[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از اثر آفرینان است
متکلم، اصولی و فقیه شافعی اشعری. ملقب به ضیاءالدین و مشهور به امام الحرمین. در جوین نیشابور متولد شد. پدرش رکن الاسلام ابومحمد جوینی و عمویش علی بن یوسف هر دو از علما و فقهای بزرگ عصر خود بودند.
در کودکی در محضر پدرش یادگیری فقه را آغاز کرد تا آنجا که تمامی تألیفات او را بازبینی کرد و بر تحقیقات پدرش افزود. چون پدرش درگذشت بیست ساله بود که بر کرسی تدریس وی نشست. او از استاد ابوالقاسم اسکافی اسفراینی در مدرسه ی بیهقی علم اصول آموخت و از ابونعیم اصفهانی کسب فیض نمود و اجازه دریافت کرد.
بر اثر تعصبات و دشمنی هایی که به تحریک عمیدالملک کندری بر ضد شیعه و اشاعره می شد، به بغداد رفت و در آنجا با علمای بزرگ ملاقات کرد. وی سپس به حجاز رفت و نزدیک چهار سال در مکه و مدینه مجاورت گزید و تمامی مسائل فقه را موافق هر کدام از مذاهب اربعه که سؤال می کردند فتوی می داد و پاسخ می نوشت، به همین جهت به امام الحرمین مشهور شد.
در اوایل سلطنت آلب ارسلان سلجوقی به نیشابور بازگشت. خواجه نظام الملک مدرسه ی نظامیه را در آن شهر برای وی بنا نهاد و ریاست عالیه و علمیه را در اختیار وی قرار داد و تا سی سال در کمال استقلال، تمامی امور مذهبی را بر عهده داشت. وی تا پایان عمر در نظامیه ی نیشابور به تدریس پرداخت.
اکابر فضلای آن دیار در درسش حاضر می شدند و هر روزه متجاوز از سیصد فقیه در برابرش حاضر می نشستند. مجموع شاگردان وی را چهارصد تن نوشته اند که از آن میان می توان از ابوحامد غزالی، شمس الاسلام عمادالدین کیای هراسی، ابوالمظفر ابیوردی، ابوالقاسم حکمی، ابوالقاسم انصاری، ابوالمظفر خوافی، زاهر شحامی، احمد بن سهل مسجدی و ابوعبداللَّه فراوی نام برد. چون بیمار شد او را به ده زادگاهش بشتنقان که از اعتدال هوا برخوردار بود منتقل کردند. وی همان جا درگذشت. جنازه اش را به نیشابور آوردند و در جوار مزار تلاجرد دفن کردند.
به گفته ی ابن خلکان چند سال بعد پیکرش را به کربلا انتقال دادند. شاگردانش در مرگ او قلم و دوات را شکستند و یک سال در سوگش نشستند. باخرزی گوید: امام الحرمین در فقه همچون شافعی، در ادبیات همچون اصمعی و در وعظ همچون حسن بصری بود. برخی از آثار وی: «ارشاد»، در اصول فقه؛ «تلخیص التقریب»؛ «الشامل»، در اصول دین؛ بر اساس مذهب اشاعره؛ «نهایة المطلب فی درایة المذهب»، در فقه شافعی، 12 مجلد؛ «غیاث الامم»، در امامت؛ «غُنیة المستر شدین»؛ در خلاف؛ «مغیث الخلق فی اختیار الاَحَق»، در اصول؛ «الورقات»، در اصول فقه؛ «العقیدة النظامیة» یا «الرسالة النظامیه».
متکلم، اصولی و فقیه شافعی اشعری. ملقب به ضیاءالدین و مشهور به امام الحرمین. در جوین نیشابور متولد شد. پدرش رکن الاسلام ابومحمد جوینی و عمویش علی بن یوسف هر دو از علما و فقهای بزرگ عصر خود بودند.
در کودکی در محضر پدرش یادگیری فقه را آغاز کرد تا آنجا که تمامی تألیفات او را بازبینی کرد و بر تحقیقات پدرش افزود. چون پدرش درگذشت بیست ساله بود که بر کرسی تدریس وی نشست. او از استاد ابوالقاسم اسکافی اسفراینی در مدرسه ی بیهقی علم اصول آموخت و از ابونعیم اصفهانی کسب فیض نمود و اجازه دریافت کرد.
بر اثر تعصبات و دشمنی هایی که به تحریک عمیدالملک کندری بر ضد شیعه و اشاعره می شد، به بغداد رفت و در آنجا با علمای بزرگ ملاقات کرد. وی سپس به حجاز رفت و نزدیک چهار سال در مکه و مدینه مجاورت گزید و تمامی مسائل فقه را موافق هر کدام از مذاهب اربعه که سؤال می کردند فتوی می داد و پاسخ می نوشت، به همین جهت به امام الحرمین مشهور شد.
در اوایل سلطنت آلب ارسلان سلجوقی به نیشابور بازگشت. خواجه نظام الملک مدرسه ی نظامیه را در آن شهر برای وی بنا نهاد و ریاست عالیه و علمیه را در اختیار وی قرار داد و تا سی سال در کمال استقلال، تمامی امور مذهبی را بر عهده داشت. وی تا پایان عمر در نظامیه ی نیشابور به تدریس پرداخت.
اکابر فضلای آن دیار در درسش حاضر می شدند و هر روزه متجاوز از سیصد فقیه در برابرش حاضر می نشستند. مجموع شاگردان وی را چهارصد تن نوشته اند که از آن میان می توان از ابوحامد غزالی، شمس الاسلام عمادالدین کیای هراسی، ابوالمظفر ابیوردی، ابوالقاسم حکمی، ابوالقاسم انصاری، ابوالمظفر خوافی، زاهر شحامی، احمد بن سهل مسجدی و ابوعبداللَّه فراوی نام برد. چون بیمار شد او را به ده زادگاهش بشتنقان که از اعتدال هوا برخوردار بود منتقل کردند. وی همان جا درگذشت. جنازه اش را به نیشابور آوردند و در جوار مزار تلاجرد دفن کردند.
به گفته ی ابن خلکان چند سال بعد پیکرش را به کربلا انتقال دادند. شاگردانش در مرگ او قلم و دوات را شکستند و یک سال در سوگش نشستند. باخرزی گوید: امام الحرمین در فقه همچون شافعی، در ادبیات همچون اصمعی و در وعظ همچون حسن بصری بود. برخی از آثار وی: «ارشاد»، در اصول فقه؛ «تلخیص التقریب»؛ «الشامل»، در اصول دین؛ بر اساس مذهب اشاعره؛ «نهایة المطلب فی درایة المذهب»، در فقه شافعی، 12 مجلد؛ «غیاث الامم»، در امامت؛ «غُنیة المستر شدین»؛ در خلاف؛ «مغیث الخلق فی اختیار الاَحَق»، در اصول؛ «الورقات»، در اصول فقه؛ «العقیدة النظامیة» یا «الرسالة النظامیه».
wikiahlb: امام_الحرمین_جوینی