بغای صغیر

[ویکی فقه] بُغای ِ صَغیر مق ۲۵۴ق /۸۶۸م ، از امرای بزرگ و پرنفوذ ترک نژاد در آغاز عصر دوم عباسی که در تحولات این دوره نقش مهمی داشت .
درباره او پیش از ظهور در صحنه سیاسی قلمرو خلافت اطلاعی در دست نیست ، اما از لقب شرابی یا شرابدار او می توان حدس زد که احتمالاً مدتی شربت دار خلیفه یا دربار خلافت بوده است .در منابع ، نخستین بار از او در حوادث سال ۲۳۱ق /۸۴۶م به روزگار خلافت واثق و در زمره کشندگان احمد بن نصر خزاعی - از قائلان به خلق قرآن و رؤیت خدا در قیامت - یاد شده است . در ۲۳۴ق به روزگار متوکل ، وی مأمور سرکوب شورش محمد بن بعیث بن جَلْبَس در مرند آذربایجان شد و به روایتی امارت آنجا یافت ؛ پس برفت و ابن بعیث را گرفته ، به سامرا آورد. مدتی بعد در ۲۳۷ق نیز به دستور متوکل به خون خواهی یوسف بن محمد، عامل ارمنستان که به دست شورشیان آنجا به قتل رسیده بود، رهسپار آن دیار شد و شورش را فرونشاند و بسیاری را کشت و اسیر کرد. سپس روی به تفلیس نهاد و در ۲۳۸ق آنجا را به آتش کشید و اسحاق بن اسماعیل ، امیر شورشی آنجا را بکشت . وی همچنین در آخرین جنگ های عباسیان با رومیان در دوره قدرت خلفا شرکت جست . در ۲۴۴ق که متوکل در دمشق بود، به دستور او جنگ های تابستانی برضد رومیان را آغاز کرد و جایی به نام صُمُّله در حدود مصیصه و طرسوس را نیز گشود.
قتل متوکل
با آنکه موالی ترک در عصر متوکل مشاغل بزرگ داشتند و خلیفه ، خاصه در امور نظامی به آنان پشت گرم بود، ولی در اواخر ایام خود بر آن شد تا از قدرت و نفوذ آنان بکاهد. پس بر آنان سخت گرفت و مراتبشان را تنزل داد؛ چندان که برخی از امرای ترک بر ضد متوکل با منتصر هم داستان شدند و او را در ۲۴۷ق به قتل آوردند. در این واقعه وصیف ، اوتامش ، بغای صغیر، باغر و برخی دیگر از امرای ترک دست داشتند. مسعودی داستانش درباره بغای کبیر است .
حکومت منتصر
پس از قتل متوکل ، گویا بغا اول کسی بود که پسر او منتصر را خلیفه خواند و خبر مرگ متوکل را به او داد. در این دوره بغا از حاجبان خلیفه بود. او و وصیف که از ولایت عهدی معتز سخت بیمناک بودند، منتصر را واداشتند تا بر معتز سخت گیرد و او را به استعفا از ولایت عهدی مجبور کند و بدین سبب ، معتز و مؤید، پسران متوکل هر دو خلع شدند. اما خلافت منتصر هم فقط چند ماهی دوام یافت و او نیز در ۲۴۸ق به دست موالی ترک مسموم و مقتول شد.
حکومت مستعین
...