[ویکی فقه] امتثال احتمالی، احتمال امتثال از طریق عمل به بعضی احتمالات در متعلق تکلیف است.
امتثال احتمالی، امتثالی است که متعلق تکلیف برای مکلف، مشکوک به شک بدوی یا معلوم اجمالی می باشد؛ یعنی نسبت به متعلق تکلیف چند احتمال داده می شود، ولی مکلف در مقام امتثال، احتیاط نمی کند و فقط بعضی از آنها را انجام داده و برخی را رها می کند، به گونه ای که احتمال می دهد «مکلفٌ به» واقعی را انجام داده است، ولی علم به انجام آن پیدا نمی کند.
مجرای امتثال احتمالی
امتثال احتمالی در شبهات بدوی و یا شبهات مقرون به علم اجمالی، در مواردی اتفاق می افتد که مکلف نتواند محتملات را انجام دهد؛ مانند این که مکلف احتمال می دهد یکی از چهار طرف قبله است اما به دلیل تنگی وقت فقط می تواند به دو طرف نماز بخواند؛ در این جا، وی احتمال می دهد که تکلیف واقعی را انجام داده است.
نکته
مراتب امتثال، ترتیبی است و عدول از مرحله بالاتر (امتثال علمی) به مرحله پایین تر (امتثال احتمالی) با امکان امتثال در مرحله بالاتر، جایز نیست؛ ولی در جواز اکتفا به امتثال اجمالی در صورت امکان امتثال تفصیلی، اختلاف نظر وجود دارد.
امتثال احتمالی، امتثالی است که متعلق تکلیف برای مکلف، مشکوک به شک بدوی یا معلوم اجمالی می باشد؛ یعنی نسبت به متعلق تکلیف چند احتمال داده می شود، ولی مکلف در مقام امتثال، احتیاط نمی کند و فقط بعضی از آنها را انجام داده و برخی را رها می کند، به گونه ای که احتمال می دهد «مکلفٌ به» واقعی را انجام داده است، ولی علم به انجام آن پیدا نمی کند.
مجرای امتثال احتمالی
امتثال احتمالی در شبهات بدوی و یا شبهات مقرون به علم اجمالی، در مواردی اتفاق می افتد که مکلف نتواند محتملات را انجام دهد؛ مانند این که مکلف احتمال می دهد یکی از چهار طرف قبله است اما به دلیل تنگی وقت فقط می تواند به دو طرف نماز بخواند؛ در این جا، وی احتمال می دهد که تکلیف واقعی را انجام داده است.
نکته
مراتب امتثال، ترتیبی است و عدول از مرحله بالاتر (امتثال علمی) به مرحله پایین تر (امتثال احتمالی) با امکان امتثال در مرحله بالاتر، جایز نیست؛ ولی در جواز اکتفا به امتثال اجمالی در صورت امکان امتثال تفصیلی، اختلاف نظر وجود دارد.
wikifeqh: امتثال_احتمالی_(اصول)