تاریخ ترجمه از عربی به فارسی

[ویکی فقه] تاریخ ترجمه از عربی به فارسی (کتاب). «تاریخ ترجمه از عربی به فارسی، از آغاز تا عصر صفوی ۱- ترجمه های قرآنی» نوشته آقای آذرتاش آذرنوش و به زبان فارسی است.
آذرنوش در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی در شهر قم دیده به جهان گشود. و نویسنده آثار و مقالات زیادی است که از آن جمله اند: ترجمه فتوح البلدان ، ترجمه النحو التجریبی ، ترجمه خریدة القصر و جریدة العصر ، راههای نفوذ فارسی در فرهنگ و زبان تازی ، ترجمه تاریخ ادبیات عرب ، تالیف بلاش و غیره. نویسنده در «تاریخ ترجمه از عربی به فارسی...» به بررسی ترجمه های فارسی قرآن کریم از آغاز تا عصر پادشاهان صفوی می پردازد. وی ابتدا به بررسی کیفیت نثر عربی، به ویژه سادگی ساختار نحوی آن پرداخته و معتقد است قرآن نخستین نثر است و هم نخستین اثری است که از همان آغاز- خواه کتبا و خواه شفاها، به زبان یا زبانهای فارسی ترجمه می شده است. پس از آن گفتاری درباره تفسیر و ترجمه رسمی معروف به «ترجمه تفسیر طبری» مطرح می شود و ضمن آن نویسنده عقیده خود مبنی بر اینکه این کتاب ترجمه « تفسیر طبری » معروف نیست، بلکه کتابی مستقل است، را ابراز می دارد. این ترجمه اثری است دربردارنده یکدوره ترجمه آیات قرآن کریم و برخی قصص و شان نزولها و دیگر مطالبی که به عادت تفسیرنگاران قدیم در تفسیرنامه ها درج گردیده است. معرفی ترجمه فارسی سوره مائده از قرآنی کوفی متعلق به قرن پنجم هجری یا قبل از آن، ترجمه ای قدیمی از قرآن کریم که جز چند صفحه از آن باقی نمانده، متنی پارسی از قرن چهارم هجری؟ ترجمه ای آهنگین از دو جزو قرآن مجید متعلق به سده ۴ یا ۵ ه، تفسیر قرآن پاک، بخشی از تفسیر کهن ، جلد ششم از تفسیر بزرگی که گویا مشتمل بر ده جلد می شده که از آن تنها همین یک مجلد باقی مانده و تفسیر آیه ۷۶ کهف تا اواسط آیه ۲۳ از سوره فرقان را دربردارد، تفسیر قرآن مجید با نثر فارسی کهن و دل انگیز متعلق به نیمه اول قرن پنجم هجری و... در بخش اول کتاب صورت می گیرد. در بخش دوم، تحت عنوان «نمونه ترجمه از موارد خاص قرآنی و سنجش میان ترجمه ها» به صورت خاص و با قیدهای متعدد مواردی را گزینش کرده و به مقایسه میان ترجمه ها پرداخته است
ساختار کتاب
کتاب مشتمل بر پیشگفتاری از نویسنده، کتابنامه و نشانه های اختصاری که در کتاب به کار رفته است و دو بخش ذیل می باشد: بخش ۱: «بررسی ترجمه های کهن قرآنی؛ تطور تاریخی» ۲۱ گفتار را دربردارد: گفتار نخست: چگونگی نثر عربی. گفتار دوم: تفسیر و ترجمه رسمی معروف به ترجمه تفسیر طبری. گفتار سوم: کوفی- سوره مائده از قرآنی کوفی، با ترجمه استوار فارسی. گفتار چهارم: ترجمه ای قدیم از قرآن کریم. گفتار پنجم: قرآن شماره ۴. گفتار ششم: یک ترجمه آزاد،... گفتار هفتم: تفسیر قرآن پاک؛ قطعه ای از تفسیری بی نام به فارسی. گفتار هشتم: بخشی از تفسیری کهن. گفتار نهم: تفسیر قرآن مجید؛ نسخه محفوظ در کتابخانه کمبریج. گفتار دهم: تفسیر بر عشری از قرآن مجید. گفتار یازدهم: ترجمه قرآن موزه پارس. گفتار دوازدهم: ترجمه و قصه های قرآن. گفتار سیزدهم: تفسیر شنقشی ؛ گزاره ای از بخشی از قرآن کریم. گفتار چهاردهم: کشف الاسرار میبدی . گفتار پانزدهم: نسخه گمنام، تحریری متفاوت از ترجمه ها و تفسیرهای میبدی. گفتار شانزدهم: روح الجنان و روح الجنان ؛ ابو الفتوح رازی . گفتار هفدهم: تفسیر بصائر یمینی ، معین الدین نیشابوری . گفتار هژدهم: ترجمه قرآن؛ نسخه مورخ ۵۵۶ ق. گفتار نوزدهم: تفسیر گازر ، ابو المحاسن حسین بن حسن جرجانی . گفتار بیستم: مواهب علیه یا تفسیر حسینی ؛ کمال الدین حسینی کاشفی . گفتار بیست و یکم: ترجمة الخواص ، ابو الحسن علی بن حسن زواره ای و منهج الصادقین مولی فتح الله کاشانی . بخش دوم در دو دسته نخست و دسته دوم به سامان رسیده است: در «دسته نخست» چگونگی گزینش آیات و ترجمه ها و در «دسته دوم» نمونه ترجمه از موارد خاص قرآنی، مورد بررسی قرار گرفته است. فهرست مطالب، در ابتدای کتاب آمده است.
نسخه شناسی
نویسنده کتاب آقای آذرتاش آذرنوش است. این کتاب در قطع وزیری با جلد شومیز نخستین بار در سال ۱۳۷۵ شمسی در ۳۲۷ صفحه از سوی «انتشارات سروش» در تهران به چاپ رسیده است.