[ویکی نور] تاریخ التربیة عند الإمامیة و أسلافهم من الشیعة بین عهدی الصادق و الطوسی، اثر عبدالله فیاض، بررسی تاریخ و شیوه تعلیم و تربیت در مکتب امامیه می باشد که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.
کتاب با دو مقدمه از محمد توفیق حسین و نویسنده آغاز و مطالب در شش فصل، تنظیم شده است.
نویسنده در ابتدا، عوامل مؤثر در آموزش مستقیم نزد امامیه را بررسی نموده و سپس به بحث از مکان هایی که در اختیار امامیه در رابطه با تعلیم علوم دینی بوده، ویژگی های معلمان و دانش آموزان و مواد و روش ها و برنامه های آموزشی پرداخته است. در پایان نیز از وجود موارد مالی نزد ائمه(ع) و نواب ایشان و تخصیص آن به مشغولین به تحصیل علوم اهل بیت(ع) سخن گفته است.
نویسنده در تدوین این اثر، از منابع و مصادر معتبر فراوانی استفاده کرده است که از جمله آن ها عبارتند از: «آداب المتعلمین»، اثر نویسنده ای ناشناس (که احتمال دارد شیخ طوسی باشد)؛ «منیة المرید فی آداب المفید و المستفید»، اثر شیخ زین الدین عاملی معروف به شهید ثانی ؛ کتب رجال از جمله رجال کشی، نجاشی، طوسی و حلی؛ کتب حدیث مانند «کافی» اثر شیخ کلینی، «من لا یحضره الفقیه» اثر شیخ صدوق، «الاستبصار» و «تهذیب الأحکام» اثر طوسی؛ کتب تاریخ، فرق و امالی مانند: «فرق الشیعة» تألیف نوبختی، امالی صدوق (مخصوصا در تدوین فصل دوم کتاب) و رسائلی از جمله: «التربیة عند العرب» نوشته خلیل طوطح، «تاریخ التربیة الإسلامیة» اثر احمد شلبی.
در مقدمه اول، به تعریف فرهنگ اسلامی عربی و ویژگی ها و امتیازات آن از جمله اعتماد بر روش های علمی معتبر در بحث و تألیف اشاره شده است. از دیگر مباحث مطرح شده در این مقدمه، عبارتند از: امتیاز و ویژگی علمای مسلمان عرب؛ تعلیم و تعلم در اسلام و نقش مسجد در آن؛ اقبال مردم به علم و تشکیل حلقات دروس در مساجد؛ شکل گیری مدارس به معنای معروف آن در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم؛ تأسیس دانشگاه الازهر به دست فاطمیون در سال 360ق؛ کتابخانه ها و اهمیت آن برای مسلمانان؛ تعلیم و تربیت در میان شیعیان؛ خصوصیات تعلیم در نزد تشیع و تمرکز آن بر علوم اهل بیت؛ ویژگی های تربیت و تعلیم در چهار قرن اول از تاریخ اسلام و....
کتاب با دو مقدمه از محمد توفیق حسین و نویسنده آغاز و مطالب در شش فصل، تنظیم شده است.
نویسنده در ابتدا، عوامل مؤثر در آموزش مستقیم نزد امامیه را بررسی نموده و سپس به بحث از مکان هایی که در اختیار امامیه در رابطه با تعلیم علوم دینی بوده، ویژگی های معلمان و دانش آموزان و مواد و روش ها و برنامه های آموزشی پرداخته است. در پایان نیز از وجود موارد مالی نزد ائمه(ع) و نواب ایشان و تخصیص آن به مشغولین به تحصیل علوم اهل بیت(ع) سخن گفته است.
نویسنده در تدوین این اثر، از منابع و مصادر معتبر فراوانی استفاده کرده است که از جمله آن ها عبارتند از: «آداب المتعلمین»، اثر نویسنده ای ناشناس (که احتمال دارد شیخ طوسی باشد)؛ «منیة المرید فی آداب المفید و المستفید»، اثر شیخ زین الدین عاملی معروف به شهید ثانی ؛ کتب رجال از جمله رجال کشی، نجاشی، طوسی و حلی؛ کتب حدیث مانند «کافی» اثر شیخ کلینی، «من لا یحضره الفقیه» اثر شیخ صدوق، «الاستبصار» و «تهذیب الأحکام» اثر طوسی؛ کتب تاریخ، فرق و امالی مانند: «فرق الشیعة» تألیف نوبختی، امالی صدوق (مخصوصا در تدوین فصل دوم کتاب) و رسائلی از جمله: «التربیة عند العرب» نوشته خلیل طوطح، «تاریخ التربیة الإسلامیة» اثر احمد شلبی.
در مقدمه اول، به تعریف فرهنگ اسلامی عربی و ویژگی ها و امتیازات آن از جمله اعتماد بر روش های علمی معتبر در بحث و تألیف اشاره شده است. از دیگر مباحث مطرح شده در این مقدمه، عبارتند از: امتیاز و ویژگی علمای مسلمان عرب؛ تعلیم و تعلم در اسلام و نقش مسجد در آن؛ اقبال مردم به علم و تشکیل حلقات دروس در مساجد؛ شکل گیری مدارس به معنای معروف آن در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم؛ تأسیس دانشگاه الازهر به دست فاطمیون در سال 360ق؛ کتابخانه ها و اهمیت آن برای مسلمانان؛ تعلیم و تربیت در میان شیعیان؛ خصوصیات تعلیم در نزد تشیع و تمرکز آن بر علوم اهل بیت؛ ویژگی های تربیت و تعلیم در چهار قرن اول از تاریخ اسلام و....