ایل بختیاری

از قدیم تا کنون باب اصیل زلکی هم از نظر وسعت سرزمین و هم از نظر جمعیت و تعداد تیره یکی از بزرگترین باب های ایل بختیاری بوده است.
زلکی ها به گویش بختیاری تکلم می کنند و پوشش و فرهنگ آنها نیز مثل دیگر لرهای بختیاری است.
هر زلکی همیشه به ایرانی بودن و لُر بودن و بختیاری بودن و زلکی بودن خود افتخار می کند و حداقل نام ۱۵ پشت پدری خود را می داند و در آنها اسامی خانوادگی اصیل آریایی و ایرانی زیاد استفاده شده است.
طبق برخی از نسخ کتاب تاریخ گزیده مستوفی و منتخب التواریخ معینی و تذکره شیخ ورگمت در قرن ۴ تا ۸ هجری:
زلکی یکی از کهن ترین قبایل لُر بزرگ بوده که نام آن در کنار نام های آسترکی و راکی و. . . آمده است و طبق همین اسناد در سرزمین لُر قدمتی هزارساله دارد.
دمورگان در سفرنامه اش به ایران هنگام بازدید از زلکی ها گفته که این مردم شباهت زیادی به هخامنشیان دارند.
نام باستانی زلکی به معنی آتش و روشنایی است که برخی نیز برای این نام معنی کمیاب را هم آورده اند.
مردمان غیور و شجاع زلکی در طول تاریخ قوم لر در کنار دیگر برادران بختیاری خود در مقابل دشمنان رشادت های زیادی از خود نشان داده اند از جمله؛ جنگ با افغانها و با روس ها و با مغول ها و با قاجارها و با افشارها و دفاع مقدس و انقلاب مشروطه و. . . .
سیاست حکومت ها در بسیاری از دوره ها ایل زلکی را مثل دیگر لرها به حاشیه برده است.
در کنار شجاعت مردان و زنان غیور و نجیب زلکی وجود کوه های صعب العبور سبب شده که در گذشته هیچ بیگانه ای وارد بخش زلقی نشود.
زلکی ها در طول تاریخ هیچگاه زیر بار زور نرفته اند و در بسیاری از دوره ها به حکومت ها مالیات نداده اند.
از بزرگان نام آور زلکی می توان به علیمُراد شاه لیرکی بختیاری رقیب پرقدرت نادرشاه افشار اشاره کرد.
همچنین علیقُلی خان تاجمیری زلقی فاتح خمین و محلات و دلیجان و اراک و فراهان و خنداب و شازند و گلپایگان و خوانسار و میمه و کاشان و قم یکی دیگر از بزرگان ایل خوشنام زلکی است.
ضمناً ایل کهن و شریف زلکی به غیر از دو شخصیت مذکور در گذشته دارای بزرگان و خوانین و کلانتران و کدخدایان و سرداران بزرگ بسیاری بوده که نام آن بزرگ مردان همیشه در قلب ها زنده است.
در عهد صفویه که مردم انگشت شمار سواد داشتند شخصی به نام میرزااحمد زلقی کتب خطی را بازنویسی می کرد و نشان از وجود افراد با سواد زلکی در آن ایام دارد.
امروزه نیز ایل زلکی سرشار از انسان های موفق بسیاری در زمینه های علمی و هنری و سیاسی و ورزشی و نظامی در سطح کشور و خارج از� کشور است.
بخش پُربرکت و بکر زلقی سکونتگاه اصلی مردم زلکی است که در جنوب شهرستان الیگودرز_لرستان و مرکز سرزمین بختیاری قرار دارد و مرکز آن شهر الیگودرز است. وجود آبشارها و رودها و جنگل های بلوط و کوه ها و دره ها زیبایی خاصی به آن بخشیده این منطقه دارای پوشش گیاهی و جانوری فوق العاده ای است و کشاورزی و دامداری و پرورش ماهی و زنبورداری و. . . در آن رونق زیادی دارد. عدم وجود امکانات کافی باعث شده که مردم این بخش امروزه به شهرها و مناطق اطراف مهاجرت کنند.
بخش کهن و باستانی و پهناور زلقی دارای معادن و آثار باستانی بسیاری است همچنین از جاذبه های گردشگری آن می توان به امام زاده محمد ابن حسن، آبشار آب سفید، قبرستان تاریخی بَزنَوید، رود بختیاری، دریاچه تِمی و رشته کوه قالیکوه اشاره کرد.
محصولات کشاورزی این بخش عبارت است از گندم و نخود و برنج و بادام و. . . .
در حال حاضر آب شرب مناطقی از الیگودرز و خمین و گلپایگان و کاشان و قم از بخش زلقی تأمین می شود.
بخش زلقی شامل سه دهستان است و امروزه مردم زلکی به غیر از بخش حاصلخیز زلقی، در استان های لرستان و خوزستان و اصفهان و مرکزی و تهران و البرز و بختیاری و. . . سکونت دارند. در گذشته بخشی از مردم این ایل به مناطقی مانند استان های کرمان و ایلام و گیلان و خراسان و کشور افغانستان ( در فتح قلعه قندهار توسط بختیاری ها ) مهاجرت کردند یا تبعید شدند.
زَلِکی ها از قدیم در برخی از نقاط سرزمین بختیاری مالکیت هایی داشته اند از جمله منطقه بُربُرود در الیگودرز که در قدیم در یک دوره مالکان و ساکنان این منطقه زلکی ها شدند و سپس مجدداً به منطقه زَلَقی برگشتند.
از خصوصیات بارز ایل زلکی می توان به اتحاد و نجابت و شجاعت و غیرت و مهمان نوازی و خوش قبلی آنها اشاره کرد.
درود بر مردم اصیل و ریشه دار و سخت کوش زلکی که مانند ستاره ای در ایل بزرگ و نام آور بختیاری می درخشند.
تمام اطلاعات این مطلب براساس شواهد و واقعیات و اسناد و کتاب ها می باشد.
🔶نشر حداکثری🔶

در قدیم محل سکونت طایفه در خوزستان و فریدونشهر بوده ولی هم اکنون طایفه گشول در همه جای کشور وحتی خارج از کشور نیز سکونت دارند.
همان گونه که در تمامی روستا ها به علت نبود آب برای کشاورزی، نبود شغل و منبع درآمد برای گذران امورات زندگی به شهرها برای کسب در آمد نقل مکان کرده اند. مردان و زنان طایفه نیز برای کسب در آمد و پیشرفت علمی و کاری به شهر ها آمدند و به امید خدا توانسته اند به جایگاه های علمی و کاری و سرمایه گذاری های نسبتا خوبی دست یابند به امید روزی که بتوانند در همه زمینه ها در جایگاه های خوب کشوری، در سطح بالا دست یابند و باعث افتخار خود و قوم غیور، شجاع و دلیر بختیاری شوند.
وبرای پیشرفت کشور تمام تلاش خود را انجام دهند. با سپاس رضا گشول، فرزند نورعلی گشول از طایفه بزرگ گشول.

#حمداله مستوفی قزوینی در قرن هشتم راجع به ساختار ایلیاتی اتابکان لر بزگ یک گزارش ارزشمند میدهد، این گزارش بر دوبخش است: قسمت نخست به آمدن طوایفی کرد از #جبل السماق #سوریه و پیوستن آنها به #اتابک هزاراسپ اشاره میکند و در بخش دوم نام طوایفی مختلفی را آورده است. این گزارش مورد مناقشه است و همینجاست که نقش یک ویرگول پررنگ میشود زیرا محل آن روشن میکند که آیا این طوایف بومی منطقه بوده اند و طوایفی کرد از سوریه به آنان پیوسته اند؟یا این نامها که آمده، نام همان طوایف کردی ست که از #حلب و #شام به این منطقه آمده اند؟بگمان من بررسی نسخه های خطی برای رفع این مناقشه کارگشا خواهد بود هرچندکه راسیتش برای خود من چندان مهم نیست چون تغییری اساسی در موضوع ایجاد نمیکند!
تاریخ گزارش مستوفی ، قرن هشتم هجری ست اما در یک سند نویافته از پژوهشگر ارجمند، #دکترمهدی بیگدلی ، به نام #لربختیاری در قرن هفتم یعنی صد سال پیش از گزارش مستوفی اشاره شده است، هر چند که طبق گزارش مستوفی این طوایف هم دستکم از قرن هفتم در منطقه بوده اند، چرا که اتابک هزار اسپ در این قرن میزیسته است اما نکته در آن پیشوند لر است، یعنی بر فرض که اینها از سوریه آمده باشند با هویت لری آمده اند، اینجاست که گزارش #شهاب الدین عمری ذهن را به جاهای دیگر و گمانهای جدید میبرد. در این گزارش به رانده شدن لرهای سوریه توسط #ایوبیان و در همین دوران اشاره شده است، شاید اینها بازمانده همان لرهایی بوده اند که در جنگهای صلیبی شرکت داشته اند و سپس به موطن خود برگشته اند. به هر صورت هر گونه که بخوانیم و بدانیم ، توفیری در پیشینه ی ایرانی این طوایف ندارد اما روشن است که آنها دستکم از قرن ۷ در این منطقه و تحت اختیار اتابکان لر بزرگ سازمان ایلیاتی خود را داشته اند. در گزارش مستوفی به نام #جاکی اشاره شده ست و فعلن این قدیمیترین سندی ست که از این ساختار ایلی برای ما به یادگار مانده است. در همین گزارش با نامهای دیگری چون #ممسنی ، #آسترکی ، #بختیاری ، #لیراوی ، #جوانکی و. . . . هم برخورد میکنیم. هر چند که جزییات را نمیدانیم ، ما قاعدتن این ایلها باید تا قرن نهم که دوره فروپاشی اتابکان لربزرگست، در زیر حکومت آنان بوده باشند. با فروپاشی اتابکان و خلاقدرت ناشی از آن ، ضرورت در تشکیل ساختارهای قدرت جدید، در منطقه تحت سیطره آنان بود ه است. از این رو معادلات ایلی جدیدی که دیگر هویت لری آنها روشن ست ، شکل میگیرد. در این دوران که همزمان بوده با دوره حکومت #ترکمانان ( اواخر #تیموری، #قره قویونلو و #آق قوینلو ) و پس از آن، اوایل #صفویه است، آسترکی ها و لیراوی ها اولین ساختارهای جدید قدرت را در منطقه شکل میدهند که در تواریخ به آن اشاره شده است.
ادامه دارد. . .
۱۴۰۰/۰۲/۳۱
#مهدی خادمیان زیدونی
@kohgilo کانال

ترک ستیزی ممسنی ها در تاریخ مشهور است و ترکان را از تبار غیر ایرانی می دانستند و این را مستقیم به قاجاریه می گفتند. متون صفوی و قاجار با همه دشمنی که با ممسنی ها داشته اند اما نوشته اند که ممسنی ها از ایرانیان قدیمند و افضل التواریخ نظامل الملک با اشاره به سپید دژ ممسنی و رستم و منوچهر پیشدادی نوشته است که این قلعه در یورت ایلات ممسنیست که از ایلات اصلی و حقیقی ایران هستند. متون مستشاران انگلیسی بارها از تاریخ شگفت انگیز جنگاواران ممسنی از اسکندر تا جنگ ایران و پرتغال به فرماندهی شاه قلی بیگ ممسنی و شاه زاده خلیل ممسنی نوشته اند و سیاست ممسن زدایی انگلستان باعث شورش ممسنی های تنگستان به رهبری رییسعلی دلواری از طایفه نیامتی ممسنی و ممسنی های سیستان و بلوچستان شد که در کتان کالبد شکافی سیاست انگلستان در ایران به آن اشاره شده است.
اولین بار پرچم مبارزه با استعمار بر ارگ سه کوهه زابل مقر فرمانروایی خاندان سرابندی ممسنی سیستانی حاکم سیستان و یادگار سپهبد گودرز پهلو برافراشته شد و همچنین ایل شهرکی ممسنی سیستانی حاکم ارگ بم یادگار سپهبد شهرک. . . روزگاری انگلیسیها از محمدرضاخان دوم سرابندی حاکم سیستان پرسیدند چه تباری داری و ایشان در جواب گفت از نسل ملک اژدر ممسنی هستم.
شهرک فرزند ساهان سپهسالار یزدگرد سوم و فرماندار بیشاپور و استخر که در جنگ بزرگی به همراه سپهسالار وهرز ممسنی اعراب بحرین را در جنوب ایران شکست دادند. ماهک برادر شهرک پس از شهرک فرماندار پارس ( بیشاپور و استخر ) بود. طوایف ممسنی سیستانی به طوایف پارسی وان سیستان مشهورند و یادگار دودمان سورن و سورن ها یادگار دودمان رستم از طایفه پارسی آمارد هستند که سرزمین آماردها در ممسنی فارس به تیرمردان مشهور بود آماردها حکومت سیستان را به عهده داشتند. بلوک رستم، زندان رستم، تیره زال، تنگ سام یادگار دودمان رستم در ممسنی فارس است. آتشکده میل اژدها ممسنی یادگار سورن های ممسنی سیستانیست.
هیچ کدام از ایلات لر و غیر لر تاریخ قوم باستانی ممسنی یادگار هخامنشیان و ساسانیان را ندارد و هیچ کدام از ایلات لر به اندازه ممسنی ها با حکومت های حاکم ایران از جمله ترکان نجنگیدند و دلیل تجزیه ممسنی همین بوده است که طوایف آن از کلات سیستان کهن تا زابل و بم تا نوبندهان فسا تا به داراب و جهرم تا ممسنی فارس و نوبندگان ممسنی تا تنگستان و باشت تا بلاد شاپور و دشت چرام کهگیلویه پراکنده بودند. تنها در کهگیلویه ۱۴ طایفه ممسنی مشهور به ۱۴ چریک ساکن بودند که در زمان صفوی فروپاشید. . . . کاخ پهلو کیانیان پارس و سپید دژ شاهنامه و بسیاری مناطق دیگر شاهنامه در ممسنی فارس قرار دارند. . . . جیمز موریه می گوید:تاریخ این قوم باستانی که مانع پیشروی اسکندر در سغد شدند انسان را ترغیب به دانستن می کند که امروزه ممسنی های فارس هنوز در یاد و سینه طوایف خود جنگ اسکندر را به یاد دارند. ممسنی جنگی نکرد که در آن پیروز نباشد از فتح قندهار توسط ممسنی های سیستان تا فتح هرمز با فرماندهی شاه قلی بیگ ممسنی، شاه زاده خلیل جاویدی، یوسف میرشکار، ملک شیر ممسنی، اسکندر بیگ ممسنی تا امیر احمدی جاویدی شهره به پهلوان جاوید تا شکست عثمانی توسط ۳۰۰۰ چریک ممسنی به فرماندهی شاهزاده خلیل از دودمان کایدان ( خوانین ) ایل جاوید ممسنی در گذرگاه ممسنی گرجستان که روزگاری دور انوشیروان بنانهاده بود تا جنگ رییسعلی دلواری ممسنی که پوزه انگلستان را به خاک ذلت مالید. ممسنی ها هیچ گاه وارد دستگاه و حکومت نشدند و دشمن خونین ترکان بودند و همچنان هستند. نادر شاه و آقا محمدخان بزرگترین ضربه را از ممسنی ها خوردند. ایلا جاوید ممسنی ریشه بسیاری از تیره هاییست که امروزه خود نام ایل را به دوش می کشند چون مکه وندی و سنجابی.
مردوخ همه لر بزرگ را ممسنی نامیده است.
همه رزم جویان ممسن تبار بمانند در صفحه روزگار
اتحادیه سکایی پارسی جنوب ایران و پراکنده در مرزهای هخامنشی و ساسانی.

اندبرخی ازکشورهای همسایه ازجمله استان قندهارافغانستان شهردهلی پایتخت هندوستان به دست آنهافتح شدامادربرابرهیچ شاهی ازایران سرتعظیم فرودنمی آوردندبختیاریها برخلاف سایرایلات خوددارای تشکیلات نظامی وحکومتی بوده اند یکی ازمعروف ترین حکمرانان بختیاری علیمرادشاه بختیاری سه سال بربختیاری سلطنت کرددرنهایت توسط نادرشاحکومتش برچیده شداین خودمختاری تااواخرحکومت قاجارادامه داشت اماهمیشه عاشق کشورشان ایران ودوستدارمردم ایران بوده اند