بقعه بابالقمان سرخسی

[ویکی فقه] بقعه بابالقمان سرخسی، در حومه شهر سرخس واقع شده است.
بابالقمان سرخسی از عقلای مجانین قرن چهارم و از معاصران و مصاحبان پیرابوالفضل سرخسی بود.
ابوسعید ابوالخیر (۳۵۷ـ۴۴۰) در ایام جوانی او را در سرخس دیده و از احوال و اقوالش مطالبی نقل کرده است.

تاریخچه بقعه بابالقمان سرخسی
تاریخ بنای بقعه به اعتبار طرح کلی آن و شیوه آجرچینی و کاربندی زیر طاق و گنبد، به قرن ششم باز می گردد و ظاهراً در کنار آن مدرسه و خانقاهی نیز بوده که بکلی ویران شده است.

خصوصیات ساختمانی بقعه بابالقمان سرخسی
طول و عرض خارجی بقعه ۷۰ر۱۷-۴۰ر۲۶ متر، و ساختمان آن از دو بخش مربع شکل متصل به هم تشکیل شده است: یکی ایوان ورودی بزرگ و مرتفعی در جانب شمالی و دیگری آرامگاه که در وسط چهارضلع داخلی آن طاقنماهایی ساخته شده است.
بقعه دارای دو طبقه و طبقة دوم آن غرفه دار است.
طرح چهارضلعی بنا در قسمت بالا با تعدادی تُرُنبه (قسمت کاربندی زیر گنبد) به طرح هشت ضلعی تبدیل شده که حجم چشمگیری را در نمای خارجی آن به وجود آورده است و گنبد کم خیز دوپوش بر روی گردنی (قسمت خارجی زیر گنبد) استوانه شکلی استوار گردیده است.
نورِ داخل بقعه از چهار نورگیر مستطیل شکل در بدنه هشت ضلعی تأمین می شود.
طاقنماهای داخلی بنا با آجرکاری ظریف و طرحهای هندسی لوزی گود و برجسته تزیین شده است.
بر سردر ورودی بقعه کتیبه ای به خطّ نسخ گچبری شده است که تاریخ ۷۵۷ بر آن دیده می شود و نشانه مرمتهای بعدی بناست.
تزیینات داخل بنا بسیار بوده، ولی با گذشت زمان آذینهای کاشی فروریخته است.
ایوان و سردر بلند بقعه با دیوارهای قطور در دو طرف آن و قابسازیهای بجا مانده بر روی دیوار سمت راست و نیز بقایای کاشیکاریها و گچبریها نشان دهنده سردرهای شکوهمند و زیبای بنای تاریخی است.

ماندگاری بقعه بابالقمان سرخسی تادوران معاصر
...