تاریخ اراک به دوره قاجار بر می گردد، علی رغم اینکه آثار باستانی چند هزار ساله در اطراف آن به دست آمده است که تاریخ سکونت در این منطقه را تا چند هزار سال افزایش می دهد. نام قدیم این شهر سلطان آباد بود که در کتیبه سردر بازار شهر و کتیبه راهروی ارگ حکومتی نیز این نام دیده می شد. [ ۱] در دوره پهلوی نام این شهر به اراک تغییر پیدا کرد، و تا امروز نیز به همین نام باقی مانده است.
دیرنگی سکونت انسان در محدوده اراک به دوران نوسنگی و تا ۱۵ هزار سال پیش باز می گردد. [ ۲] با استناد به مدارک تاریخی، منطقه اراک در گذشته جزو ایالت پاساردا ( معروف به ماد سفلی ) بود. [ ۳] وجود تپه های تاریخی در اطراف منطقه اراک مانند مشهد ذلف آباد و تپه چلپی ساروق ( مربوط به هزاره دوم قبل از میلاد ) ، دلالت بر وجود سکونتگاه هایی از دوران عیلامیان در منطقه داشته است. پس از فتح ایران توسط مسلمانان، عرب های مسلمان منطقه ای که هم اکنون اراک و استان مرکزی نیز در آن است را جبال نامیدند. یونانیان این منطقه را مدیا می خواندند. [ ۴]
در زمان عباسیان شهری به نام کرج ابودلف در این ناحیه برقرار بوده که دارای شهرت و اعتبار بوده و در کتب تاریخی متعدد مربوط به این دوره از آن نام برده شده است. موقعیت این شهر در حدود ۴۰ کیلومتری جنوب شهر فعلی اراک تخمین زده می شود و گمان بر این می باشد که در مکان فعلی شهر آستانه واقع بوده است. [ ۵]
بنیان شهر اراک به دوره قاجار و پادشاهی فتحعلی شاه می رسد. در اوایل سلطنت قاجار به دلیل وسعت و جمعیت زیاد منطقه عراق عجم، همواره ناامنی و اختلافات محلی وجود داشت و این امر از لحاظ سیاسی و اقتصادی حکومت مرکزی را دچار مشکل کرده بود. فتحعلی شاه برای در دست گرفتن کنترل منطقه به فکر سربازگیری از مردم این منطقه افتاد، بنابراین قشونی به نام قشون عراق به فرماندهی سپهدار یوسف خان گرجی تشکیل گردید. یوسف خان گرجی از شاه تقاضا نمود که برای مرکز قشون پادگان نظامی احداث کند. [ ۶]
در آن زمان در این ناحیه دو طایفه باقدرت ساکن بودند، خان های فراهان که در بخش فراهان کنونی ساکن بودند و خان های کَزّاز که در بخش زالیان کنونی ساکن بودند. هردو طایفه بعد از مطلع شدن از تصمیم احداث شهر جدید ( پادگان ) ، سعی نمودند حکومت مرکزی را قانع کنند که شهر را در منطقه مسکونی آن ها بنا نهد که هرکدام به دلایلی توفیق کسب نکردند. در نهایت یوسف خان گرجی تصمیم می گیرد که شهر را در محل کنونی که آخرین نقطه قلمرو فراهانی ها و اولین نقطه قلمرو کزازها بود بنا نهد تا از بروز اختلاف و درگیری جلوگیری شود. [ ۵]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفدیرنگی سکونت انسان در محدوده اراک به دوران نوسنگی و تا ۱۵ هزار سال پیش باز می گردد. [ ۲] با استناد به مدارک تاریخی، منطقه اراک در گذشته جزو ایالت پاساردا ( معروف به ماد سفلی ) بود. [ ۳] وجود تپه های تاریخی در اطراف منطقه اراک مانند مشهد ذلف آباد و تپه چلپی ساروق ( مربوط به هزاره دوم قبل از میلاد ) ، دلالت بر وجود سکونتگاه هایی از دوران عیلامیان در منطقه داشته است. پس از فتح ایران توسط مسلمانان، عرب های مسلمان منطقه ای که هم اکنون اراک و استان مرکزی نیز در آن است را جبال نامیدند. یونانیان این منطقه را مدیا می خواندند. [ ۴]
در زمان عباسیان شهری به نام کرج ابودلف در این ناحیه برقرار بوده که دارای شهرت و اعتبار بوده و در کتب تاریخی متعدد مربوط به این دوره از آن نام برده شده است. موقعیت این شهر در حدود ۴۰ کیلومتری جنوب شهر فعلی اراک تخمین زده می شود و گمان بر این می باشد که در مکان فعلی شهر آستانه واقع بوده است. [ ۵]
بنیان شهر اراک به دوره قاجار و پادشاهی فتحعلی شاه می رسد. در اوایل سلطنت قاجار به دلیل وسعت و جمعیت زیاد منطقه عراق عجم، همواره ناامنی و اختلافات محلی وجود داشت و این امر از لحاظ سیاسی و اقتصادی حکومت مرکزی را دچار مشکل کرده بود. فتحعلی شاه برای در دست گرفتن کنترل منطقه به فکر سربازگیری از مردم این منطقه افتاد، بنابراین قشونی به نام قشون عراق به فرماندهی سپهدار یوسف خان گرجی تشکیل گردید. یوسف خان گرجی از شاه تقاضا نمود که برای مرکز قشون پادگان نظامی احداث کند. [ ۶]
در آن زمان در این ناحیه دو طایفه باقدرت ساکن بودند، خان های فراهان که در بخش فراهان کنونی ساکن بودند و خان های کَزّاز که در بخش زالیان کنونی ساکن بودند. هردو طایفه بعد از مطلع شدن از تصمیم احداث شهر جدید ( پادگان ) ، سعی نمودند حکومت مرکزی را قانع کنند که شهر را در منطقه مسکونی آن ها بنا نهد که هرکدام به دلایلی توفیق کسب نکردند. در نهایت یوسف خان گرجی تصمیم می گیرد که شهر را در محل کنونی که آخرین نقطه قلمرو فراهانی ها و اولین نقطه قلمرو کزازها بود بنا نهد تا از بروز اختلاف و درگیری جلوگیری شود. [ ۵]
wiki: تاریخ اراک