برزنون

بَرزَنُون؛ روستایی در بخش سرولایت شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران است. برزنون، مرکز دهستان برزنون است و به ترتیب در فاصله ۷۹، ۷۶ و ۷۴ کیلومتری از شهرهای نیشابور، سبزوار و قوچان قرار دارد.
برزنون؛ نام رسمی این آبادی در «پایگاه ملی نام های جغرافیایی ایران» به صورت بَرزَنُون ( barzanun ) [ ۱] ؛ و در «فرهنگ جغرافیائی ایران» ( چاپ۱۳۲۹ش ) به صورت بُرزِنون ( borzenun ) آمده[ ۲] و نام بومی اش «بورزنی» است. [ ۳] [ ۴] مردم بومی منطقه؛ وجه تسمیه «برزنون» را برگرفته از آتشکده «آذر برزین مهر» می دانند. [ ۵] از دیدگاه شماری از ایرانشناسان و پژوهشگران تاریخ نیز میان این نام و آتشکده بُرزین مِهر، پیوند و خویشاوندی وجود دارد؛[ ۶] [ ۷] [ ۸] چنان که بخشی ( =بُرزین ) از نام آتشکده کشاورزان ایران ( بُرزین مِهر ) ، در نام این روستا ( =برزنون، بورزنی ) حفظ شده[ ۶] و چه بسا در گذر زمان، بُرزین به شکل برزنون کنونی ( صورت بومی آن= بورزنی[ ۳] ) دگرگونی یافته باشد. [ ۸] از این دیدگاه و بر پایه پیشینه این نام در زبان پارسی و زبان های ایرانی؛ دو برداشت را در پیش دارد:
• بورزین؛ بورز + ین ( پسوند نسبت[ ۹] ) : بورز ( burz ) در زبان پهلوی و به معنای بلندی، بزرگی، شکوه و همچنین حرمت و احترام است و این در نام آتشکده برزین مهر ( در پهلوی: بورزن میتر؛ burzen mitr ) به معنی مهر باشکوه[ ۱۰] یا مهر بلندپایه[ ۱۱] [ ۱۲] آمده است.
• بُرزین؛ برز + ین ( پسوند نسبت[ ۹] ) : برز یا بورز ( burz ) نام ایزد کشاورزی[ ۱۰] و آب هاست که به همراه باد و فَرَه، آب ها را تقسیم می کند و یکی از همکاران اَمشاسْپَند شهریور است. [ ۱۳] بَرز: در پهلوی ( varz: کار کردن، اجرا کردن، کار و عمل؛ از varəza در اوستایی ) به معنی کشت و زراعت و کشاورزی است و برزکار، برزگر و برزیگر از همین ریشه اند. [ ۱۴] چنان که می دانیم بُرزین مهر، آتش مقدس برزیگران بوده است. [ ۱۵]
برزین؛ همچنین نام اشخاص، همچون: پسر جهن، پسر گشتاسب، پدر گشتاسب، نام دهقانی معروف، نام سردار انوشیروان[ ۱۶] و نام مبارزی بوده ایرانی[ ۱۷] مری بویس، در اشاره به نام این روستا واژه «بُرزینان» ( Borzīnān ) را به کار برده[ ۶] و فریدون جنیدی بر نام «بورزنی» که آمارهای دولتی، «برزنون» ش می خوانند، تصریح نموده است. [ ۳] چنان که می دانیم: آذر برزین مهر، آتشگاه کشاورزان و برزیگران ایران باستان، بر کوه ریوند در شمال غربی نیشابور، شعله می کشیده است. [ ۱۲] [ ۱۸] [ ۱۹] [ ۲۰] [ ۲۱] [ ۲۲] روستای برزنون در کوهستان شمال غربی نیشابور قرار دارد. [ ۲۳]