل سنت به حاشیه رانده شد، به گونه ای که هیچ نمونۀ شاخصی از آن گزارش نشده است. نمونه های محدود چون الفتح السماوی در تخریج احادیث تفسیر بیضاوی، از زین الدین عبدالرئوف مناوی (د ۱۰۳۱ق) و فتح القدیر الجامع بین فنی الدرایة و الروایة من علم التفسیر، از شوکانی (د ۱۲۵۰ق) نیز با وجود حدیث گرا بودن مؤلفان، تفسیر مأثور به معنای واقعی نیستند. در زمینۀ تفسیر فقهی و احکام القرآن نیز اثر شاخصی در مذاهب اهل سنت پدید نیامده است. این در حالی است که هم در تفسیر مأثور و هم تفسیر فقهی نزد امامیه در سده های متأخر رونقی چشم گیر دیده می شود.
← آثار در تفسیر با گرایش علوم عقلی
...
wikifeqh: تاریخ_تفسیر_سده_متأخر