تابعیت در اسلام

[ویکی فقه] تابعیت، اصطلاحی در حقوق بین الملل خصوصی، به معنای عضویت فرد در جمعیت تشکیل دهنده دولت می باشد.
به رغم نو بودن اصطلاح و تبیین مفهوم تابعیت و طرح نشدن صریح عنوانی معادل تابعیت در آثار فقهی و اِعلام نَسخ ادیان غیر اسلام ، در نظام حقوقی و سیاسی اسلام نهاد تابعیت پیش بینی شده است چنانکه اصطلاح « دارالاسلام حُکمی » در آثار فقهی تا حدود بسیار زیاد به معنای تابعیت اصطلاحی به کار رفته است.
پیدایش نهاد تابعیت در اسلام
اولین دولت اسلامی با هجرت پیامبر صلی اللّه علیه وآله و سلم به مدینه شکل گرفت.پیامبر اکرم با پیمان مدینه جمعیت دولت خویش را مشخص کرد؛ مسلمانان (به طور طبیعی براساس پیمان دینی خود با خداوند ) و یهودیان (براساس پیمان سیاسی با پیامبر اکرم) اعضای اولیه جمعیت شدند.با فتح مکه و برخی سرزمین های دیگر و مسلمان شدن مردم آن سرزمین ها، جمعیت مسلمان دولت اسلامی افزایش یافت و با نزول سوره توبه و تشریع پیمان ذمه ، عضویت پیمانی در دولت اسلامی افزون بر یهودیان مدینه، سایر ا هل کتاب را نیز شامل شد، به این ترتیب با تأسیس دولت اسلامی در مدینه، نهاد تابعیت نیز به وجود آمد.
معیارهای تابعیت در اسلام
این تابعیت بر یکی از دو معیار ایمان یا پیمان، استوار بود. در سراسر دورانی که حکومت های متعدد و هم زمان در قلمرو وسیع جهان اسلام ظهور یافتند، این دو معیار معتبر ماند، به گونه ای که هم مسلمان و هم ذمی در جهان اسلام خودی محسوب می شدند.تعیین خودی و بیگانه براساس یکی از این معیارها و فارغ از هر عامل دیگری، تا چند قرن بعد ادامه یافت؛ مثلاً در حقوق دولت عثمانی مقرر شده بود که هر مسلمانی به محض ورود به قلمرو عثمانی از همه حقوق شهروندی برخوردار گردد. از ۱۲۸۶/۱۸۶۹ و تحت تأثیر حقوق اروپایی، در قلمرو عثمانی مفهوم تابعیت از ملاحظات مذهبی جدا شد و قوانین تابعیت براساس معیارهای زادگاه و اقامتگاه و بر مبانی قومیت شکل گرفت.
معیارهای تابعیت در ایران
...