ناحیه برخوار از قدیمی ترین بخش های ناحیه تاریخی اصفهان است و قدمت آن به پیش از اسلام باز می گردد. نام های گز و گرگاب و سین و دستگرد که چهار روستای بُرخوار سابقه ای بیش از دو هزار سال دارند. نام برخوار و سین و گز در کتاب ذکر اخبار اصفهان که حدود هزار سال پیش نوشته شده است آمده است.
شهرستان برخوار با وسعت 77/1952 کیلومتر مربع که از این مقدار حدود 1863 کیلومتر مربع آن دشت و بقیه بصورت ارتفاعات است؛ در شمال اصفهان واقع شده است.
این دشت از غرب به ارتفاعات مورچه خورت و از شمال به ارتفاعات شمالی بخش برخوار و از جنوب به اصفهان و از شرق به سگزی و کوهپایه محدود می شود. ارتفاع آن از سطح دریا 1590 تا 1600 متر و دارای شیب ملایمی حدود 5/0 - 5/1 در هزار از غرب به طرف جنوب شرقی می باشد.
... [مشاهده متن کامل]
مراکز شهری و روستایی عمده تابعه آن به شرح زیر است:
آذرمناباد، زمان آباد ( نرمی ) ، امین آباد، پروانه، چاله سیاه ( جهاد آباد ) ، حاجی آباد، حبیب آباد، خورزوق، درمیان، دستگرد، دولت آباد، دلیگان، سین، شاهپور آباد، علی آباد، ملاعلی، کتایونچه، کربند، کمشچه، لوردچه، محمود آباد
وضعیت آب و هوا:
این منطقه با توجه به فاصله ای که از رودخانه زاینده رود دارد؛ دارای آب و هوائی خشک تر از اصفهان بوده و میزان بارندگی آن حدود 50 الی 200 میلیمتر طی ده سال متغییر بوده است. میزان تبخییر سالیانه نیز حدود 2000 میلیمتر گزارش شده و مقدار آب نفوذی کمتر خواهد بود. جهت باد بویژه بادهای غالب از سمت شمال بطرف جنوب و جزء بادهای خشک می باشد. این بادها پس از برخورد با اراضی بدون پوشش گیاهی یا با پوشش کافی با خود گرد و غبار و گاهی ذرات ماسه همراه آورده و در فرسایش زمینهای کشاورزی بی تاثیر نخواهد بود. یکی از اهداف عمده ایجاد گردشگاه منطقه ای حبیب آباد با وسعت 243 هکتار د رشمال غرب آن شهر جلوگیری از حرکت شنهای روان بوده است.
خاکشناسی منطقه:
خاکهای برخوار جزء خاکهای AZONALوZONAL ( مقدار نمک در این خاکها زیاد ) می باشد.
ساختمان فیزیکی ذرات خاک منشوری و مکعبی شکل است و تمرکز کریستال گچ و آهک بصورت لکه در طبقات خاک است. این سری خاکها اکثرا اراضی نامرغوب را تشکیل داده و معمولا قابلیت نفوذ آب در خاکهای این زمینها بسیار کم و تبخیر زیاد سبب شده که املاح موجود خاک در سطح زمین تراکم یافته و زمینهای بایر و لم یزرع را بوجود آورند.
مطالعات خاکشناسی در این مطقه نشان داده میزان املاح موجود درخاک بتدریج از شمال غرب به طرف جنوب شرق افزایش می یابد. قلیاییت این خاکها در حدود 8 میباشد و میزان شوری و قلیایی در طبقات فوقانی به چشم می خورد. از نظر بافت خاک با توجه به تغذیه و جابجایی ذرات؛ وضعیت دانه بندی تغییر کرده و باعث باقی گذاردن رسوبات در منافذ خاک می گردد، که این امر موجب پایین آمدن خلل و فرج خاک و نهایتا کاهش نفوذ پذیری می گردد. در بعضی از نقاط لایه های گچی فراوان دیده می شود که می توان جزء زمینهای گچی منظور نمود.
به طور کلی خاکشناسی منطقه اکثرا مخلوطی از رس با رگه های نازکی از شن و ماسه با قابلیت نفوذ پذیری خیلی کم همراه می باشد و آهک پراکنده و نا ظاهر در پروفیل خاک وجود دارد. در کل کلاس خاکهای این منطقه بیشتر 3 و 5 می باشد.
منابع آب:
مطالعات آبهای زیر زمینی برروی دشت برخوار از سال 1343 شروع و تاکنون ادامه دارد و از سال 1346 این منطقه به علت پایین رفتن آب زیر زمینی و برداشت بی رویه از نظر حفر چاه ممنوعه اعلام گردیده است و به علت کمی باران هر ساله در حال افت بوده و لازم است این وضع مورد توجه قرار گیرد. کلا دو نوع منبع آب در این منطقه وجود دارد که به شرح زیر است:
قنات: آنها از شمال غرب بطرف جنوب شرق می باشد و مادر چاه بعضی از آنهاخارج از منطقه قرار گرفته که به تدریج با کم شدن نزولات آسمانی در منطقه و در نتیجه پایین افتادن سطح آب زیرزمینی، تعدادی از آنها خشک شده به طوری که تا سال 1351 تعداد آنها به پنجاه رشته رسیده است و بر اساس آخرین آمار مقدار قنوات موجود 14 رشته اعلام گردیده است.
چاههای عمیق: طبق آخرین آمار برداشت شده تعداد 713 حلقه چاه عمیق تا تاریخ 1/4/82می باشد. این چاهها بیشتر دارای عمقی بیشتراز 150متر میباشند.
کیفیت آبهای زیرزمینی:
از نظر کیفیت شیمیایی آبهای زیر زمینی منطقه دارای املاح نسبتا زیاد بوده و در نقاط مختلف درصد املاح متغیر است. میزان آن از جنوب غرب و شمال غرب بطرف مرکز وشرق منطقه افزایش می یابد. بطوری که در منتهی الیه دشت میزان کلر موجود در آب به 6000 میلیگرم در لیتر و هدایت الکتریکی 10000 میکروموس می باشد و در ابتدای دشت به علت وجود سه محل تغذیه یعنی دره مورچه خورت، دره نجف آباد، رودخانه زاینده رود و کانالهای انشعابی میزان املاح آب پایین است چنانکه میزان کلر در حوالی دره نجف آباد حدود 250 میلیگرم در لیتر است.
بطورکلی در منطقه برخوار کیفیت آبهای زیر زمینی بیشتر در کلاسهای C 4 S1 — C4S2 — C3S1 می باشد. منابع آبی که در قسمت شرق واقع شده خارج از کلاسهای فوق می باشد.
منابع تغذیه آب منطقه:
دشت برخوار از سه جهت عمده تغذیه می شود:
1 - دره شمال غربی که همان آب خروجی از دشت مورچه خورت می باشد.
2 - دره غربی که شامل آب خروجی از دشت نجف آباد است.
3 - جنوب که شامل رودخانه زاینده رود و کانالهای منشعب از آن بوده
با توجه به مطالعه نقشه تراز آبهای زیر زمینی منطقه برخوار آب این منطقه از سه جهت فوق به طرف مرکز دشت جریان یافته و سپس از سمت شرق به زیر حوزه کوهپایه سگزی وارد می شود.
وضعیت کشاورزی:
مالکیت زمینهای این منطقه عموما به صورت خورده مالکی یعنی کمتر از 2هکتار میباشد و بدین ترتیب نمی توانند زندگی خود را از طریق کشاورزی به تنهایی تامین نمایند و مجبور هستند در مواقع بیکاری به امور غیر ازکشاورزی پرداخته تا تامین شوند. یکی از عوامل مهاجرت روستائیان از ده به شهر نداشتن زمین و سایر امکانات کشاورزی دیگر می تواند باشد؛ که میتوان از طریق هیئت واگذاری زمین به آنهاداده شود و آب آن را هم به هرطریق که ممکن باشد تامین نمود و در صورت نبودن زمین و سایر امکانات افراد را نسبت به احداث واحد های تولیدی بویژه وابسته به کشاورزی تشویق نماید.
. . .
