بازالت

بازالت ( به انگلیسی: Basalt ) یک سنگ سخت و سیاه و دانه ریز آتشفشانی با کمتر از ۵۲ درصد سیلیس ( SiO۲ ) می باشد که به علت کمبود سیلیس سنگی قلیایی است.
سنگ بازالت، از گروه سنگ های آذرین ( آذرین بیرونی ) است که بازمانده فعالیت های آتش فشانی است و در ایران به وفور وجود دارد. [ ۱] بازالت سنگی متراکم و سخت است که به رنگ های گوناگون در طبیعت یافت می شود. این سنگ بعد از گرانیت فراوان ترین سنگ آذرین است. [ ۲]
سنگ بازالت به صورت کوپ و سنگ فرآوری شده در کف سازی پیاده روها، جدول خیابان ها و به صورت چرمی یا ساییده برای نمای ساختمان ها کاربرد دارد. کاربردهای دیگر آن به عنوان پشم سنگ و در فیزیوتراپی به جای تشک برقی است. [ ۳]
سنگ بازالت تمام بلورین، نیمه بلورین و گاهی شیشه ای است که دارای بافت آفانیتی می باشد. [ ۴]
کم بودن میزان سیلیس باعث می شود تا بازالت گرانروی کمی داشته باشد و به همین دلیل گدازه های بازالتی بر روی زمین می توانند سطحی تا حدود بیست کیلومتر را بپوشاند. فراوانترین کانی های سازندهٔ این سنگ عبارتند از الیوین، پیروکسن و پلاژیوکلاز. [ ۵]
سنگ بازالت همچنین در کره ماه به فراوانی یافت می شود. در زیر بیشتر سطح ماه، گدازه های بازالتی در جریان اند. پس از برخورد شهاب های کهن به سطح ماه به خاطر نازک شدن سطح، گدازه های بازالت به سطح راه یافت و بخش های عظیمی از رویه کره را پوشاند. این مناطق بازالتی و تیره رنگ کره ماه به نام دریاوارهای ماه شناخته می شوند. [ ۶]
از بازالت الیاف نیز تهیه می شود. از جمله برتری های الیاف بازالتی مقاومت حرارتی بالا، اشتعال پذیری کم، افت کم عملکرد و استحکام در دماهای بالاتر از ۹۰۰ درجه سانتی گراد و همچنین در رطوبت زیاد، چسبندگی خوب به رزین های بسپاری و لاستیک ها، مقاومت سایشی و کششی، ویژگی های دی الکتریکی بالا است. [ ۲]
تحقیقات آزمایشگاهی و میدانی در ساختار بازالتی رود کلمبیا در آمریکا نشان داده است که دی اکسید کربن تزریق شده در سنگ بازالت با مواد معدنی تودهٔ سنگ ترکیب شده و ترکیبات کربناتی مانند آنکریت ایجاد می کند و از انتشار دی اکسید کربن ( که یکی از گازهای گلخانه ای است ) در اتمسفر جلوگیری می کند. [ ۷]

بازالْت (basalt)
بازالْت
بازالْت
بازالْت
بازالْت
بازالْت
فراوان ترین سنگ آذرین آتشفشانیدر منظومۀ شمسی. بخش عمدۀ سطح سیّاره های زمینیعُطارِد، زهره، زمینمریخ، و همچنین ماه از جنس بازالت است. بستر اقیانوس های زمین درواقع یکسره از بازالت تشکیل شده است. بازالت سنگی مافیکو متشکّل از مقدار نسبتاً کمی سیلیس، در حدود ۵۰ درصد وزنی، است. رنگ بازالت معمولاً خاکستری تیره است، اما به رنگ های سبز، قهوه ای یا سیاه هم یافت می شود. کانیهای اصلی تشکیل دهندۀ آن عبارت اند از فلدسپاتغنی از کلسیم، و پیروکسنغنی از کلسیم و منیزیوم. زمینۀ بازالت ممکن است شیشه ای یا دارای ساختار بلوری ریزدانه ای باشد که گاه بلورهای درشت نیز در میان آن ها دیده می شود. گدازۀبازالتی روان است و گاه پیش از انجماد مسافات طولانی جاری می شود. فلات های وسیع کلرادوو فلات دکندر جنوب غربی هند براثرِ فوران های پیاپی بازالت تشکیل شده اند. در بعضی از نقاط، مانند فینگالز کِیودر جزایر هبریدیز داخلیاسکاتلند، و جاینتز کازوِی(گذر غول) در ایرلند شمالی، انقباضگدازۀ مذابدر حین انجمادستون های شش گوش ساخته است. در سطح زیرین مناطق دریایی در زمین های پست و تیرۀ ماه لایه ای از بازالت وجود دارد. بازالت این لایه، در مقایسه با بازالت های زمینی، حاوی غلظت تیتانیومو زیرکونیمبیشتری است و غلظت عنصرهای فرّار مانند پتاسیمو سدیمدر آن کمتر است. ویژگی بازالت های مریخ نسبت کم آهن به منگنزآن ها در مقایسه با بازالت های زمینی است. این نتیجه حاصل بررسی شهاب سنگ های مریخ (شرگوتیت، نوعی از شهاب سنگ های سی اِن سی)، و تحلیل و آزمایش های فضاپیماها روی خاک و سنگ سطح مریخ است.