واژهٔ اَوَتار ( به خط دوناگری:अवतार ) به معنی «حلول » در
آیین هندو عبارت است از تجسد مادّی ناشی از
هُبوط «ایزدان هندو» از آسمان به زمین است.
در تعریف عمومی نیز کلمه
آواتار به معنای
حلول خداوند در قالب انسانی و تجسّم «عامل الهی» می باشد. در بسیاری فرهنگهای دینی و معنوی دیگر هم، معادل همین مفهوم وجود دارد. آواتار، قطب الهی و استاد اعظم مفاهیمی مشابه یکدیگر هستند و به فردی گفته می شود که در رأس نظام «استادان حق» قرار دارد. از دیدگاه «استادان حق»، آواتار ( قطب الهی ) در عصر کنونی در دسترس مردم قرار ندارد و این احتمال وجود دارد که هیچ یک از افرادی که با عنوان آواتار در ملاءعام ظاهر شده اند و با این عنوان فعالیت می کنند، آواتار نباشند و تنها انعکاسی برای تداوم فعالیت های آواتار اصلی باشند. شاید به دلیل وجود همین شایعات دربارهٔ افراد احتمالی، این عنوان مطرح شده است که به قطب الهی در سطح جهان، ماهاآواتار ( برترین و بزرگترین آواتار ) گفته می شود. [ ۱]
در هندوئیسم، یک آواتار ( انگلیسی: /ˈæv. ə. tɑ:r/، از
سانسکریت avatāra، अवतार در متن Devanagari با معنی "نزول" ) تبار عمدی یک خدای خاکی به زمین یا «تبار متعال» است ( یعنی،
ویشنو برای Vaishnavites ) و بیشتر به انگلیسی به عنوان "تجسّم"، اما دقیق تر به عنوان "ظاهر" یا "تجلّی" ترجمه می شود.
این اصطلاح اغلب با ویشنو همراه است، اگرچه با سایر خدایان نیز همراه بوده است. لیست های متغیر از آواتارهای ویشنو در متن هندو ظاهر می شود، از جمله «ده داشاواتارا» از
گارودا پورانا و «بیست و دو آواتار» در باگاواتا پورانا، اگرچه دومی اضافه می کند که تجسم های ویشنو بیشمار است. آواتارهای ویشنو یکی از مؤلفه های اصلی ویشنوویسم است. مرجع ابتدایی آواتار و آموزه آواتار، در
گیتا بهاگاواد است.
شیوا و گانشه نیز به صورت «آواتار نزولی» توصیف می شوند. مظاهر مختلف Devi ( مادر «مادر الهی» در
هندوئیسم ) توسط برخی از دانشمندان و پیروان
شاکتیسم نیز به عنوان آواتار یا تجسم توصیف شده است. آواتارهای ویشنو نسبت به سایر خدایان دارای برجستگی کلامی بیشتری هستند، که برخی دانشمندان تصور می کنند از لیست آواتار ویشنو تقلید می کنند.
• ماتسیا: ماهی / به شکل ماهی درمی آید تا مانو را از توفان و سیل نجات دهد، زیرا نوع بشر به علت شرارت به مرگ محکوم شده است. این ماهی، کشتی مانو را به ساحلی امن می رساند.
• کورما: لاک پشت / خود را به شکل لاک پشتی در قعر دریای شیر درآورد و کوهی را بر پشت گرفت. خدایان و شیاطین آن قدر بر فراز این کوه چرخیدند که چهارده موجود ارزشمند از درون دریای شیر سر برآوردند: معجون جاودانگی، درخت آرزوها، ماه، گاوِ فراوانی، ایزدبانوی زیبایی، سرنوشت خیر، باده و . . .
• واراها: گراز / ویشنو به شکل گراز درآمد تا جهان را از دست شیطان نیرومندی که دنیا را به قعر اقیانوس برده بود، نجات دهد. پس از هزار سال نبرد، ویشنو پیروز شد و با جهانِ بازیافته، به روی آب آمد.
• نارا سینها: شیر - انسان / به شکل شیر - انسان درآمد تا جهان را از دست شیطانی نجات دهد که به فریب از
برهما قول گرفته بود که نباید به دست انسان یا حیوانی کشته شود.
• وامانا: کوتوله / ویشنو به شکل کوتوله ای درآمد تا سه دنیا را از چنگ بالی - پادشاه اهریمنی - نجات دهد. بالی به تمسخر به او گفت که به اندازه ای که بتواند با سه گام خود بپیماید، دنیا را به او خواهد داد. ویشنو با گام های خود توانست بهشت و زمین را از او باز پس بگیرد و فقط جهان زیرین در اختیار بالی باقی ماند.
• پاراسو ـ راما: ویشنو به شکل «رامای تبردار» درآمد تا کشتریه یا طبقهٔ جنگجو را از سلطهٔ برهمن ها نجات دهد.
• راما: قهرمان حماسهٔ رامایانه ( ماجراهای
راما ) . پسر شاه داسارثا بود که در اثر نیایش های پدرش و انجام مراسم قربانی اسب، به دنیا آمد. راما نیمی از الوهیت ویشنو را در خود داشت. پهلوانی بی بدل بود و در جوانی، شاهدخت زیبایی به نام
سیتا را به همسری اختیار کرد. اما پس از مدتی، به دنبال یک توطئه، راما از قصر پدرش تبعید شد و همراه سیتا و برادرش لکشمانا به جنگلی پناه برد و ده سال در تبعید زندگی کرد. در همین دوران، راوانا، پادشاه اهریمنی سیلان، سیتا را ربود. جنگ عظیمی درگرفت، اما سرانجام راما به سیلون رفت، راوانا را کشت و سیتا را نجات داد.
• کریشنا: به معنی «سیاه» / مشهورترین حلول ویشنو، و از شخصیت های برجسته و مهم حماسهٔ «مهابهاراتا».
• سیذارتا بودا: به شکل بودا، بنیان گذار
آیین بودا حلول و بدین طریق، بودایی گری جایگاهی در آیین هندو می یابد.
اوتار (فیلم هندی). اوتار ( به هندی: हिन्दी - به اردو: اوتار ) یک فیلم
هندی ساختهٔ
۱۹۸۳ با درخشش
راجش خانا و شبانه اعظمی است. نام فیلم برگرفته از نام نقش اول آن ( راجش خانا ) می باشد. کارگردانی اوتار با موهان کومار بود. وی ۳ سال پس از این فیلم، فیلم دیگری به نام
دل های شکسته را باز هم با درخشش راجش خانا به روی پردهٔ سینماها برد. اوتار توانست چند جایزه از
جوایز فیلم فیر را ببرد.
اوتار در کنار چند فیلم دیگر از راجش خانا ( مانند دل های شکسته و
گلستان که آنها هم با مضمون گرامی داشتنِ ارجِ پدر و مادر ساخته شده بودند ) در ایران پس از انقلاب با اقبال بسیاری رویارو شد و توانست با پخش چندباره از تلویزیون، کمکی بزرگ در بدل شدن راجش خانا به نمادی برای فیلم های هندی ( در ایران ) بکند.
