تابش

در فیزیک، تابش ( به انگلیسی: Radiation ) به معنی انتشار یا انتقال انرژی به شکل ذرات یا امواج در محیط یا فضاست.
دو گونه تابش وجود دارد؛ یون ساز و غیریون ساز. واژهٔ پرتو ( Ray ) بیشتر برای پرتوهای یون ساز به کار می رود ( که انرژی کافی برای یونش اتم ها را دارند ) ، اما گاهی ممکن است برای پرتوهای غیریون ساز نیز به کار رود که دراین صورت معمولاً به آن موج می گویند ( مانند نور و امواج رادیویی ) .
انرژی تابشی، از منبعِ خود، از همه سو به بیرون و در خط راست سیر می کند. هر دو گونه تابش یونی و غیریونی می تواند برای اندامگان آسیب رسان باشد و همچنین ممکن است منجر به تغییراتی در زیست بوم شود.
این پرتوها انرژی کافی برای یونش اتم ها را ندارند اما با ایجاد گرما داخل بافت ها و اندام های بدن می تواند سبب آسیب شود.
امواج رادیویی، تابش فروسرخ، تابش فرابنفش و امواج مایکرویو در دسته پرتوهای غیریون ساز قرار دارند.
پرتو با انرژی کافی می تواند اتم ها را یونیده کند. از آنجا که یاخته ( سلول ) از اتم ساخته شده، یونیدن می تواند سبب سرطان شود. هر یاخته انسان از هزاران میلیون اتم ساخته شده و احتمال ابتلا به سرطان از راه تابش به میزان تابش و میزان حساسیت فرد بستگی دارد.
ذرات آلفا، ذرات بتا، گاما و پرتوهای ایکس و نوترون همگی ممکن است که با شتاب دادن، انرژی کافی برای یونش اتم ها را پدیدآورند.
ذرات آلفا ( α ) معمولاً در هنگام واپاشی هسته های بزرگ منتشر می شوند. هر ذرهٔ آلفا ( همانند هسته هلیوم، He2+ ) دربرگیرنده دو نوترون و دو پروتون است.
هر ذره بتا متشکل از ۱عدد الکترون است.

تابِش (radiation)
در فیزیک، گسیل انرژی تابشی به صورت ذره یا موج. بعضی از نمونه های آن عبارت اند از گرما، نور، ذرات آلفا، و ذرات بتا. همۀ اجسام گرم، گرما (تشعشع فروسرخ)تابش می کنند. گرمای تابیده شده هیچ نیازی به محیط انتقال ندارد و در خلأ هم منتقل می شود. بیشترین مقدار انرژی که به زمین می رسد ناشی از تابش انرژی گرمایی خورشید است. فقط بخش بسیار کوچکی از تابش گسیل شده از خورشید، که خورتاب نامیده می شود به سطح زمین می رسد؛ بخش بزرگی از آن، ازجمله امواج رادیویی، پرتوهای فرابنفش، و پرتوهای ایکس، هنگام عبور از جوّ جذب و پراکنده می شود. نور مرئی و پرتوهای فروسرخ از جوّ زمین عبور می کنند و پرتوهای فروسرخ دما را افزایش می دهند. به تابشی که زمین گسیل می کند تابش زمینه می گویند. مقدار گرمایی که از هر سطح تابش می شود، به نوع سطح و دمای آن بستگی دارد. سطح های سیاه و مات نسبت به سطوح برّاق و شفاف گرمای بیشتری را جذب، و درنتیجه تابش می کنند. سطح های براق به سبب بازتاباندن گرما در زمینۀ تابش گرما ضعیف عمل می کنند. مثلاً، روکش بخش خنک کنندۀ موتور اتومبیل را سیاه می سازند تا گرمای موتور را به صورت تابش گسیل کند. سطح فلاسک ها را هم به همین سبب به رنگ نقره ای براق درمی آورند که هیچ گرمایی را جذب و دفع نکند تا مایع داغ در آن داغ و مایع سرد هم سرد باقی بماند. بدن انسان با آهنگ ۱۰۰ ژول در ثانیه از خود گرما گسیل می کند که معادل با انرژی تابشی لامپ روشنایی ۱۰۰ واتی است.