امپرسیونیسم

امپرسیونیسم یا دریافتگری ( به فرانسوی: Impressionnisme ) جنبش هنری گروه بزرگی از نگارگران آزاداندیش و نوآور فرانسه بود که در نیمهٔ دوم سده نوزدهم میلادی در آن کشور ظهور کرد و خیلی زود جهانگیر شد. در این شیوه هنرمند تلاش دارد با کمک ضربات پیاپی و شکستهٔ قلم مو و به کار بردن لخته رنگ های تجزیه شده و تابناک که ارتعاش تشعشعات نور خورشید را در ذهن تداعی می کند، دریافت و برداشت مستقیم خود را از دیده های زودگذر به شکلی رؤیاگونه به تصویر کشد. در روش دریافتگری، اصول مکتبی طراحی دقیق، سایه روشن کاری، ژرفانمایی فنی و ترکیب بندی متعادل و معماری گونه رعایت نمی شود.
شیوه دریافتگری به عنوان انجمنی خصوصی از سوی گروهی از هنرمندان ساکن پاریس آغاز شد و این انجمن در سال ۱۸۷۴ به نمایش همگانی آثار خود پرداخت. نام این جنبش از نام یک نقاشی از کلود مونه به نام دریافتگری، طلوع خورشید ( به فرانسوی: Impression, soleil levant ) گرفته شده است. نام امپرسیونیسم را نقادی به نام لویی لِروی در یک نقد هجوآمیز ساخت. امپرسیونیسم همچنین نام نهضتی در موسیقی است.
در این سبک نقاشان از ضربات «شکسته» و کوتاه قلم مو آغشته به رنگ های خالص و نامخلوط به جای ترکیب های ظریف رنگ ها استفاده می کنند؛ مثلاً، به جای ترکیب رنگهای آبی و زرد برای تولید سبز آن ها دو رنگ آبی و زرد را مخلوط نشده بر روی بوم قرار می دهند تا رنگ ها «حس» رنگ سبز را در نظر بیننده پدیدآورند. آنها در نقاشی صحنه های زندگی مدرن به جای جزئیات، تأثیرات کلی واضح را نشان می دهند.
در واپسین دهه های سده ۱۹ میلادی ( میان سال های ۱۸۷۰–۱۸۸۰ ) حرکتی در نقاشی آغاز شد که در اساس مبتنی بر نور ( به عنوان مادر رنگ ها ) شکل گرفت و به زودی هنرهای دیگر همچون موسیقی، مجسمه سازی و… را تحت تأثیر قرار داد.
بنیادگذاران این مکتب با هدف نقض هنر رسمی نیرو گرفتند. آنها از ارائه اشکال با خطوط محیطی واضح سر باز زدند و از روال رنگ آمیزی به پیروی از عرف و طبیعت سرپیچی کردند. استفاده از رنگهای خالص و شفاف با ضرب قلم های مستقل و تا حدی سریع از ویژگی های بارز آثار نقاشی امپرسیونیسم است.
نظریه رسمی آنها بر این اصل نهاده شده بود که رنگ ها به جای آنکه بر روی جعبه رنگ با هم ترکیب شوند باید به طور خالص روی پرده نقاشی ریخته شوند. این هنرمندان در مورد به تصویر درآوردن پیکره آدمی به نحوی پذیرفتنی و باورپذیر که از دیرباز مشکل ترین بخش هنر نقاشی بود بی توجه بودند و گویی میلی به کوشش در این خصوص نداشتند، یا نمی خواستند که یک فضای قابل قبول ایجاد کنند که ارزش نام هنر را داشته باشد.

امپرسیونیسم (ادبیات). امپرسیونیسم ( به انگلیسی: Impressionism ) در ادبیات، متأثر از جنبش هنری امپرسیونیسم اروپایی است، بسیاری از نویسندگان آن، سبکی را اتخاذ کردند که بر تداعی ها متکی بود. تاختیگرهای هلندی به صراحت سعی کردند امپرسیونیسم را در نثر، اشعار و دیگر آثار ادبی خود بگنجانند. بسیاری از آنچه که ادبیات «امپرسیونیستی» نامیده می شود، در چندین دسته دیگر، به ویژه نمادگرایی، قرار می گیرد، که شارحان اصلی آن بودلر، مالارمه، رمبو، ورلن و لافورگ، و نهضت ایماژیسم هستند. امپرسیونیسم ادبی بر درک یک شخصیت خاص از رویدادها تمرکز دارد. لبه های واقعیت با انتخاب دیدگاه هایی که خارج از هنجار قرار دارند، محو می شوند. [ ۱] [ ۲] [ ۳]
می توان ادبیات امپرسیونیستی را این گونه تعریف کرد که نویسنده به جای تلاش برای تفسیر، داستان/توجه خود را بر زندگی ذهنی شخصیت مانند تأثیرات، احساسات، هیجانات و عواطف شخصیت متمرکز می کند. نویسندگانی مانند ویرجینیا وولف ( خانم دالووی ) و جوزف کنراد ( دل تاریکی و مرداب ) از مهم ترین خالقان این سبک هستند. گفته می شود این رمان ها بهترین نمونه های ژانری هستند که به راحتی قابل درک نیست. [ ۴]
امپرسیونیسم ادبی برای توصیف یک اثر ادبی به کار می رود که مشخصه آن انتخاب جزئیات برای انتقال تأثیرات حسی به جامانده از یک حادثه یا صحنه است. این سبک نوشتن زمانی اتفاق می افتد که شخصیت ها، صحنه ها یا کنش ها از دیدگاه ذهنی واقعیت به تصویر کشیده شوند. [ ۳]

اَمْپِرْسیونیسم (impressionism)
میدان اسب دوانی، اثر دگا
جنبشی در نقاشی که در دهۀ ۱۸۶۰، در فرانسه پدید آمد و تا پایان نیمۀ دوم قرن ۱۹، بر هنر کشورهای اروپایی و امریکای شمالی تأثیری فوق العاده برجا گذاشت. امپرسیونیست ها می خواستند زندگی واقعی را به تصویر کشند؛ آنان مستقیماً از طبیعت نقاشی می کردند و به ثبت تصویریِ تغییراتِ جلوه های نوری می پرداختند. این اصطلاح نخستین بار، با هجو و تمسخر در توصیف نقاشی کلود مونهبا نام امپرسیون: طلوع آفتاب(۱۸۷۲) به کار رفت. دیگر سرآمدان امپرسیونیست عبارت بودند از اِدوئار مانه، اِدگار دگا، پیِر اوگوست رنوار، کامی پیسارو، پل سزان، و آلفرد سیسلی؛ امّا فقط مونه تا پایان دوران فعالیت هنری اش به آرمان های امپرسیونیستی وفادار ماند. هستۀ اصلی گروهِ امپرسیونیست ها در اوایل دهۀ ۱۸۶۰، با مشارکت مونه، رنوار، و سیسلی شکل گرفت؛ آنان هنگامی که هنرجو بودند گِرد هم جمع شدند و به نقاشی در هوای باز، که از شاخصه های نهادین امپرسیونیسم بود، علاقه مند شدند. امپرسیونیست ها در یکی از کافه های پاتُق پاریس، با دیگر اعضای این محفل آشنا شدند. هرگز گروه متشکّلی برپا نساختند، لیکن از ۱۸۷۴ تا ۱۸۸۶، هشت نمایشگاه گروهی برپا کردند، که در اولین نمایشگاهشان، نام امپرسیونیسم وضع شد. با آن که شیوه های فردیِ آنان متمایز بود، همه با تأثیرات نور، حرکت های سردستی قلم مو، و کنار هم قرار دادن تکه های رنگ بر روی بوم به جای ترکیب آن بر روی پالت، طبع آزمایی کردند. هنر عکاسی و پژوهش های علمی دربارۀ رنگ و نور، امپرسیونیست ها را بر آن داشت زندگی و طبیعت را با نگاهی تازه، و بی واسطۀ دانستنی های قبلی بنگرند. حدود دهۀ ۱۸۸۰، رویکرد محورین جنبش، مرکزیت خود را از دست داد، و چند سبک دیگر از آن منشعب شد که بعدها پُست امپرسیونیسمنام گرفت.امپرسیونیسم انگلیسی. امپرسیونیسم در نقاشیِ پیش گام انگلیسی، در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰، تأثیری شگرف داشت. بسیاری از نقاشان انگلیسیِ وابسته به حلقۀ هنری والتر سیکرتاز این جنبش تأثیر گرفتند. فیلیپ ویلسون استیر، دوست صمیمی و معاصر سیکرت، برجسته ترین نمایندۀ امپرسیونیسم در انگلستان شناخته شده است.
سرآغاز و نفوذها. بازنمایی نور با استفاده از رنگ و بدون خط ـ کناره های مشخص، که از ویژگی های امپرسیونیسم است، را می توان در آثار نقّاشانی همچون دیه گو ولاسکز، فرانسیسکو دِ گویاو ژان آنتوان واتو، یافت. ولی گفتنی است که پیشینۀ امپرسیونیسم را می توان در آثار پیش کسوتانِ تأثیرگذارتری همچون دو نقّاش منظره پرداز انگلیسی، جان کانستبل، و جوزف ترنِر، پی گرفت. رنگ های درخشان آبی در چاپنقش های رنگی ژاپنی (که در همین دوران از سوی اروپاییان شناخته شد) در رهایی نقاشی از رنگ های تیره و کدر تأثیر گذاشت. گوستاو کوربه، مدافع آموزۀ رئالیسم، نخستین منبع الهام بود که بر بازگشت به طبیعت و طرد درون مایه های قراردادی تأکید ورزید.
جوّ، رنگ و نور. مانه نمایندۀ پیش گام امپرسیونیسم آغازین بود، لیکن طبع آزمایی های وی و پیروانش اساس نظری این جنبش را بنا نهاد. آنان بر ویژگی جلوه های جوّی، بازی نور، و ارزش های رنگیِ حاصل از آن تکیه داشتند، و کار خود را به نقاشی در هوای باز اختصاص دادند. ویژگی «دریافت» در آثار آنان مرکزیت داشت، که بر دریافت و خلقِ برداشت آنی و زنده از یک صحنه مبتنی بود، و با توصیف منظم جزئیات مغایرت داشت، که در چنین برداشت های آنی نادیدنی اند. امپرسیونیست ها آموختند که هنر خود را براساس «منظرۀ کلی»، حذف جزئیات و خط ـ کناره ها، و یا به حداقل رساندن آن ها در کلِّ صحنه، پدید آورَند. همچنین برای نخستین بار به بررسی دقیق یک اسلوب پرداختند، و استفاده از رنگ مایه های قراردادیِ قهوه ای، سیاه، و اُخرایی را طرد کردند. بیشتر آنان، ترکیب رنگ بر روی پالت را کنار نهادند، و فقط استفاده از رنگ های خالص طیف نور، و سفید را جایز شمردند. هم پهلو شدن تکه رنگ های خالص، از اصول بنیادین این جنبش شد. ساده سازی نور و سایه، برای عرضۀ کلیّت صحنه، به جای تأکید بر خط ـ کناره ها، از دیگر اصول آنان بود؛ گفتنی است که عرضۀ سایه، به معنای نبودِ نور نیست بلکه به معنای نور کاسته شده است. امپرسیونیست ها با پیروی از این اصول در بازنمود حرکت جوّی، از جمله لغزش سایه، عبور نور، تلاطم آب، و احساس وزیدن باد در حد شگفت آوری توفیق یافتند. کامی پیسارو و سیسلی در این خصوص سرآمد بودند؛ مانه مسیر آغازین خود را رها کرد و همچون آنان به نقاشی در هوای باز رو آورد. جیمز ویسلرهرگز به طور کامل به امپرسیونیسم نگرایید، و نقاشی بر مدار حافظه، و ترکیب رنگ ها بر روی پالت برای دستیابی به رنگ مایۀ دلخواه به جای استفادۀ مستقیم از رنگ های خالص را پی گرفت. دیگر نقاشانی که به این جنبش پیوستند عبارت بودند از یوهان یونکینت، برت موریزو، و هانری فانتن لاتور.
فترت و میراث. با آن که امپرسیونیسم تا دهۀ ۱۸۸۰ به تکامل خود رسیده بود، مرحلۀ دیگری در حیات آن، با عنوان نئوامپرسیونیسم، شکل گرفت که بر شیوه ای فنی با نام نقطه چین کاریتمرکز داشت؛ بدین منوال که از نقطه های کنار هم قرار گرفتۀ رنگ های اصلی بر روی بوم، در دید نگرنده ای که به فاصله ای مناسب از تابلو جا گرفته باشد، رنگمایۀ ترکیبی دلخواه نقش می بندد. این شیوه، از فرضیه ای علمی دربارۀ رنگ از هرمان هلمهولتزو میشل اوژن شِورولمایه می گیرد. ژرژ سورا، پل سینیاکو کامی پیسارو این اسلوب را پروراندند.