بزکشی

[ویکی فقه] بُزکَشی، نام یکی از بازی های مردمی در رشته سوارکاری، معمول در میان ترکان آسیای مرکزی (و افغانستان). اصل و منشأ این بازی نامعلوم است و به احتمال زیاد، در آغاز، نمایش نمادین و تفریحی دام ربایی بوده است.
بُزکَشی، نام یکی از بازی های مردمی در رشته سوارکاری، معمول در میان ترکان آسیای مرکزی (و افغانستان). اصل و منشأ این بازی نامعلوم است و به احتمال زیاد، در آغاز، نمایش نمادین و تفریحی دام ربایی بوده است.
← انواع بزکشی
(۱) آریانا دایرة المعارف، کابل ۱۳۲۸ـ ۱۳۴۸ ش، ذیل «بزکشی». (۲) G W Azoy، Buzkashi: game and power in Afghanistan ، Philadelphia ۱۹۸۲. (۳) A Balicki، "Buzkashi"، Natural history ، ۸۷/۲ (۱۹۷۸. (۴) L Dupree، Afghanistan ، Princeton، N J ۱۹۷۳، ۲۱۸-۲۲۱. (۵) L Dupree، "Kessel's The Horsemen، the culture، the book، the movie، Fieldstaff reports (South Asia Series) ۲۰/۶ (۱۹۷۶.

بُزکَشی ( کشیدن بز ) یک بازی سنتی گروهی است که سوار بر اسب انجام می شود.
بزکشی در میان اقوام شمال افغانستان از زمان سکاها تا دهه های اخیر، به عنوان میراثی از دوران گذشته باقی مانده است. [ ۱] [ ۲]
در زمان حاکمیت رژیم طالبان، بزکشی در افغانستان توسط این رژیم متوقف شده بود، چرا که آن را بیشتر به دلیل بازی با لاشه یک حیوان حلال گوشت، کاری غیراخلاقی می دانستند. بعد از شکست طالبان، انجام این بازی دوباره آغاز گردید. [ ۳] [ ۴]
این بازی در میان بیشتر اقوام افغانستان رایج است. در شمال افغانستان علاقه مندان زیاد داشته و به عنوان ورزشی فرهنگی در میان این مردم شناخته می شود. در حال حاضر به جز ولایات جنوبی در ۲۸ ولایت افغانستان تیم های منتخب وجود دارد.
شیوهٔ انجام بازی به این صورت است که عده ای اسب سوار برای جابجا کردن لاشه یک بز یا گوساله تازه ذبح شده با هم به رقابت می پردازند. سوارکاران باید لاشه بز را در حین سوارکاری از روی زمین برداشته و آن را با پیشی گرفتن از رقبا در محل مشخصی که معمولاً یک دایره علامت گذاری شده در زمین بازی است بر زمین بگذارند. بازیکنان بازی بزکشی که در افغانستان چاپ انداز[ ۵] نامیده می شوند گاه برای کسب مهارت به سال ها تمرین نیاز دارند.
لاشه مورد استفاده در بزکشی معمولاً ذبح شده و دست و پاهایش از زانو به پایین قطع می شود. لاشه را برای سفت شدن حدود ۲۴ ساعت قبل از بازی در آب سرد می خوابانند. گاهی برای افزودن بر وزن لاشه درون آن را پر از سنگ می کنند.
بنا بر نوشته دانشنامه ایرانیکا بزکشی در افغانستان از حمایت دولت های متوالی برخوردار بوده است به نحوی که در زمان محمد ظاهرشاه ( تا ۱۹۷۳ ) این مسابقات هم زمان با جشن تولد شاهنشاهی برگزار می شد. رژیم های بعدی تاریخ مسابقه را به سال روز سازمان ملل متحد تغییر دادند. در شمال افغانستان حداقل قبل از عملیات نظامی ویژه شوروی در ۱۹۷۹، تا چند صد سوارکار می توانستند هم زمان با هم در نوع خاصی بزکشی که در زبان دری به توده برآئی معروف است به رقابت بپردازند. این رقابت در جشن های عروسی و ختنه کنان رایج بود. سوارکاران بزکشی که به نام چاپ انداز یاد می شوند مردانی بسیار قوی هستند که خوراک آن ها بیشتر مواقع شوربای گوشت است. در مسابقات پر هیجان بز کشی کسی که می خواهد بز را از زمین بالا کند یا در حال انتقال به دایره حلال باشد، دیگران حق شلاق زدن بزکش را دارند. در یک مسابقه، یک چاپ انداز با مهارت، امکان دارد صدها شلاق بخورد تا بز از دستش بیفتد. به منظور پیشگیری از این گونه آسیب ها، چاپ اندازها، اخیراً دارای کلاه محافظ و ساق بند و زانو بند هستند و در قدیم لباس زیاد می پوشیدند. روس ها آن را در کشورهای آسیای میانه جزء بازی های خشن و ممنوع اعلام کرده بودند. در این بازی امکان شکستن دست و پا زیاد است و بعضاً چاپ اندازها جان خود را از دست می دهند. مشهورترین پهلوان بزکش در تاریخ افغانستان تاش پهلوان ( به معنای پهلوان سنگی ) نام داشت. قد این مرد دو متر، وزنش ۱۹۰ کیلو و در زیبایی خود شهرت داشت. این مرد در سال ۱۳۶۰ به دست دشمنانش به قتل رسید.