بیات ترک
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
فرهنگ معین
دانشنامه آزاد فارسی
بَیات تُرک
نام یکی از آوازهای ایرانی و از مُتعّلقات دستگاه شور. شاهد آن درجۀ سوم شور است و گام آن برخلاف ابوعطا و دشتی که همان گام شور است، از درجۀ سومِ شور آغاز می شود. منظور از گام دُوری از نت ها در فاصلۀ اکتاو یا کمتر از آن در فاصلۀ چهارم یا پنجم است که روی اغلب درجه های آن مقام یا لحن یا گوشۀ خاصی بنا می شود و با مفهوم اروپایی آن تفاوت دارد. این آواز مانند دشتی و افشاری نت متغیر ندارد و تنها مُدگردی آن از طریق گوشۀ شکسته، به افشاری است. برخی از گوشه های بیات ترک که امروز متداول است عبارت اند از درآمد، کرشمه، جامه دران، دوگاه و مهدی ضرابی، فیلی، شکسته، شهابی، قطار، روح الارواح، مهربانی، و مثنوی. دُعای مخصوص اذان در بیات ترک و در گوشۀ روح الارواح خوانده می شود و بهترین اذانی که تاکنون خوانده شده اذانِ مؤذن زاده اردبیلی است. گوشۀ شهابی را ابوالحسن صَبا وارد ردیف بیات ترک کرد. عارف قزوینی، تصنیف ساز معروف دورۀ قاجار و اوایل پهلوی، اعتقاد داشت که نام اصلی بیات ترک، بیات زند است و اصولاً ترک ها چنین آواز و لحنی ندارند. خاتمۀ بیات ترک اغلب روی نت شاهد آن، درجۀ سوم شور، است؛ مگر در گوشه روح الارواح که به شور ختم می شود. دور نت ها در فاصلۀ یک اکتاو در پرده های بیات ترک از مایۀ do. فاصلۀ نت ها و درجه ها از هم در گام بیات ترک عبارت اند از دومِ بزرگ، دومِ بزرگ، دومِ کوچک، دومِ بزرگ، دومِ بزرگ، دومِ نیم بزرگ، دومِ نیم بزرگ. برخی از آهنگ های معروف در بیات ترک عبارت اند از دوضربی ترک اثر صبا؛ بس کن ای دل اثر عارف قزوینی؛ بر آستان جانان اثر پرویز مشکاتیان با صدای محمدرضا شجریان؛ و دوضربی ترک اثر علی اکبر شهنازی.
نام یکی از آوازهای ایرانی و از مُتعّلقات دستگاه شور. شاهد آن درجۀ سوم شور است و گام آن برخلاف ابوعطا و دشتی که همان گام شور است، از درجۀ سومِ شور آغاز می شود. منظور از گام دُوری از نت ها در فاصلۀ اکتاو یا کمتر از آن در فاصلۀ چهارم یا پنجم است که روی اغلب درجه های آن مقام یا لحن یا گوشۀ خاصی بنا می شود و با مفهوم اروپایی آن تفاوت دارد. این آواز مانند دشتی و افشاری نت متغیر ندارد و تنها مُدگردی آن از طریق گوشۀ شکسته، به افشاری است. برخی از گوشه های بیات ترک که امروز متداول است عبارت اند از درآمد، کرشمه، جامه دران، دوگاه و مهدی ضرابی، فیلی، شکسته، شهابی، قطار، روح الارواح، مهربانی، و مثنوی. دُعای مخصوص اذان در بیات ترک و در گوشۀ روح الارواح خوانده می شود و بهترین اذانی که تاکنون خوانده شده اذانِ مؤذن زاده اردبیلی است. گوشۀ شهابی را ابوالحسن صَبا وارد ردیف بیات ترک کرد. عارف قزوینی، تصنیف ساز معروف دورۀ قاجار و اوایل پهلوی، اعتقاد داشت که نام اصلی بیات ترک، بیات زند است و اصولاً ترک ها چنین آواز و لحنی ندارند. خاتمۀ بیات ترک اغلب روی نت شاهد آن، درجۀ سوم شور، است؛ مگر در گوشه روح الارواح که به شور ختم می شود. دور نت ها در فاصلۀ یک اکتاو در پرده های بیات ترک از مایۀ do. فاصلۀ نت ها و درجه ها از هم در گام بیات ترک عبارت اند از دومِ بزرگ، دومِ بزرگ، دومِ کوچک، دومِ بزرگ، دومِ بزرگ، دومِ نیم بزرگ، دومِ نیم بزرگ. برخی از آهنگ های معروف در بیات ترک عبارت اند از دوضربی ترک اثر صبا؛ بس کن ای دل اثر عارف قزوینی؛ بر آستان جانان اثر پرویز مشکاتیان با صدای محمدرضا شجریان؛ و دوضربی ترک اثر علی اکبر شهنازی.
wikijoo: بیات_ترک
پیشنهاد کاربران
بیاتِ تُرک یا بیاتِ زَند یکی از آوازهای موسیقی ایرانی است که جزو متعلقات دستگاه شور دانسته می شود. واژهٔ ترک در نام این آواز به مردمان ترک قشقایی اشاره دارد. در آواز بیات ترک، برخلاف دستگاه شور و برخی دیگر از متعلقاتش، درجهٔ سوم شور دارای اهمیت بسیاری است؛ چنان که این درجه، نت شاهد بیات ترک دانسته می شود. نت آغاز و نت ایست بیات ترک نیز بر درجهٔ زیرپایهٔ شور قرار دارد. نت خاتمهٔ بیات ترک در ردیف های مختلف، تفاوت دارد و گاه به جای نت زیرپایهٔ شور، بر درجهٔ دوم شور و حتی بر نت پایهٔ شور قرار می گیرد.
... [مشاهده متن کامل]
بیات ترک با دستگاه شور رابطهٔ نزدیکی دارد و برخی گوشه هایش، از قبیل مهدی ضَرّابی ( که بر نت شاهد شور تأکید دارند ) ، در تقویت این ارتباط مؤثر هستند. بیات ترک همچنین به دستگاه ماهور نیز نزدیک است و برخی گوشه های آن نظیر دلکش و شکسته را می توان در بیات ترک نیز اجرا کرد. گوشهٔ جامه دران که در دستگاه همایون نیز وجود دارد، گاهی در مایهٔ بیات ترک اجرا می شود. اوج آواز بیات ترک با استفاده از گوشهٔ قرائی اجرا می شود. مهم ترین گوشهٔ بیات ترک، گوشهٔ قطار است که گوشه ای اصیل دانسته می شود و دوبیتی های بابا طاهر را با آن اجرا می کنند.
آلبوم های آستان جانان، گل صدبرگ و شیدایی و قطعهٔ اندک اندک همگی در آواز بیات ترک هستند. اذان رحیم مؤذن زاده اردبیلی نیز در آواز بیات ترک ( گوشهٔ روح الارواح ) است. از بیات ترک در تعزیه، اذان و دیگر موسیقی های مذهبی، از جمله موسیقی درویشان، استفاده می شود.
واژهٔ ترک در نام این آواز به ترک قشقایی اشاره می کند و نه به ترک های ترکمنستان، آذربایجان یا ترکیه؛ گمان می رود که بسیاری از ترانه های محلی قوم قشقایی در این آواز باشد. از همین رو برخی آن را با نام بیات زند نیز می شناسند، اگر چه این نام به اندازهٔ «بیات ترک» رایج نیست. همچنین، پیشوند «بیات» ( که در نام آوازهای دیگری همچون بیات کرد و بیات اصفهان نیز به کار می رود ) ممکن است مخفف «ابیات» باشد. این آواز گاهی «آواز ترک» نیز نامیده می شود.
در رساله های قدیم موسیقی، نامی از بیات ترک یا بیات زند ذکر نشده است؛ اما در مقام حسینی شعبه ای به نام «دوگاه» وجود داشته که امروزه به صورت یک گوشه در آواز بیات ترک باقی مانده و می توان گفت جزء ریشه های تاریخی آواز بیات ترک است. همچنین در رسالهٔ کرامیه ( از دورهٔ صفویه ) ، ترکیب «حجاز ترک» آمده و آن را «حجاز اصل» نیز گفته اند که توسط ترکان خوانده می شده است و ممکن است از ریشه های بیات ترک باشد.
... [مشاهده متن کامل]
بیات ترک با دستگاه شور رابطهٔ نزدیکی دارد و برخی گوشه هایش، از قبیل مهدی ضَرّابی ( که بر نت شاهد شور تأکید دارند ) ، در تقویت این ارتباط مؤثر هستند. بیات ترک همچنین به دستگاه ماهور نیز نزدیک است و برخی گوشه های آن نظیر دلکش و شکسته را می توان در بیات ترک نیز اجرا کرد. گوشهٔ جامه دران که در دستگاه همایون نیز وجود دارد، گاهی در مایهٔ بیات ترک اجرا می شود. اوج آواز بیات ترک با استفاده از گوشهٔ قرائی اجرا می شود. مهم ترین گوشهٔ بیات ترک، گوشهٔ قطار است که گوشه ای اصیل دانسته می شود و دوبیتی های بابا طاهر را با آن اجرا می کنند.
آلبوم های آستان جانان، گل صدبرگ و شیدایی و قطعهٔ اندک اندک همگی در آواز بیات ترک هستند. اذان رحیم مؤذن زاده اردبیلی نیز در آواز بیات ترک ( گوشهٔ روح الارواح ) است. از بیات ترک در تعزیه، اذان و دیگر موسیقی های مذهبی، از جمله موسیقی درویشان، استفاده می شود.
واژهٔ ترک در نام این آواز به ترک قشقایی اشاره می کند و نه به ترک های ترکمنستان، آذربایجان یا ترکیه؛ گمان می رود که بسیاری از ترانه های محلی قوم قشقایی در این آواز باشد. از همین رو برخی آن را با نام بیات زند نیز می شناسند، اگر چه این نام به اندازهٔ «بیات ترک» رایج نیست. همچنین، پیشوند «بیات» ( که در نام آوازهای دیگری همچون بیات کرد و بیات اصفهان نیز به کار می رود ) ممکن است مخفف «ابیات» باشد. این آواز گاهی «آواز ترک» نیز نامیده می شود.
در رساله های قدیم موسیقی، نامی از بیات ترک یا بیات زند ذکر نشده است؛ اما در مقام حسینی شعبه ای به نام «دوگاه» وجود داشته که امروزه به صورت یک گوشه در آواز بیات ترک باقی مانده و می توان گفت جزء ریشه های تاریخی آواز بیات ترک است. همچنین در رسالهٔ کرامیه ( از دورهٔ صفویه ) ، ترکیب «حجاز ترک» آمده و آن را «حجاز اصل» نیز گفته اند که توسط ترکان خوانده می شده است و ممکن است از ریشه های بیات ترک باشد.
