بررسی حدیث ثقلین

[ویکی فقه] «حدیث ثقلین» از پرآوازه ترین احادیث گنجینه های حدیث مسلمانان است و دانشمندان و بزرگان مذاهب اسلامی در کتاب هایشان، اعم از صحاح و سنن و مسانید و تفاسیر و سیره ها و تواریخ و لغت و غیر این ها، از این حدیث یاد کرده اند. شیعیان این حدیث صحیح و متواتر را یکی از دلائل امامت و وصایت بلافصل حضرت امیرالمؤمنین (علیه السّلام) می دانند و آن را به هشتاد و دو طریق، با عبارات گوناگون از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) روایت کرده اند.
واژه «ثقلین» دوگونه خوانده می شود؛ گاه بر وزن «حرمین» که مفرد آن «ثقل» است، خوانده می شود، به معنای چیز گرانمایه و پرارزش و به معنای متاع مسافر نیز آمده است و گاه بر وزن «سبطین» به معنای شیء سنگین وزن می آید. برخی از محققان اولی را به معنای گرانمایه معنوی و دومی را به معنای اعم گرفته اند. واژه «ثقلان» در کلام الهی درباره «جن و انس» به کار رفته و در سخن پیامبر بیانگر «قرآن و عترت» است.
حدیث ثقلین
«حدیث ثقلین» از پرآوازه ترین احادیث گنجینه های حدیث مسلمانان است و دانشمندان و بزرگان مذاهب اسلامی در کتاب هایشان، اعم از صحاح و سنن و مسانید و تفاسیر و سیره ها و تواریخ و لغت و غیر این ها، از این حدیث یاد کرده اند. شیعیان این حدیث صحیح و متواتر را یکی از دلائل امامت و وصایت بلافصل حضرت امیرالمؤمنین (علیه السّلام) می دانند و آن را به هشتاد و دو طریق، با عبارات گوناگون از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) روایت کرده اند. اهل سنت نیز این حدیث را معتبر دانسته و آن را از ده ها طریق و از بیست و اندی صحابه پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) روایت کرده اند. «سخاوی شافعی» (شمس الدین ابی الخیر) متوفای ۹۰۲ ق، در کتاب «استجلاب ارتقاء الغرف» و «سمهودی شافعی» متوفای ۹۱۱ ق، در کتاب «جواهر العقدین»، پس از نقل حدیث شریف ثقلین به روایت «زید بن ارقم»، «ابوسعید خدری»، از مسلم و ترمذی و دارمی و نسایی و ابی یعلی و ابن خزیمه و طبرانی و حاکم و ضیاء مقدسی ـ که همه آن ها از مشاهیر و بعضا از امامان اهل سنت به شمار می روند ـ آن را به تفصیل از بیش از بیست صحابی روایت کرده اند. نام های صحابیان راوی، به نقل سخاوی عبارت است از: زید بن ارقم، ابوسعید خدری، جابر. حذیفه بن السید، خزیمه بن ثابت، سهل بن سعد، ضمره (الاسلمی)، عامر بن لیلی (الغفاری)، عبد الرحمن بن عوف، عبدالله بن عباس، عبدالله بن عمر، عدی بن حاتم، علی بن ابی طالب (علیه السّلام)، ابی ذر، ابی رافع، ابی شریح الخزاعی، ابن قدامه الانصاری، ابی هریره، ابی الهیثم بن التیهان، و مردانی از قریش و ام سلمه و ام هانی دختر ابی طالب.
← اسناد حدیث
این حدیث شریف خطوط مهمی را در برابر مسلمانان ترسیم می کند که به قسمتی از آن ها اشاره می شود:۱. قرآن و اهل بیت (علیه السّلام) همیشه همراه یکدیگر و جدای ناپذیرند و آن ها که طالب حقایق قرآن اند، باید به اهل بیت (علیهم السّلام) رجوع کنند.۲. همان گونه که پیروی از قرآن بدون هیچ گونه قید و شرط بر همه مسلمانان واجب است، پیروی از اهل بیت (علیهم السّلام) نیز بدون قید و شرط واجب می باشد.۳. اهل بیت (علیهم السّلام) معصوم اند؛ زیرا جدایی ناپذیر بودن آن ها از قرآن از یک سو و لزوم پیروی بدون قید و شرط از آنان از سوی دیگر، دلیل روشنی بر معصوم بودن آن ها از خطا و اشتباه و گناه است؛ چرا که اگر آن ها گناه یا خطایی داشتند از قرآن جدا می شدند، و پیروی از آنان، مسلمانان را از ضلالت و گمراهی بیمه نمی کرد و این که می فرماید: با پیروی از آنان در برابر گمراهی ها مصونیت دارند، (لن تضلوا) دلیل روشنی بر عصمت آن ها است.۴. پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله وسلّم) در این حدیث شریف فرمود: «این دو همیشه با هم هستند تا در کنار حوض کوثر نزد من آیند، این به خوبی نشان می دهدکه در تمام طول تاریخ اسلام فردی از اهل بیت (علیه السّلام) به عنوان پیشوای معصوم وجود دارد و همان گونه که قرآن همیشه چراغ هدایت است، آن ها نیز همیشه چراغ هدایت اند، پس باید کاوش کنیم و در هر عصر و زمان آن ها را بیابیم؛ این مطلبی است که برخی از دانشمندان اهل سنت مانند «سمهودی»، بدان تصریح کرده است. ۵. از این حدیث شریف استفاده می شود که جدا شدن یا پیشی گرفتن از اهل بیت (علیهم السّلام) پایه گمراهی است و هیچ انتخابی را نباید بر انتخاب آن ها مقدم داشت.۶. آن ها از همه افضل و اعلم و برترند.
عناوین مرتبط
...