بنیاد پانزده خرداد

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی است
بنیاد پانزده خرداد، یکی از نهادهای خدماتی بود که در سال ۱۳۶۰ش متعاقب فرمان امام برای رفع محرومیت و برطرف کردن مشکلات اقتصادی خانواده های شهدا، جانبازان و ایثارگران انقلاب اسلامی تشکیل شد. در واقع این بنیاد، مکمل بنیاد شهید انقلاب اسلامی بود و وظایفی چون تولید و توزیع کالا بین اقشار ایثارگر جامعه را بر عهده داشت و در کنار آن به فعالیت هایی چون: ایجاد انجمن فرهنگی ـ ادبی پانزده خرداد، جمع آوری اسناد و مدارک قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲، برگزاری بزرگداشت پانزده خرداد، تأسیس سد پانزده خرداد در قم، تأمین آب شرب شهر مقدس قم و... مبادرت می ورزید. (ربیعی، ۴۲۵)
این بنیاد، پس از تأسیس، تحت سرپرستی هیئتی منصوب از طرف امام اداره می شد که یکی از اعضای آن هیئت حبیب الله عسگراولادی بود. (تبیان، ۱۳۹) در تیر ۱۳۶۲ حضرت امام جهت اداره ی بهتر این بنیاد، آیت الله شیخ حسن صانعی را به سمت سرپرستی بنیاد منصوب کرد و در آن حکم، وظایف بنیاد را ترسیم نمود. بر اساس حکم امام، وظیفه ی بنیاد، رسیدگی به وضع مستضعفین و محرومین بود.
در آن فرمان تأکید شده بود خانواده ی محترم شهدا و معلولین عزیز بیشتر مورد توجه قرار گیرند. در بخشی از حکم امام آمده: امید است با اطمینان و اعتمادی که آن جناب ـ شیخ حسن صانعی ـ دارم، امور آن بنیاد را به بهترین وجه اداره نمایند. (صحیفه ی امام، ج۱۷، ۱)
پس از انتصاب شیخ حسن صانعی به سرپرستی آن، بنیاد فعالیت های خود را شدت بخشید. در ۸ تیر ۱۳۶۴ آیت الله صانعی در نامه ای به محضر امام خواستار اجازه ی امام به آن بنیاد، جهت در اختیار گرفتن بخشی از اموال منسوبین رژیم پهلوی برای رفع احتیاجات مستضعفین شد. در آن نامه تأکید شده بود: «به منظور دستیابی به اهداف عالیه ی این نهاد مقدس که قصد دارد کلیه ی خانواده های شهدا و جانبازان انقلاب اسلامی و مستضعفین جامعه را زیر پوشش قرار دهد، اجازه فرمایید محاکم انقلاب اسلامی بتوانند به مقدار ضرورت از اموال مصادره ای که بر اساس حکم حکومتی، امر آن با مقام معظم رهبری است. در جهت منافع مستضعفین بکار گرفته شود و در اختیار بنیاد قرار گیرد».
امام در ذیل نامه ی سرپرست بنیاد، موافقت خود را به مقدار ضرورت و بر اساس موازین شرعی اعلام کردند و در نامه ای دیگر به آیت الله یوسف صانعی، دادستان کل کشور آن دادستانی را مأمور برداشت موازین شرعی و قانونی آن فرمان کرد، (صحیفه ی امام، ج۱۹، ۲۹۹ ـ ۳۰۰)، متعاقب آن فرمان، دادگاه انقلاب اسلامی برخی کارخانه ها و کارگاه های متعلق به عوامل رژیم پهلوی را که در مصادره ی آن دادگاه بود، به بنیاد پانزده خرداد واگذار کرد.
از آن جمله می توان به شرکت های سرمایه گذاری: البرز، کی.بی.سی، پیازر، افشره و فرآورده های شیمیایی و... اشاره کرد. (صحیفه ی امام، ج۲۰، ۳۵۷) این بنیاد، سپس از طرف دولت به عنوان یکی از مؤسسات امور خیریه و عام المنفعه بر حسب تصویب نامه ی شماره ی ۳۵۷۶۴ مورخه ی ۱۴/۷/۱۳۶۱ هیئت وزیران قرار گرفت و به این خاطر شرکت های متعلق به آن بنیاد از شمول مالیات کشوری معاف شد. (همان، ۲۹۰)
یکی از عمده اقدامات این بنیاد، احداث سد پانزده خرداد در قم بود که برای رفع احتیاجات مردم شهرستان قم به آب شرب انجام گردید. پیشنهاد احداث این سد توسط آیت الله صانعی به امام عرضه شد و امام نیز با این درخواست موافقت کردند و متعاقب آن، دولت و وزارتخانه ی جهاد سازندگی را موظف به همکاری با این بنیاد نمودند. امام در ذیل نامه شان، کمک به محرومین و جنگ زدگان و خانواده های شهدا را از بزرگ ترین عبادت ها دانستند و تأکید نمودند که کمک به بنیاد پانزده خرداد، برای رفع مایحتاج نیازمندان از کارهای اصیل انقلابی است. (همان، ۱۴۱) این بنیاد، برای تحقق وظایف و سیاست های تعیین شده از طرف امام به فعالیت های خود ادامه داد و هم اکنون نیز از بنیادهای فعال در رفع نیازمندی های مستضعفان و به خصوص خانواده های محترم شهدا، جانبازان و ایثارگران انقلاب اسلامی است.