خیبر پختونخوا ( پشتو: خیبر پښتونخوا، اردو: خیبر پختونخوا ) به مرکزیت شهر پیشاور، یکی از ایالت های شمالی کشور پاکستان است که تا سال ۱۲۴۹ شمسی بخشی از ایران بود.
این ایالت تا سال ۱۸۷۱میلادی بخشی از ایران بود که در آن بر اساس قرارداد گلدسمید در دوره ناصرالدین شاه قاجار از ایران جدا گردیده و تا پیش از استقلال پاکستان به ایالت خیبر پختونخوای انگلیس نامور بود.
قسمت شمالی خیبر پختونخوا از مناطق کوهستانی و جنگلی بوده ولی در قسمت جنوبی آن بسیاری از مؤسسات و صنایع پاکستان واقع شده اند.
در زبان اردو، این ایالت را «سرحد» می نامند ولی مردم پشتون از آن با نام پختون خوا به معنی «ناحیهٔ پشتون» یاد می کنند.
جمعیت خیبرپختون خواه ۲۱ میلیون نفر تخمین زده می شود. بزرگترین گروه قومی پشتون ها هستند که جمعیت آنها تقریباً ۷۸٪ از کل جمعیت ایالت است. رایج ترین زبان در منطقه پشتو زبان غالب در مرزهای شمال غربی و جنوبی است و همچنین زبان اصلی بسیاری از شهرها و از جمله پیشاور و گلگت است. نواحی کوچک غربی بین ایالت خیبر پشتون خواه و کشمیری آزاد تحت کنترل پاکستان کشمیری زبان هستند با لهجه هندکو زبان هستند، مانند بخش هزاره که این قبلاً بخش جزو کشمیر آزاد بود این زبان به ویژه در شهرهای ابوت آباد و هریپور رایج است. البته در ابوت آباد به زبان پشتو هم گویش دارند چون عمده ای زیادی از پشتون ها در آنجا زندگی می کنند. گویشوران پشتو در شمالی ترین منطقه از جمله خیبر پشتون خواه و گلگت تا جنوب شرق ایالت به ویژه در دیره اسماعیل خان زندگی می کنند و بخش کوچک شمالی ایالت بلوچستان که قبلاً جزو منطقه فدرالی پشتون ها بود که فعلاً موقتا زیر اداره این ایالت هست که همه آنها مردم پشتون هستند.
بسیاری از قبایل پشتون در خیبرپختون خواه و مناطق روستایی جنوب ایالت ساکنند ازجمله بنگش، میان خیل، یوسفزی، تنولی، دلازاک، ختک، مروت، شهید، آفریدی، شینواری، اوراکزی، مهسود، مهمند که از قبایل شاخه بنوسی یا وزیری به شمار می آیند.
در سمت شمال در گلگت سلیمان خیل، ترین، جدون و مشوانی بیشترین و عمده ترین قبایل پشتون هستند. همچنین بسیاری از قبایل بسیار کوچک غیر پشتون مانند مهاجرین اعوان، که در اصل عرب هستند در منطقه زندگی می کنند. مردم این قبیله با بقیه پشتون ها و غیر پشتون ها تفاوت زیادی ندارند. و زبان ارتباطی آنها پشتو است. در ناحیه چترال در تعداد بسیار کمی گروه های قومی کوچک مانند کوهستانی، کالاشا و کلامی نشیمن دارند.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاین ایالت تا سال ۱۸۷۱میلادی بخشی از ایران بود که در آن بر اساس قرارداد گلدسمید در دوره ناصرالدین شاه قاجار از ایران جدا گردیده و تا پیش از استقلال پاکستان به ایالت خیبر پختونخوای انگلیس نامور بود.
قسمت شمالی خیبر پختونخوا از مناطق کوهستانی و جنگلی بوده ولی در قسمت جنوبی آن بسیاری از مؤسسات و صنایع پاکستان واقع شده اند.
در زبان اردو، این ایالت را «سرحد» می نامند ولی مردم پشتون از آن با نام پختون خوا به معنی «ناحیهٔ پشتون» یاد می کنند.
جمعیت خیبرپختون خواه ۲۱ میلیون نفر تخمین زده می شود. بزرگترین گروه قومی پشتون ها هستند که جمعیت آنها تقریباً ۷۸٪ از کل جمعیت ایالت است. رایج ترین زبان در منطقه پشتو زبان غالب در مرزهای شمال غربی و جنوبی است و همچنین زبان اصلی بسیاری از شهرها و از جمله پیشاور و گلگت است. نواحی کوچک غربی بین ایالت خیبر پشتون خواه و کشمیری آزاد تحت کنترل پاکستان کشمیری زبان هستند با لهجه هندکو زبان هستند، مانند بخش هزاره که این قبلاً بخش جزو کشمیر آزاد بود این زبان به ویژه در شهرهای ابوت آباد و هریپور رایج است. البته در ابوت آباد به زبان پشتو هم گویش دارند چون عمده ای زیادی از پشتون ها در آنجا زندگی می کنند. گویشوران پشتو در شمالی ترین منطقه از جمله خیبر پشتون خواه و گلگت تا جنوب شرق ایالت به ویژه در دیره اسماعیل خان زندگی می کنند و بخش کوچک شمالی ایالت بلوچستان که قبلاً جزو منطقه فدرالی پشتون ها بود که فعلاً موقتا زیر اداره این ایالت هست که همه آنها مردم پشتون هستند.
بسیاری از قبایل پشتون در خیبرپختون خواه و مناطق روستایی جنوب ایالت ساکنند ازجمله بنگش، میان خیل، یوسفزی، تنولی، دلازاک، ختک، مروت، شهید، آفریدی، شینواری، اوراکزی، مهسود، مهمند که از قبایل شاخه بنوسی یا وزیری به شمار می آیند.
در سمت شمال در گلگت سلیمان خیل، ترین، جدون و مشوانی بیشترین و عمده ترین قبایل پشتون هستند. همچنین بسیاری از قبایل بسیار کوچک غیر پشتون مانند مهاجرین اعوان، که در اصل عرب هستند در منطقه زندگی می کنند. مردم این قبیله با بقیه پشتون ها و غیر پشتون ها تفاوت زیادی ندارند. و زبان ارتباطی آنها پشتو است. در ناحیه چترال در تعداد بسیار کمی گروه های قومی کوچک مانند کوهستانی، کالاشا و کلامی نشیمن دارند.
wiki: ایالت خیبر پختونخوا