برق در فلسفه

[ویکی فقه] برق، از آثار عُلوی که از قدیم در متون فلسفی، بحث طبیعیات، در تبیین آن مطالبی آمده است
برق، از آثار عُلوی که از قدیم در متون فلسفی، بحث طبیعیات، در تبیین آن مطالبی آمده است. حکما و دانشمندان مسلمان نیز بر پایه همان متون، خصوصاً آثار ارسطو، در این باره سخن گفته اند.
در باورهای عامیانه که گاه رنگ دینی نیز گرفته است، در خصوص این پدیده طبیعی تلقّیهایی وجود دارد؛ و چون برق اغلب با رعد همراه است، غالباً از این دو پدیده در یک باب بحث شده است.

شناخت قدما از برق
درک قدما از سبب پیدایش برق و رعد و تبیین آن مبتنی بر جهان شناسی آنان بوده است. از دانشمندان پیش از ارسطو، امپدوکلس (در متون عربی: انباذقلس، انبدقلیس)، دانشمند قرن پنجم قبل از میلاد، بر آن بوده است که برق، آتشی است که از پرتو خورشید در ابر پنهان می شود و سپس پدیدار می گردد.

تعریف ارسطو از برق
انکساغورس برق را از جنس اثیر می دانسته که به سوی ابر پایین می آید، به درون آن می رود و سپس ظاهر می گردد.
این ظهور، همان برق است که اگر درون ابر خاموش شود، رعد پدید می آید ارسطو در کتاب، متئورولوگیکا، که با نام الا´ثار العُلویه به عربی ترجمه شده، بعد از بیان این دو رأی، می گوید که بخار بر دو گونه است: مرطوب (بخار آب) و خشک (ذرات عناصر زمینی که از آن به دخان نیز تعبیر می کنند).
بخار مرطوب به بالا حرکت می کند، به محل سرما (زمهریر) می رسد و فشرده و متراکم می شود.
ابر، شبنم، مه، باران، تگرگ وبرف از همین بخار مرطوب متراکم پدید می آید. (در این حالت) بخار خشک که همراه بخار مرطوب از زمین بالا آمده است و به سبب برودت هوا در آن جمع و فشرده شده و نمی تواند آشکار شود، در دل ابر به حرکت در می آید، با ابر برخورد می کند، آن را می شکافد و از آن صدایی برمی خیزد که «رعد» است؛ مانند صدایی که هنگام سوختن چوبِتر شنیده می شود.
اما «برق» ناشی از بادِ گرمِ خشک (جنبش بخار خشک داغ) است که به صورت فشرده در ابر وجود دارد. این باد ابر را بشدت ملتهب می کند و می سوزاند، و همچون آهن بسیار داغی که در آب فرو رود صدایی می دهد که رعد است و آتشی که از آن خارج می شود برق است.
البته برق، به سبب لطافتش، زودتر به ما می رسد؛ دیدن پیش از شنیدن روی می دهد و برق همزمان با پدید آمدنش احساس می شود (فَیُحَسُّ لِوَقِتِه).
به نظر ارسطو، رعد گاهی نیز از خاموش شدن آتش در ابر پدید می آید، و بعلاوه، شدت رعد به نوع ابر و جای آن بستگی دارد.
وی سپس برخی از آرای حکمای پیشین را مطرح می کند و آن ها را نادرست می خواند و دلایلی نیز ارائه می دهد

نظر یعقوب بن اسحاق کندی در علت بوجود آمدن برق
...