[ویکی فقه] یکی از قدیمی ترین سنت ها و رسوم اعراب که نقش بسیار مهمی در زندگی سیاسی اجتماعی آن روز عرب داشت بیعت بود؛ زیرا افراد یک قبیله در پرتو بیعت، با رئیس قبیله پیمان وفاداری و دفاع می بستند. بعدها این سنت به دوران اسلامی نیز منتقل و مورد تایید قرار گرفت و از آن به عنوان یک راهبرد مهم جهت حاکمیت دین اسلام مورد استفاده قرار گرفت.
هر چند حاکمیت رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) از ناحیه خداوند بود؛ اما بیعت، اعلام حضور و میثاق تبعیت مردم از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) و زمینه سـازی اعـمـال حاکمیت آن حضرت (صلی الله علیه و آله وسلّم) بود.از این رو، بیعت، تجلی گاه حضور، اعلام وفاداری و مشارکت جدی و فعال مردم در اداره سیاسی جامعه در نظام سیاسی اسلام تلقی می شود.
واژه بیعت
بیعت در لغت به معنای زدن دست بر دست دیگری برای ایجاب بیع و هم چنین به معنای مبایعت (بیعت خلیفه و امیر) و اطاعت از وی می باشد. این اطاعت و مبایعت، یک نوع عهد و پیمانی است که گویا شخص بیعت کننده و بیعت شونده آن چه را در توان دارند، خالصانه به دیگری واگذار می نمایند. بیعت در اصطلاح فقه سیاسی به معنای پذیرش خلافت، حکومت، خلیفه و حاکم مسلمان است؛ چنانکه ابن خلدون می نویسد: «بیعت، پیمان بر اطاعت است، مثل اینکه بیعت کننده با امیر خودش عهد می نماید که تسلیم فرمان های او باشد، چه در امور شخصی و چه در امور اجتماعی مسلمین، و کیفیت بیعت چنان است که بیعت کنندگان دستان خود را در دست خلیفه می گذارند و آن ها این کار را به جهت تاکید در تعهد و پیمان شان انجام می دهند. این کار چون شباهت به فعل خریدار و فروشنده کالا داشت؛ آن را بیعت نام گذاری کردند». از صاحب نظران معاصر هم، آقای عمید زنجانی در تعریف بیعت سیاسی آورده است که: گویی بین امت و امام قراردادی مبنی بر قبول اطاعت امام از طرف امت و قیام به قسط و عدالت از طرف امام منعقد می گردد و هر کدام از طرفین در برابر دیگری حقوق و تکالیفی را می پذیرد.
اشکال بیعت
بیعت دارای اشکال مختلفی بود، مانند:۱. بیعت با گفتگوکردن و دست دادن (مصافحه) همراه بود؛ غالباً بیعت به این شکل بود.۲. بیعت فقط با گفتگوکردن (بدون مصافحه) یا با فروبردن دست در آب بود؛ همانند بیعت رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) با زنان.۳. بیعت مکاتبه ای؛ همانند بیعت نجاشی با رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم).
بیعت های عصر نبوی
...
هر چند حاکمیت رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) از ناحیه خداوند بود؛ اما بیعت، اعلام حضور و میثاق تبعیت مردم از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) و زمینه سـازی اعـمـال حاکمیت آن حضرت (صلی الله علیه و آله وسلّم) بود.از این رو، بیعت، تجلی گاه حضور، اعلام وفاداری و مشارکت جدی و فعال مردم در اداره سیاسی جامعه در نظام سیاسی اسلام تلقی می شود.
واژه بیعت
بیعت در لغت به معنای زدن دست بر دست دیگری برای ایجاب بیع و هم چنین به معنای مبایعت (بیعت خلیفه و امیر) و اطاعت از وی می باشد. این اطاعت و مبایعت، یک نوع عهد و پیمانی است که گویا شخص بیعت کننده و بیعت شونده آن چه را در توان دارند، خالصانه به دیگری واگذار می نمایند. بیعت در اصطلاح فقه سیاسی به معنای پذیرش خلافت، حکومت، خلیفه و حاکم مسلمان است؛ چنانکه ابن خلدون می نویسد: «بیعت، پیمان بر اطاعت است، مثل اینکه بیعت کننده با امیر خودش عهد می نماید که تسلیم فرمان های او باشد، چه در امور شخصی و چه در امور اجتماعی مسلمین، و کیفیت بیعت چنان است که بیعت کنندگان دستان خود را در دست خلیفه می گذارند و آن ها این کار را به جهت تاکید در تعهد و پیمان شان انجام می دهند. این کار چون شباهت به فعل خریدار و فروشنده کالا داشت؛ آن را بیعت نام گذاری کردند». از صاحب نظران معاصر هم، آقای عمید زنجانی در تعریف بیعت سیاسی آورده است که: گویی بین امت و امام قراردادی مبنی بر قبول اطاعت امام از طرف امت و قیام به قسط و عدالت از طرف امام منعقد می گردد و هر کدام از طرفین در برابر دیگری حقوق و تکالیفی را می پذیرد.
اشکال بیعت
بیعت دارای اشکال مختلفی بود، مانند:۱. بیعت با گفتگوکردن و دست دادن (مصافحه) همراه بود؛ غالباً بیعت به این شکل بود.۲. بیعت فقط با گفتگوکردن (بدون مصافحه) یا با فروبردن دست در آب بود؛ همانند بیعت رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) با زنان.۳. بیعت مکاتبه ای؛ همانند بیعت نجاشی با رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم).
بیعت های عصر نبوی
...
wikifeqh: بیعت_در_جامعه_نبوی