غیاث الدین بایسنقر ( تولد ۸۰۲ ه. ق/۱۳۹۹م، درگذشت ۸۳۷ ه. ق/۱۴۳۳م ) از شاهزادگان تیموری، پسر شاهرخ و نوه امیر تیمور گورکانی بود. [ ۱] او شاهزاده و امیری هنرمند و هنرپرور بود و از سیاست مداران، حامیان بزرگ هنر، معماری و فرهنگ و از خوشنویسان طراز اول عهد خود به شمار می رود. [ ۲]
نام کامل او «میرزا غیاث الدین بن شاهرخ بن امیر تیمور» است و به نام های بایسنقر میرزا و سلطان بایسنقر بهادر خان نیز شهرت دارد. از آنجایی که چندین نفر از شاهزادگان و امیران تیموری در خراسان و گورکانیان هند دارای نام «بایسنقر» یا «بایسنقر میرزا» بوده اند، [ ۱] نباید با آنان اشتباه گرفته شود.
در متون تاریخی و ادبی واژه بایسنقر به دو گونه بایسنقر و بایسنغر آمده است. بایسنقر کلمه ای ترکی ( مرکب از بای + سنقر ) و سنقور، مرغی شکاری است از جنس چرغ که شنقار نیز گویند. بایسنقر به طور عام، نام عده ای از شاهزادگان تیموری و غیر تیموری بوده و ظاهراً صحیح آن «بای سنقور» است که «بایسنقر» نوشته می شود. [ ۱] جایگاه او در زندگی و پس از مرگ چنان بود که ـ با آنکه به مرتبه ولیعهدی نرسیده بود ـ تاریخ نویسان از وی با عنوان ها و لقب هایی چون پادشاه، سلطان و ولیعهد یاد کرده اند و او را به سبب داشتن منش های پسندیده به شیوه هایی گزافه آمیز ستوده اند.
بایسنقر میرزا به زبان فارسی، عربی و ترکی مشرقی، که زبان مادریش بود، کاملاً تسلط داشت. او معرف برجسته فرهنگ اسلامی از نسلی ترک و مغول بود که به اهمیت و ارزش او تنها در دهه های اخیر و در تحقیقات جدید توجه شده است. در متون قدیم و جدید بایسنقر در سایهٔ شخصیت برادرش الغ بیگ قرار گرفته است. هر چند اهمیت بایسنقر در تاریخ هنر قطعی است، لیکن خدماتش در زمینه ادبیات فارسی و تاریخ نگاری چندان معرفی نشده است. او قطعاً یکی از نمایندگان و شاید مهم ترین نماینده آمیزش فرهنگ ترکی و فارسی در آسیای مرکزی و آسیای غربی ( یعنی خراسان و ترکیه ) در عهد تیموریان به شمار می رود. [ ۳]
از بایسنقر به عنوان اولین کسی که به دو وجه ملی و دینی، هم زمان توجه کرده نام برده می شود. در بررسی برنامه ریزی مکتب هرات که بیش از همه به همت او و پدرش شاهرخ شکل گرفت، دیده می شود که این مکتب همان طور که برای هویت بخشی به هنر اسلامی قدم پیش گذاشت، برای شکل گیری شاهنامه بایسنقری نیز اقدام کرد. برای شروع این پروژه عظیم کاغذ سازان سمرقندی دعوت شدند تا کاغذ سمرقندی را تولید کنند. [ ۴]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفنام کامل او «میرزا غیاث الدین بن شاهرخ بن امیر تیمور» است و به نام های بایسنقر میرزا و سلطان بایسنقر بهادر خان نیز شهرت دارد. از آنجایی که چندین نفر از شاهزادگان و امیران تیموری در خراسان و گورکانیان هند دارای نام «بایسنقر» یا «بایسنقر میرزا» بوده اند، [ ۱] نباید با آنان اشتباه گرفته شود.
در متون تاریخی و ادبی واژه بایسنقر به دو گونه بایسنقر و بایسنغر آمده است. بایسنقر کلمه ای ترکی ( مرکب از بای + سنقر ) و سنقور، مرغی شکاری است از جنس چرغ که شنقار نیز گویند. بایسنقر به طور عام، نام عده ای از شاهزادگان تیموری و غیر تیموری بوده و ظاهراً صحیح آن «بای سنقور» است که «بایسنقر» نوشته می شود. [ ۱] جایگاه او در زندگی و پس از مرگ چنان بود که ـ با آنکه به مرتبه ولیعهدی نرسیده بود ـ تاریخ نویسان از وی با عنوان ها و لقب هایی چون پادشاه، سلطان و ولیعهد یاد کرده اند و او را به سبب داشتن منش های پسندیده به شیوه هایی گزافه آمیز ستوده اند.
بایسنقر میرزا به زبان فارسی، عربی و ترکی مشرقی، که زبان مادریش بود، کاملاً تسلط داشت. او معرف برجسته فرهنگ اسلامی از نسلی ترک و مغول بود که به اهمیت و ارزش او تنها در دهه های اخیر و در تحقیقات جدید توجه شده است. در متون قدیم و جدید بایسنقر در سایهٔ شخصیت برادرش الغ بیگ قرار گرفته است. هر چند اهمیت بایسنقر در تاریخ هنر قطعی است، لیکن خدماتش در زمینه ادبیات فارسی و تاریخ نگاری چندان معرفی نشده است. او قطعاً یکی از نمایندگان و شاید مهم ترین نماینده آمیزش فرهنگ ترکی و فارسی در آسیای مرکزی و آسیای غربی ( یعنی خراسان و ترکیه ) در عهد تیموریان به شمار می رود. [ ۳]
از بایسنقر به عنوان اولین کسی که به دو وجه ملی و دینی، هم زمان توجه کرده نام برده می شود. در بررسی برنامه ریزی مکتب هرات که بیش از همه به همت او و پدرش شاهرخ شکل گرفت، دیده می شود که این مکتب همان طور که برای هویت بخشی به هنر اسلامی قدم پیش گذاشت، برای شکل گیری شاهنامه بایسنقری نیز اقدام کرد. برای شروع این پروژه عظیم کاغذ سازان سمرقندی دعوت شدند تا کاغذ سمرقندی را تولید کنند. [ ۴]
wiki: بایسنقر پسر شاهرخ