بیدخت

بیدُخت شهری در بخش مرکزی شهرستان گناباد استان خراسان رضوی ایران است. این شهر در فاصله۲۹۲ کیلومتری جنوب شهر مشهد و ۵ کیلومتری شهر گناباد قرار گرفته است. بیدخت در شرق گناباد و در یک ناحیه دشتی واقع شده و آب و هوای معتدل خشک دارد. مردم بیدخت به زبان فارسی سخن می گویند و پیرو مذهب اثنی عشری هستند.
اقتصاد بیدخت بر پایه فعالیت های کشاورزی و صنایع دستی به ویژه فرش استوار شده است. فرش بیدخت با طرح های معروف مشهدی و کاشمری بافته می شود. معروفترین اثر تاریخی شهر بیدخت با نام مزار سلطانی بیدخت آرامگاه سلطان علیشاه از اقطاب سلسله نعمت اللهی سلطان علیشاهی گنابادی و چند تن از اقطاب دیگر این سلسله طریقتی است. این عارف وارسته از فضلای نیمه دوم قرن 13 و ربع اول قرن 14 هـ. ق است که در بیدخت به ابدیت پیوسته است. آرامگاه وی مشتمل بر چهار صحن سنگ فرش شده به نام های پایین، بالا، کوثر و فردوس است، گنبد آن از کاشی های نفیس با نقوش شاخ و برگ اسلیمی پوشیده شده است. دو کتیبه در دور گنبد طراحی و اجرا شده است. این بنا چهار مناره، یک برج ساعت، ایوان و حجراتی بر گرداگرد صحن ها و اتاق مقبره دارد. دو حوض آب با لبه های سنگی در حیاط آرامگاه احداث شده است. بانی بنا سلطان حسین تابنده گنابادی با لقب طریقتی رضاعلیشاه و معمار آن حاج محمد ابراهیم بیدختی است. [ نیازمند منبع]
یک زیارتگاه و مسجد قدیمی نیز در روستا وجود دارد. معماری بومی روستا نیز بسیار جالب توجه است. شهرداری بیدخت از بهمن ۱۳۹۳ عضو سازمان بین المللی شهرداران صلح است. [ ۱] این شهر مدفن برخی از اقطاب سلسله نعمت اللهی سلطان علیشاهی گنابادی از جمله نورعلی تابنده است که در مقبره ای به نام مزار سلطانی بیدخت مدفون می باشند. اندکی پس از استقرار جمهوری اسلامی، گروههای متعصب مذهبی پیرو خط امام، مزار سلطانی بیدخت را مورد حمله قرار داده حرمت این مکان را شکستند. [ ۲]
سه احتمال برای وجه تسمیه بیدخت وجود دارد:
• بیدخت نام ستاره زهره است و به علت وجود نفوذ ادیان شرقی هندی در مناطق شرق ایران احتمال می دهند این مکان از مراکز پرستش ناهید بوده است.
• نام دختر یکی از پادشاهان ایرانی بوده که در زمان رستم به این محل آمده و ساکن گشته و نام خود را بر این مکان نهاده. [ ۳]
• ابتدا هیدخت بوده است و بیدخ خوانده شده. دخت بمعنای دختر و هی بمعنای خوب؛ یعنی دخترِخوب و ناهید یعنی دختر زرتشتیان نیز مؤید این قول است پس اصل در این لغت هیددخت بوده. یک دال را حذف کرده اند و هیدخت شده و بعدها بیدخت شده. [ ۴]

بیدخت (بیرجند). بیدخت، یکی از روستاهای اقماری بیرجند است و در مسیر راهی که به قلب کوهستان باقران می رود، قرار گرفته است. این روستا در گذشته بیش از ۳۰ خانوار جمعیت داشته است و در حال حاضر حدود ۲۰ خانوار در آن سکونت دارند. [ ۱]
به گفته اهالی این روستا ۳۰۰ سال قدمت دارد؛ اما چندین سال است که دانشگاه آزاد اسلامی یک تابلو در ورودی روستا نصب کرده که نشان می دهد در این جا قرار است دانشکده کشاورزی ایجاد شود. سنگ یادبودی هم روی دیوار یکی از بناهای داخل روستا نصب کرده اما در عمل هیچ اقدامی برای آبادانی زمین ها انجام نداده اند. در گذشته بیدخت به دلیل سرسبزی و آبادی به عروس روستاهای بیرجند شهرت یافته بود و انواع درختان مثل زردآلو، سیب، گردو، عناب، پسته و… در آن وجود داشت اما در حال حاضر به علت رسیدگی نکردن دانشگاه، بیشتر درختان خشک شده است و دیگر در این روستا خبری از آبادانی نیست، چون نه به قنات روستا و نه به وضعیت درختان رسیدگی می شود. [ ۱]
علت نیامدن نام این روستا در آمار سال ۱۳۸۵ این است که در سال ۷۲ بنیاد، زمین های بیدخت را فروخته است و طی نامه هایی که موجود است تأکید شده بود دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند باید حق و حقوق اهالی را بپردازد و همان زمان قرار شد در حاشیه چاه عمیق بیدخت و روبه روی دانشگاه آزاد به هر خانوار ۲۰۰ متر زمین تحویل شود اما اقدامی انجام ندادند و معلوم نیست چه زمانی مشکل مردم را رفع کنند. [ ۱] همان گونه که می بینید بیدختی که به بیدخت بیرجند معروف است در قبل از سرشماری سال ۸۵ در حالی که جمعیت ساکن داشته به دانشگاه آزاد بیرجند فروخته شده اما در حال حاضر جمعیتی بالغ بر بیست خانوار دارد پس یک روستای زنده و پویا است و به گمان بنده علتی که در آمار سال ۸۵ نیامده فروش زمین های بیدخت است. [ ۲]
قنات روستا در حال نابودی است و اهالی اجازه ساخت و ساز هم ندارند. شاید نبود شورا در روستا عامل ضعف پیگیری امور آن باشد و روستا به دلیل جمعیت کم شورا ندارد و اداره ها هم چندان به حرف مردم عادی اعتنایی نمی کنند. [ ۱]
دانشگاه آزاد اسلامی ، زمین های کشاورزی و حق کشاورزی را از مردم این روستا گرفته و باعث از بین رفتن محیط زیست این روستای زیبا شده است.

بیدخت (خوسف). بیدخت روستایی در دهستان جلگه ماژان بخش جلگه ماژان شهرستان خوسف استان خراسان جنوبی ایران است.
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۴۸ نفر ( ۱۴خانوار ) بوده است. [ ۱]

بیدخت (زیرکوه). بیدخت نام قدیمی دهکده ای در این محل بوده است که در آمارگیری های رسمی مرکز آمار ایران به اشتباه به جای دهستان بهمن آباد به ثبت رسیده است که بعد از زلزله به پایین دست منتقل شده است و در کنار بهناباد مستقر است که بنابر تصمیمات کشوری و استانی نام بیدخت برای این دو دهکده تصویب شده است . این روستا از بخش شاسکوه، شهرستان زیرکوه استان خراسان جنوبی ایران است که حدود 380 عدد خانوار در آن ساکن می باشند. همچنین در مجاورت این دهکده بهناباد قدیم ( که در حال حاضر عضو بیدخت میباشد ) قرار دارد.
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰ جمعیت این روستا 2100 نفر ( در 380 خانوار ) بوده است. [ ۱]
رشته کوه شاسکوه با تراکم نسبتاً زیاد در قسمت شمال غرب منطقه زیر کوه با روند شمال غربی، جنوب شرقی از ده کریزان شورع و تا تنگه حاجی آباد امتداد می یابد. بلندترین نقطه این رشته قله شاهاز با ۲۸۲۳ متر است. روستاهای کریزان، نیار، استند، فندخت، بهناباد، بیدخت، اسفاد، میرآباد، آبیز، چناران، نوده، وند، آبمهان، در کوهپایه های شرقی آن و روستاهای تیگاب، کلاته شیخ علی در دامنه غربی آن استقرار یافته اند. این رشته و به خط الراس آن آبریز دشت اسفندن را از دشت شاهرخت جدا می کند و میلاکوه در بخش شاسکوه سرچشمه کال بیدخت و کال تیغاب بوده و در غرب روستای بهناباد قرار دارد. [ ۲]

بیدخت (گازار). بیدخت روستایی است در دهستان شاخنات از توابع بخش شاخنات شهرستان بیرجند، واقع در استان خراسان جنوبی که بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۱۴۰ نفر ( در ۵۶ خانوار ) بوده است. [ ۱]
تمام مردم این روستا از نژاد پارس و پیرو مذهب شیعه دوازده امامی هستند.

بیدُخْت
مزار سلطانی شهری در استان خراسان رضوی و بخش مرکزی شهرستان گناباد. با ارتفاع ۱,۰۶۵ متر، در دشتی در ۲۲۵کیلومتری جنوب غربی مشهد و۶.۵کیلومتری شرق گناباد، در شمال راه گناباد به قائن و بیرجند، قرار دارد. اقلیم آن معتدل است. از نظر بارندگی جزو نواحی خشک و جمعیت آن ۴,۸۷۰ نفر است. حاج ملا سلطانعلی گنابادی در این شهر مدفون است.