ایین نامه

آیین نامه. آیین نامه به مقرراتی گفته می شود که توسط مقامات صلاحیت دار ( مانند وزیر و شهردار ) وضع و در معرض اجرا قرار می گیرند. خواه هدف آن تسهیل اجرا و تشریح قانونی از قوانین موضوعه باشد؛ خواه در مواردی باشد که اساساً قانونی وضع نشده است، که به آن نظام نامه هم گفته می شود.
آیین نامه در جایی که مخالف یا مغایر با قانون است، تاب مقاومت در برابر قانون را ندارد. تفاوت اساسی قانون و آیین نامه در مراجع تصویب کنندهٔ آن ها است؛ به طوری که قانون از مجاری مجالس تنقیح و تصویب می گردد، ولی آیین نامه توسط سازمان های دولتی مصوب می گردد؛ ضمن این که ابطال آیین نامه های مغایر با قانون با دیوان عدالت اداری است.
همچنین مجموعه مقرراتی را که توسط هیئت وزیران یا یکی از آنها برای اجرای قوانین مصوب مجلس یا انجام امور مستقل ایجاد می گردد، آیین نامه می گویند. به طور کلی ضوابط قانونی در سلسله مراتب طولی به این ترتیب قرار می گیرند: قانون اساسی، قوانین عادی ( قوانین مصوب مجلس ) ، آیین نامه ها و نظام نامه ها، بخشنامه ها و تصویب نامه ها. فایده تقسیم بندی مزبور در لزوم تبعیت هر قانون از قانون بالاتر می باشد؛ بنابراین آیین نامه ها نباید مخالف قانون ( اعم از اساسی و عادی ) باشند. به موجب اصل ۱۳۸ قانون اساسی: اصل ۱۳۸ - علاوه بر مواردی که هیئت وزیران یا وزیری مأمور تدوین آیین نامه های اجرایی قوانین می شود، هیئت وزیران حق دارد برای انجام وظایف اداری و تأمین اجرای قوانین و تنظیم سازمانهای اداری به وضع تصویب نامه و آیین نامه بپردازد. هر یک از وزیران نیز در حدود وظایف خویش و مصوبات هیئت وزیران حق وضع آیین نامه و صدور بخشنامه را دارد ولی مفاد این مقررات نباید با متن و روح قوانین مخالف باشد. [ ۱]
آیین نامه ها سه دسته هستند:
۱_ آیین نامه های اجرایی: که خود دو دسته هستند:
• پارلمانی: در صورتی است که در متن قانون مصوب مجلس لزوم تصویب آیین نامه پیش بینی گردد.
• توسط تصمیم خود مجریه
۲_آیین نامه های مستقل
۳_آیین نامه های تفویضی

آیین نامه. آیین نامه در اصطلاح، عنوان کتاب ها و رسالاتی به فارسی میانه دربارة آداب و رسوم درباری، آداب جنگ، آیین های برگزاری جشن های ایرانی (مانند نوروز و مهرگان و سده)، آداب و قواعد بازی ها و سرگرمی ها، داستان ها، لطیفه ها، و سخنان حکمت آمیز از دورة ساسانیان. نام این کتاب ها در فارسی میانه (ایوین نامگ/آیین نامگ) است. اصل فارسی میانة هیچ یک از آیین نامه ها برجای نمانده اما ترجمة عربی و گاه فارسی برخی از آن ها در دست است. مسعودی در التنبیه، از آیین نامه ای با عنوان کتاب الرسوم یاد می کند که بزرگ ترین و مشهورترین کتاب از این نوع است و ظاهراً همین اثر را ابن مقفّع با عنوان آیین نامه فی الائین به عربی ترجمه کرده که ازمیان رفته است. آیین نامة کوتاهی نیز به زبان عربی با عنوان آیین لأردشیر، منسوب به اردشیر ساسانی، در دست است.