ایشپوئینی بعد از تحولاتی که در اورارتو به وجود آمده بود اولین کسی بود که به حکومت رسید و پس از وی منوآ جانشین او شد که در زمان منوآ نبرد شدیدی با آشوریان شکل گرفت ایشپوئینی در دوران پادشاهی اش در مقابله با حاکمان نینوا به موفقیت رسیده بود و اورارتوییان به سرزمین ماننا حملاتی کرده بودند. [ ۱] [ ۲]
پادشاهی اورارتو در اطراف دریاچهٔ وان قرار داشت و رقیب آشور بود و به طرف جنوب شروع پیشروی کرده بود. ایشپوئینی، پادشاه اورارتو سرزمین بین دریاچه های وان و ارومیه را گرفت و به همین دلیل «موناریس» ژنرال آشوری به ارومیه فرستاده شد تا به مقابله با پیشروی ایشپوئینی بپردازد و شارسینا رهبر محلی را تقویت کند. اورارتو خطری جدی برای آشور بود و پادشاهان اورارتو یعنی ایشپوئینی و مینوآ توانسته بودند وساییر و سرچشمه های زاب بزرگ را که به طور مستقیم مرکز آشور را مورد تهدید قرار می داد بگیرند و به سرزمین ماننا نیروی جدیدی بفرستند و ایشپوئینی پادشاه اورارتو و شارسینا حریفان عمدهٔ آشوریان بودند. [ ۳] [ ۴]
سرزمین گیلزان در الواح ایشپوئینی یاد نشده ولی از این عصر به بعد گیلزایی در منابع آشوری دیده نمی شود. انضمام این ناحیه به اورارتو از آنجا نیز پیداست که اورارتوییان در آن زمان موصاصیر را که با آن ناحیه مجاور بود متصرف بودند و از آغاز حکومت مینوآ پسر ایشپوئینی اورارتوییان بارها به جنوب دریاچه اورمیه لشکرکشی کردند. اگر اصطلاح دریای برآمدن خورشید را که در الواح شامشی آداد پنجم آمده مربوط به دریاچهٔ اورمیه بدانیم، چون از مسکونهٔ «اوشپینا»[ ۵] نیز در کنار آن یاد شده. این خود دلیل دیگری بر متصرفات ایشپوئینی در اراضی دریاچه اورمیه می باشد.
حریفان عمدهٔ شامشی آداد پنجم، «شارسینا» و «ایشپوئینی» پادشاهان اورارتو بودند. در لوح شامشی آداد پنجم مذکور است که سردار مورتارّیس - آشور به «دریای برآمدن خورشید» رسید. معلوم نیست که منظور دریاچه اورمیه است یا دریای خزر. ولی احتمال اخیر به صواب نزدیک تر است.
در این مورد باید گفت که آشوریان دریای خزر را با دریای سیاه و دریای مدیترانه مربوط ولی از خلیج فارس مجزا می دانستند. این نظر دربارهٔ دریای خزر در عهد نفوذ فرهنگ و تمدن یونان ( هلنیسم ) نیز رواج داشت و حال آنکه حتی هرودوت در گذشته از نادرستی آن مطلع بوده است.
شرح تصرف شهر موصاصیر توسط ایشپوئینی در سنگ نوشته کیله شین که در عراق و در نزدیکی مرز ایران قرار دارد آمده است.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفپادشاهی اورارتو در اطراف دریاچهٔ وان قرار داشت و رقیب آشور بود و به طرف جنوب شروع پیشروی کرده بود. ایشپوئینی، پادشاه اورارتو سرزمین بین دریاچه های وان و ارومیه را گرفت و به همین دلیل «موناریس» ژنرال آشوری به ارومیه فرستاده شد تا به مقابله با پیشروی ایشپوئینی بپردازد و شارسینا رهبر محلی را تقویت کند. اورارتو خطری جدی برای آشور بود و پادشاهان اورارتو یعنی ایشپوئینی و مینوآ توانسته بودند وساییر و سرچشمه های زاب بزرگ را که به طور مستقیم مرکز آشور را مورد تهدید قرار می داد بگیرند و به سرزمین ماننا نیروی جدیدی بفرستند و ایشپوئینی پادشاه اورارتو و شارسینا حریفان عمدهٔ آشوریان بودند. [ ۳] [ ۴]
سرزمین گیلزان در الواح ایشپوئینی یاد نشده ولی از این عصر به بعد گیلزایی در منابع آشوری دیده نمی شود. انضمام این ناحیه به اورارتو از آنجا نیز پیداست که اورارتوییان در آن زمان موصاصیر را که با آن ناحیه مجاور بود متصرف بودند و از آغاز حکومت مینوآ پسر ایشپوئینی اورارتوییان بارها به جنوب دریاچه اورمیه لشکرکشی کردند. اگر اصطلاح دریای برآمدن خورشید را که در الواح شامشی آداد پنجم آمده مربوط به دریاچهٔ اورمیه بدانیم، چون از مسکونهٔ «اوشپینا»[ ۵] نیز در کنار آن یاد شده. این خود دلیل دیگری بر متصرفات ایشپوئینی در اراضی دریاچه اورمیه می باشد.
حریفان عمدهٔ شامشی آداد پنجم، «شارسینا» و «ایشپوئینی» پادشاهان اورارتو بودند. در لوح شامشی آداد پنجم مذکور است که سردار مورتارّیس - آشور به «دریای برآمدن خورشید» رسید. معلوم نیست که منظور دریاچه اورمیه است یا دریای خزر. ولی احتمال اخیر به صواب نزدیک تر است.
در این مورد باید گفت که آشوریان دریای خزر را با دریای سیاه و دریای مدیترانه مربوط ولی از خلیج فارس مجزا می دانستند. این نظر دربارهٔ دریای خزر در عهد نفوذ فرهنگ و تمدن یونان ( هلنیسم ) نیز رواج داشت و حال آنکه حتی هرودوت در گذشته از نادرستی آن مطلع بوده است.
شرح تصرف شهر موصاصیر توسط ایشپوئینی در سنگ نوشته کیله شین که در عراق و در نزدیکی مرز ایران قرار دارد آمده است.
wiki: ایشپوئینی