امامزاده اسماعیل

[ویکی فقه] اِسْماعیل ، اِمام ْزاده ، بقعه متعلق به یکی از اعقاب امام حسن (ع ) در اصفهان می باشد.
سلسله نسب اسماعیل در کتیبه بقعه ذکر شده است . جایگاه امام زاده اسماعیل در تاریخ عالم آرای عباسی محله «کلیار» نوشته شده ، و صورت کلمه حاکی از این است که به نحوی با اطلاق کنونی ، یعنی «گلبهار» که امام زاده در نزدیک این محله قرار دارد، مرتبط است .
کتیبه ها
بنای فعلی امام زاده از دوره صفوی است و آن را می توان به روایت کتیبه ها و سنگ های قبور دریافت . قدیم ترین کتیبه ای که در این بنا وجود دارد، بر سنگ قبر قاضی صفی الدین محمد بن ملاعلی زواره ای عمدة القضات (د ۹۹۵ق ) است که اکنون در ایوان غربی امام زاده قرار دارد. احتمالاً ساختمان مقبره او را به هنگام برپا داشتن بنای کنونی امام زاده خراب کرده اند. نوشته ها به خطوط بنایی ، ثلث و نستعلیق ، و «عمل صدرالدین سنگ تراش » است . بنای امام زاده گویا در دوره شاه عباس اول ( سال ۹۹۶ - ۱۰۳۸ق ) آغاز شده ، و در دوره شاه صفی (سال ۱۰۳۸-۱۰۵۲ق ) پایان یافته است . کتیبه ای از کاشی معرق به خط ثلث و به قلم محمدرضا امامی در ۱۰۴۳ق ، بر ایوان اصلی بنا تعبیه شده است . همچنین سنگ نوشته ای به خط ثلث و به قلم محمد محسن امامی درباره تعمیر ساختمان در ۱۱۱۴ق /۱۷۰۲م یعنی زمان شاه سلطان حسین (سال ۱۱۰۵- ۱۱۳۵ق ) موجود است . پیرامون آن اشعاری است در ستایش شاه ، و جمله ای در اهتمام محمد ابراهیم بیک برای کار ساختمان ، به خط نستعلیق به قلم «علی نقی الامامی ». بر دیوار سمت راست (غربی ) ایوان ، سنگ نوشته ای از همین خطاط به خط ثلث در بردارنده امری است که شاه درباره معافیت مردم محله امام زاده از «تکلیف یراق پوشی ایام عاشورا» مقرر کرده است . در دالان عریض مدخل امام زاده ، کتیبه ای گچ بری به خط نستعلیق و به قلم محمد صالح اصفهانی ، مضمون شعری است که بخشی از آن ماده تاریخ مرمت بنا به وسیله محمدابراهیم بیک در ۱۱۱۱ق است . کتیبه ای بر کاشی حاوی نسب نامه اسماعیل به خط نسخ در همین دالان قرار دارد و نوشته دیگر آن آیة الکرسی است . کتیبه ای در خود حرم آیاتی از سوره مُلک را در برمی گیرد، و نوشته ای دیگر عبارت «مقرب الخاقان محمد ابراهیم بیک یوزباشی » را دارد که شاید آذین های درون بقعه هم به دست همین محمد ابراهیم ترمیم شده است . کتیبه روی گریو گنبد، کاشی معقلی ، و مشتمل است بر سوره توحید و آیه ای از سوره بقره ، و نیز نام بنّا که حسینعلی است .
وضعیت بنا
مجموعه بنای امام زاده اسماعیل که برخی کتیبه های آن اجمالاً معرفی شد، مشتمل است بر حرم امام زاده و متعلقات آن همچون دهلیز ، هشتی ، دالان و مقبره درویشان ، صحن و مدرسه علمیه و مدخل چهار سوق که پیوسته به حرم ، مقبره و مسجد شعیا قرار دارد. ناهمگونی مجموعه ، بازگو کننده تطور تاریخی - معماری آن است . در داخل حرم دیوارها، طاقچه ها، نورگیرها، مقرنس ها، گنبد و... اغلب با گل و بوته های گچی به رنگ های طلایی ، قرمز و سرمه ای تزیین شده اند. بیشتر سطح ازاره را سنگ های ۶ گوشه گل برجسته پوشانده است . ضریح امام زاده منبت و خاتم است و شبّاک فلزی دارد. هولتسر (د ۱۹۱۱م / ۱۳۲۹ق )، مأمور تلگرافخانه اصفهان ، در یادداشت های خود سنگ گور را مرمری ذکر می کند. شبکه قوسی (کاربندی) گنبد همچون گنبدهای مساجد بزرگ اصفهان مبتنی بر سکنج است . طرح و نقش درونی این گنبدها نشان دهنده علاقه عمومی هنرمندان مسلمان به نمود آرایشی ِ آثاری است که خلق کرده اند. این گنبد از بیرون با نقوش و رنگ های روشن کاشی معرق زینت یافته است و به نظر می رسد که مربوط به دوران شاه عباس و شاه صفی باشد. در موازات ضلع شمالی گنبدخانه حرم ، دهلیزی با پوشش قوسی وجود دارد که بر دیوارهای گچی آن شمایل حضرت علی و حسنین (ع )، و ابوالفضل العباس مشاهده می شود. ازاره ها از کاشی است و ستاره های کوچک ۸ پر آن ۷ رنگ است . در انتهای شرقی آن دری منبت به سمت مقبره شعیا وجود دارد که نام های امامان بر آن حک شده ، و گمان می رود که در دوره آل مظفر (حک ۷۱۸- ۷۹۵ق ) ساخته شده است . درِ انتهای شمالی راهرو به یک هشتی با آذین های معقلی آجر و کاشی باز می شود. طاق آن بلند است و قبه ای دارد که از داخل زینت های گچی آن منقوش به گل و بوته است . در غربی هشتی به اتاقی سکودار پیوسته است که معبری است برای ورود به فضایی ساده با دیواره های گچی دارای سکنج . در این اتاق تصاویری کوچک از حضرت علی (ع ) و چند درویش به چشم می خورد. درِ شمالی هشتی به دالان ورودی امام زاده می پیوندد که طاق کاربندی دارد و به نقش هایی چون گل و مرغ آراسته شده است ، و البته مانند دیگر قسمت های بنا، بخش هایی از تزیینات آن ریخته ، و از بین رفته است . پشت دیوار غربی دالان ، مقبره موسوم به درویشان قرار دارد که شباک چوبی حایل و گره چینی ، آن را از دالان جدا کرده است . ایوان کاشی کاری امام زاده واسطه میان این دالان با صحن است . دری مرصع داشته که زمانی اجزاء آن به سرقت رفته است و در نتیجه بعداً باقی مانده آن را هم برداشته اند مجموعه دارای صحنی وسیع است که در عین حال گذرگاهی است برای اهالی محل . حجره های طلاب در قسمت شمالی آن است . از جمله اجزاء قابل ملاحظه صحن دو سنگاب است . در اطراف صفه هایی وجود دارد که پشت بغل های آن ها از کاشی های ۷ رنگ با زمینه های آبی ، زرد و سبز پوشیده شده است . ورودی چارسوق در گوشه جنوب غربی صحن است . این چار سوق گنبدی بزرگ و آجری با رسمی بندی دارد.
مقبره و مسجد شعیا
...

امامزاده اسماعیل (چیذر). امامزاده اسماعیل چیذر از پسران امام هفتم شیعیان موسی کاظم است. آرامگاه او در تهران و در شمال بزرگراه آیت الله صدر و جنوب چیذر واقع شده و از خیابان پاشاظهری نیز به آن دسترسی هست. ضریح امامزاده به تازگی تعویض و ضریح زیبایی جایگزین ضریح چوبی پیشین شده است و مساحت بنا همراه حیاط ۱۲۰ متر مربع است. بنا بدون گنبد و از نظر معماری، سنتی است. در ضمن حسینیه ای هم در آن واقع است و دارای شبستانی بزرگ است که دو طبقه روی آن در حال ساخت است. و کاشی کاری آن متعلق به عهد ناصری است که آثاری از آن هنوز باقی مانده است. این امامزاده هم اکنون در حال گسترش و بازسازی می باشد. او فرزند ذکریا ابن موسی ابن الکاظم میباشد. او جوان ۱۹ ساله ای بوده است که در حوالی تجریش زخمی و در دهی بنام شیذر ( چیذر فعلی ) و در کنار درخت چناری سر بریده شده است.

امامزاده اسماعیل (لواسان). امامزاده اسماعیل یکی از ۳۴ امامزادهٔ واقع در لواسانات است که در روستای برگ جهان دهستان لواسان کوچک قرار دارد.
هم اکنون یکی از خیرین که از اهالی همان روستاست در حال ساخت گنبد داخلی و آینه کاری این مکان می باشد

امامزاده اسماعیل (کهک). امامزاده اسماعیل، روستایی در دهستان فردو بخش فردو شهرستان کهک در استان قم ایران است.
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، جمعیت این روستا برابر با ۷۰ نفر ( ۲۵ خانوار ) بوده است. [ ۱]

امامزاده اسماعیل (قزوین). اِمامزاده اسماعیل (قزوین)
اِمامزاده اسماعیل
بقعه ای واقع در شهر قزوین، در پشت خیابان سپه متصل به خیابان پیغمبریۀ کنونی. وی را فرزند امام جعفر صادق (ع) دانسته اند، اما به نوشتۀ شیخ مفید در کتاب ارشاد، اسماعیل فرزند بزرگ امام صادق (ع) در زمان حیات امام وفات کرده و در قبرستان بقیع دفن شده است. لذا این امامزاده نمی تواند فرزند بلا واسطۀ آن حضرت باشد. این بقعه در پادشاهی سلطان حسین صفوی و سپس در دورۀ قاجاریه تعمیر و بازسازی و گنبد خوش ترکیب آن در حدود ۱۳۰۰ش با کاشی تزئین شده است.

امامزاده اسماعیل (قم). اِمامزاده اسماعیل (قم)
بقعه ای واقع در قریۀ بیدکان (بیرقان) در نزدیکی شهر قم. برخی این امامزاده را فرزند امام جعفر صادق (ع) و برخی دیگر با هفت واسطه از نوادگان ایشان می دانند. مشهد بیرقان از بناهای تاریخی قم و دارای درهای نفیس، کاشی های عالی، صندوق منبتّی بر روی مرقد، گنبد، رواق، صحن و نیز مسجد است. بقعه از بناهای قرن ۷ق است که با توجه به کاشی هایی که به کار رفته می توان بانی آن را از امرای دولت هلاکوخان و یا خواجه نصیرالدین طوسی دانست. در این بقعه دو مرقد، یکی بزرگ در وسط و دیگری کوچک در زاویۀ شمال شرقی، قرار دارد. مرقد بزرگ منسوب به امامزاده اسماعیل و امامزاده محمد بن موسی کاظم (ع)، و مرقد کوچک مربوط به امامزاده حمزه فرزند امامزاده اسماعیل است.

امامزاده اسماعیل (همدان). اِمامزاده اسماعیل (همدان)
بقعه ای واقع در همدان. برخی ایشان را از نوادگان امام موسی کاظم (ع) و برخی دیگر از فرزندزادگان امام حسن مجتبی (ع) می دانند. بنای بقعه دارای یک ورودی است که در بالای آن لوحی مرمری قرار دارد که پنج بیت شعر بر روی آن به خط زیبای نستعلیق کنده شده است. از مضمون ابیات چنین برمی آید که این بنا بر اثر هجوم دشمنان که به احتمالی عثمانی ها یا غلجائیان بوده اند، خراب و در ۱۱۳۵ق تعمیر و مرمت شده است.