[ویکی فقه] بُجاق ، سرزمینی در جنوب بسارابی در کشور رومانی می باشد.
بجاق و صورت کهن آن بُجغاق ، واژه ای ترکی و به معنای کرانه ، گوشه و زاویه است . به دشت شن زار اطراف رود، و به امیرنشین ها نیز بجاق می گفتند که واژه ای کومانی (قپچاقی ) است .
تاریخچه بجاق
این سرزمین از ۶۳۸ق /۱۲۴۱م تابع دولت اردوی زرین شد. در فاصله سده های ۹-۱۳ق /۱۵-۱۹م اقوام ترک در منطقه بجاق مستقر شدند و بر راه های فرهنگی و سوق الجیشی که به شبه جزیره کریمه منتهی می شد، تسلط یافتند. از سده ۱۰ق /۱۶م نوغای ها در بجاق سکنی گزیدند و به اردوهایی منقسم شدند. گروه هایی از این اردوها اغلب به سرزمین های همجوار حمله می کردند. در نواحی پادولیا و اوکرائین این نیروها به بجاق و یا تاتارهای بجاق شهرت داشتند که به معنای تاتارهای منطقه کناری بوده است . بعدها به بجاق و دشت نوغای نام بسارابی داده شد که بخش جنوبی بسارابی کنونی است . در ۷۴۶ق /۱۳۴۵م بجاق زیر سلطه دولت والاشی (والاخیا) قرار گرفت و سپس در ۸۰۲ق /۱۴۰۰م به تصرف فرمانروای بُغدان درآمد. در ۹۴۵ق /۱۵۳۸م دولت عثمانی در زمان سلطان سلیمان قانونی با کمک تاتارهای کریمه ، بر سراسر بجاق دست یافت و این ناحیه جزو سنجاق آق کرمان شد. خان کریمه نیز که در لشکرکشی سلطان سلیمان شرکت داشت ، قبایل نوغای را در بجاق اسکان داد. در ۱۰۶۷ق /۱۶۵۷م تاتارهای بجاق در ۲۰۰ روستا استقرار داشتند و تحت اداره حاکمی با عنوان «یالی آغاسی » بودند که از جانب خان تاتارهای کریمه گمارده می شد. در فاصله سال های ۱۱۱۱-۱۱۱۳ق /۱۶۹۹-۱۷۰۱م تاتارهای نوغای منطقه بجاق که ۶ هزار خانوار بودند، از اطاعت خان کریمه سرباز زدند و خواستار تابعیت دولت عثمانی شدند چون نفوذ روسیه در این مناطق فزونی گرفت و سپاهیان روس در اوکرائین پیشروی کردند، خان نشین کریمه نیز با ناآرامی هایی مواجه شد. در نتیجه تاتارهای نوغای خواستار مداخله دولت عثمانی شدند، ولی باب عالی با این درخواست موافقت نکرد.
تصرف بجاق توسط روسیه
در ۱۱۸۳ق /۱۷۶۹م سپاهیان روس پیشروی هایی به سوی سرزمین کریمه داشتند. در ۱۱۸۴ق /۱۷۷۰م بجاق موقتاً به تصرف دولت روسیه درآمد. در ۱۱۸۵ق /۱۷۷۱م نیروهای روسیه و عثمانی دست از جنگ کشیدند که در نتیجه آن خان کریمه ناگزیر به ترک والاشی و بغدان شد که بجاق بخشی از آن بود. در همین سال قرارداد صلحی میان طرفین منعقد گردید که به عهدنامه «قینارجه » شهرت دارد. طبق ماده سوم عهدنامه دو طرف موافقت کردند که استقلال کریمه ، بجاق و بعضی از نواحی دیگر را به رسمیت بشناسند. در ۱۲۰۵ق /۱۷۹۱م بجاق ضمیمه روسیه شد، و سرانجام طبق معاهده بخارست در ۱۶ جمادی الاولی ۱۲۲۷ق /۲۸ مه ۱۸۱۲م دولت عثمانی بجاق را رسماً به روسیه واگذار کرد در نتیجه تاتارهای این منطقه به دوبروجا و بلغارستان کوچ کردند.
بجاق و صورت کهن آن بُجغاق ، واژه ای ترکی و به معنای کرانه ، گوشه و زاویه است . به دشت شن زار اطراف رود، و به امیرنشین ها نیز بجاق می گفتند که واژه ای کومانی (قپچاقی ) است .
تاریخچه بجاق
این سرزمین از ۶۳۸ق /۱۲۴۱م تابع دولت اردوی زرین شد. در فاصله سده های ۹-۱۳ق /۱۵-۱۹م اقوام ترک در منطقه بجاق مستقر شدند و بر راه های فرهنگی و سوق الجیشی که به شبه جزیره کریمه منتهی می شد، تسلط یافتند. از سده ۱۰ق /۱۶م نوغای ها در بجاق سکنی گزیدند و به اردوهایی منقسم شدند. گروه هایی از این اردوها اغلب به سرزمین های همجوار حمله می کردند. در نواحی پادولیا و اوکرائین این نیروها به بجاق و یا تاتارهای بجاق شهرت داشتند که به معنای تاتارهای منطقه کناری بوده است . بعدها به بجاق و دشت نوغای نام بسارابی داده شد که بخش جنوبی بسارابی کنونی است . در ۷۴۶ق /۱۳۴۵م بجاق زیر سلطه دولت والاشی (والاخیا) قرار گرفت و سپس در ۸۰۲ق /۱۴۰۰م به تصرف فرمانروای بُغدان درآمد. در ۹۴۵ق /۱۵۳۸م دولت عثمانی در زمان سلطان سلیمان قانونی با کمک تاتارهای کریمه ، بر سراسر بجاق دست یافت و این ناحیه جزو سنجاق آق کرمان شد. خان کریمه نیز که در لشکرکشی سلطان سلیمان شرکت داشت ، قبایل نوغای را در بجاق اسکان داد. در ۱۰۶۷ق /۱۶۵۷م تاتارهای بجاق در ۲۰۰ روستا استقرار داشتند و تحت اداره حاکمی با عنوان «یالی آغاسی » بودند که از جانب خان تاتارهای کریمه گمارده می شد. در فاصله سال های ۱۱۱۱-۱۱۱۳ق /۱۶۹۹-۱۷۰۱م تاتارهای نوغای منطقه بجاق که ۶ هزار خانوار بودند، از اطاعت خان کریمه سرباز زدند و خواستار تابعیت دولت عثمانی شدند چون نفوذ روسیه در این مناطق فزونی گرفت و سپاهیان روس در اوکرائین پیشروی کردند، خان نشین کریمه نیز با ناآرامی هایی مواجه شد. در نتیجه تاتارهای نوغای خواستار مداخله دولت عثمانی شدند، ولی باب عالی با این درخواست موافقت نکرد.
تصرف بجاق توسط روسیه
در ۱۱۸۳ق /۱۷۶۹م سپاهیان روس پیشروی هایی به سوی سرزمین کریمه داشتند. در ۱۱۸۴ق /۱۷۷۰م بجاق موقتاً به تصرف دولت روسیه درآمد. در ۱۱۸۵ق /۱۷۷۱م نیروهای روسیه و عثمانی دست از جنگ کشیدند که در نتیجه آن خان کریمه ناگزیر به ترک والاشی و بغدان شد که بجاق بخشی از آن بود. در همین سال قرارداد صلحی میان طرفین منعقد گردید که به عهدنامه «قینارجه » شهرت دارد. طبق ماده سوم عهدنامه دو طرف موافقت کردند که استقلال کریمه ، بجاق و بعضی از نواحی دیگر را به رسمیت بشناسند. در ۱۲۰۵ق /۱۷۹۱م بجاق ضمیمه روسیه شد، و سرانجام طبق معاهده بخارست در ۱۶ جمادی الاولی ۱۲۲۷ق /۲۸ مه ۱۸۱۲م دولت عثمانی بجاق را رسماً به روسیه واگذار کرد در نتیجه تاتارهای این منطقه به دوبروجا و بلغارستان کوچ کردند.
wikifeqh: بجاق
