بقعه چهل اختران

[ویکی اهل البیت] شهر قم بنا به موقعیت مذهبی ای که دارد، تعداد زیادی بقعه در خود جای داده است. از مهمترین و معتبرترین آنها چهل اختران را می توان نام برد. این بنا در خیابان طالقانی (آذر سابق) کوچه چهل اختران در جوار مدفن ابواحمد موسی مبرقع، فرزند امام جواد علیه السلام و نوه امام رضا علیه السلام واقع شده است.
قدمت و تاریخچه ساخت این بنا به درستی مشخص نیست. نویسنده کتاب تاریخ قم (سال تالیف 378 هـ.ق)، بر اساس مشاهدات خود، می نویسد: در این مکان تعداد زیادی از خاندان اهل بیت، خصوصاً چند تن از زنان آنها مدفون هستند. او صحبتی در ارتباط با آرامگاه و یا بقعه با تشکیلات امروزی نمی کند. همچنین از زنانی چون سیده بریهه دختر موسی بن محمد، زینب دختر موسی مبرقع و دختران محمد بن احمد به اسماء ستیه، فاطمه، ام سلمه، ام حبیب، ام کلثوم و بریهه نام می برد.
همانطور که در بالا ذکر شد، تاریخ ساخت این آرامگاه در دست نیست. کتاب گنجینه آثار قم اشاره به دو کتیبه بنا دارد. اولین کتیبه متعلق به سال 851 هـ.ق است و نامی از بانی در آن دیده نمی شود. ناگفته نماند، این کتیبه در حال حاضر بر سردر این بقعه وجود ندارد. ولی نویسنده کتاب فوق در سال 1309 هـ.ق آن را مشاهده کرده است. متن آن چنین است: «این مکان، قبور جمعی از سادات و امامزادگان است که در این مکان مدفون شده اند». این متن را با خط ثلث بر گچ نوشته بوده اند.
کتیبه دوم متعلق به سال 953 هـ.ق و مربوط به دوره شاه تهماسب صفوی است. کتیبه بر بالای در ورودی به طول 3 متر قرار گرفته و متن آن به خط ثلث نوشته شده است: «قد صدرالحکم المطاع ببناء هذه العمارة الشریفة عن اعلیحضرت سلطان سلاطین الزمان ابوالمظفر بهادرخان شاه طهماسب، خلدالله ملکه و سلطانه و افاض علی العالمین بره و احسانه، فی شهور سنة ثلث و خمسین و تسعمأة ». پوشش گنبد در همین زمان بازسازی شده و استاد سلطان قمی معمار آن بوده است.
ظاهر بقعه مربع متساوی الاضلاع است و هر ضلع آن 60/12 متر و ارتفاع آن تا زیر گنبد 14 متر. در هر ضلع یک شاه نشین وجود دارد. در میان بقعه سکویی است به پهنای نه متر با بلندی یک متر که اسامی قبرها بر آن نوشته شده است. تزئینات داخلی بنا، کاشی کاری از اره ها به ارتفاع 30/1 متر و آجرکاری جرزها است.