ایاز

از سری درس گفتارهای استاد عزیزم محمدرضا فاضلی

" یاختن" برآمده از کارواژه یِ " اَیاختن" با بُن کنونیِ " اَیاز" است که در آن " اَی" پیشوند است. چنانکه در زیرواژه یِ " اَی" از این تارنما آورده ام، پیشوندِ پارسیِ میانه یِ " اَی" به ریختِ " ی" درآمده است: نمونه " اَیاری به یاری"/ " اَیافتن به یافتن" و. . . .
نکته: کارواژه یِ " اَیاختن/یاختن" را هم از نگرِ ساختاری و هم از نگرِ چمیک ( =معنایی ) با کارواژه یِ " اَیافتن/یافتن" همسنجی کنید.
1. 2 - " فرآختن/فرآزیدن" با بُن کنونیِ " فرآز":
"فرآختن" از پیشوندِ " فر، فرا" به همراه کارواژه یِ " آختن" ساخته شده است. پیشوندِ " فَر/ فَرا" به پیشوندِ "فرَ" از زبانِ اوستایی برمی گردند که به چمِ " پیش، جلو، دور، ورا" بوده است.
1. 3 - " ترآختن/ترآزیدن" با بُن کنونیِ " تَرآز":
" ترآختن/ترآزیدن" از پیشوندِ " تَر، تَرا" به همراه کارواژه یِ " آختن/آزیدن" ساخته شده است. ما در زبان پارسی میانه گونه یِ تراگذرایِ این واژه را داشته ایم: ترازینیتَن ( =تر. آز. ین. یتَن ) که با بازگردانش به پارسیِ کُنونی واژه یِ " ترازاندن" را خواهیم داشت.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 - ما کارواژه یِ " آختن/آزیدن" را با کارواژه هایِ اوستایی داریم:
ما کارواژه یِ " آختن" را به همراهِ کارواژه یِ اوستاییِ " دا" در واژه یِ " داختن =دا. آختن" از کارواژه یِ " پَرداختن/پردازیدن" داشته ایم.
نکته: در زبانِ اوستایی و پارسی میانه هم آمیختگیِ دو " آ " ، یک " آ" می سازد؛ در اینجا ( دا. آختن = داختن ) .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 - ما کارواژه یِ " آختن/آزیدن" را با واژه یِ " اَغ" در " اغرَ = اغ. رَ" از زبانِ اوستایی به چم" نخست، آغاز" داشته ایم. واژه یِ " آغازیدن" برآمده از واژه یِ اوستاییِ " آغ" به همراهِ کارواژه یِ " آزیدن/آختن" است؛ پس ریختِ دیگرِ " آغازیدن"، " آغاختن" می باشد.
با همسنجیِ شماره هایِ 1 و 3 در بالا می توان از " آغ" به عنوانِ پیشوندِ کارواژه بهره برد.
پیشنهاد ( بسیار ارزشمند ) :
من به جایِ پیشوندِ آلمانیِ " - ur " که به امری " آغازین، نخستین، بنیادین" اشاره دارد، پیشوندِ " آغ" را پیشنهاد می کنم. چنین پیشنهادی می تواند در یافتنِ برابرهایی به جایِ واژگانِ " Urelement ، Ursprung، Urbild، Urspracheو. . . " بسیار رهگشا باشد. همچنین می توان از پیشواژه یِ " بُن" یا پیشوندِ " نِ" نیز بهره برد.

شخصیت بابانوئل برگرفته از شخصیت شخصیت اسطوره ای آیاز است . ما در آذربایجان به آیاز بابا ، شاختا بابا میگویم. مردم قزاق همه ساله آمدن فصل زمستان را بنام آیاز بابا جشن می گیرند. با تشکر

شرط ایاز اینه که به هر مرد جوان یک گوسفند می دهد با مقداری جو و علوفه که بعد یک ماه مراقبت و رسیدگی باید وزن گوسفند تغییری نکند
که همچین چیزی امکان پذیر نیست
برخی خوراک گوسفند رو قطع کردن و برخی بر طبق روال رسیدگی کردن به گوسفند که اولی حیوان را تلف نمود و دومی پروار
اما از آنجایی که دختر زیبا یکی از جوانان را مورد پسند خود می داند راز پدر اندیشمند را به او نشان داد.
گفت هر روز به مقدار سیر شدن و عادی به گوسفند خوراک بده و پس از اتمام به طور ناگهان گربه ایی را با حیوان مواجه کن که دچار ترس شود و اصطلاحا گوشت اون بریزه پس بعد از یک ماه گوسفند هیچ وزنی به خود اضافه نکرده.
این ضرب المثل در بین لرها به عنوان کوچه ایاز یا همان گوسفند ایاز معروف است.
با سپاس پاپی.

ترجمه: شب سرد زمستانی ( ایاز ) همچون شمشیر، گلهای گرفتار در جنگال برف و سرما را قطعه قطعه کرده بر زمین فسرده از سرما فرو میریزد.
چه آمد بر سر چمنزاری که لباس سبز بر قامت افکنده بود؟ کجاست بهار ( که بر داد و فریاد مان برسد ) ؟