ام الکتاب


معنی انگلیسی:
the mother book

لغت نامه دهخدا

ام الکتاب. [ اُم ْ مُل ْ ک ِ ] ( ع اِمرکب ) فاتحه کتاب ( قرآن )، زیرا در هر نماز بدان ابتدا می شود. ( از لسان العرب ). سوره فاتحه از قرآن. ( از لسان العرب ) ( از منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). ام القرآن. || اصل کتاب ( قرآن ). ( از لسان العرب ) ( از منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). || لوح محفوظ. ( لسان العرب ) ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). || قرآن مجید. ( از لسان العرب ) ( از منتهی الارب ) ( از ناظم الاطباء ). || معظم قرآن و محکمات آن : هوالذی انزل علیک الکتاب منه آیات محکمات هن ام الکتاب و اخر متشابهات. ( قرآن 7/3 )؛ او آن است که فرو فرستاده بر تو این نامه ، از اوست آیتهای استوار داشته و تمام کرده ، معظم قرآن و مایه دین داران و علم جویان آن است. ( کشف الاسرار، ج 2 ص 15 ). و گفته اند هن ام الکتاب یعنی ام کل کتاب انزل اﷲ علی کل نبی فیهن کل ما احل و کل ما حرم ؛ یعنی آن آیات محکمات که در این قرآن بتو فروفرستادیم اصل همه کتاب خدای اند که پیغمبران را داد یعنی که همه را بیان حلال و حرام و فروش و حدود کردیم وروشن کردیم. ( از کشف الاسرار ج 2 ص 17 ). و نیز قول خداوند: یمحوا اﷲ مایشاءُ و یثبت و عنده ام الکتاب. ( قرآن 39/13 ). یعنی می سترد اﷲ تعالی آنچه خواهد و بر جای می دارد و می نهد آنچه می خواهد و مهر همه نسختها آن است که بنزدیک اوست. ( کشف الاسرار ج 5 ص 210 ) :
حرف ظرف آمد درو معنی جواب
بحر معنی عنده ام الکتاب.
مولوی.
|| در تداول علوم عقلی ، عقل اول. ( از تعریفات جرجانی ).

فرهنگ فارسی

( اسم ) ۱- عقل اول ( تعریفات جرجانی ). ۲ - لوح محفوتظ : یمحوالله مایشائ و یثبت و عنده ام الکتاب . ( سوره ۱۳ رعد آیه ۳۹ ) . ( محو می گرداند خدا آنچه را بخواهد و ثابت میدارد و نزد اوست اصل کتاب

فرهنگ معین

( ~. کِ ) [ ع . ] (اِ. ) ۱ - قرآن . ۲ - سورة فاتحه .

فرهنگ عمید

۱. ام القرآن، سورۀ فاتحه.
۲. قرآن: فیض ام الکتاب پروردش / لقب امّی خدای ازآن کردش (جامی۱: ۶۸ ).
۳. لوح محفوظ.
۴. (تصوف ) عقل اول که در نظر بعضی مرتبۀ وحدت است و به قول بعضی دیگر عبارت از نور محمدی است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] اُم الْکِتاب، یکی از کتاب های مقدس و سرّی اسماعیلیان منطقه جیحون علیا در آسیای مرکزی که به زبان فارسی نوشته شده و عمده مطالب آن را پاسخ هایی تشکیل می دهد که امام محمدباقر (علیه السلام) در جواب پرسش های شاگردان خود گفته است.
ام الکتاب در اصل یک اصطلاح قرآنی است که ۳ بار در قرآن به کار رفته است. لغویان و مفسران منظور از ام الکتاب را اصل کتاب و لوح محفوظ دانسته اند.ابوالفتوح رازی برای معنی «ام» به معنی اصل، ترکیبات « ام الولد »، « ام القری » ( مکه ) و « ام المَثوی » (مُضیف) را مثال آورده است. ام الکتاب همچنین نام سوره حمد است.

[ویکی شیعه] اُم ُّالکتاب واژه ای قرآنی که به دو معنای آیات محکم قرآن و لوح محفوظ به کار می‎رود. این واژه سه بار و در سوره های آل عمران آیه ۷، رَعد آیه ۳۹ و زُخرُف آیه ۴ آمده است. در برخی روایات، ام الکتاب بر همه قرآن، و در برخی بر سوره حمد اطلاق شده است.
راغب اصفهانی معنای اصلی «امّ» را «مادر» دانسته که سپس گسترش یافته و به چیزی که اصل برای وجود چیزی دیگر، یا اصل برای تربیت و اصلاح آن یا آغاز چیزی باشد اطلاق شده است.
کتاب نیز به معنای صحیفه ای است که در آن چیزی نوشته شده باشد. این واژه به صورت معرفه (الکتاب) در مواردی بر تورات و در موارد زیادی بر قرآن و نیز بر لوح محفوظ (سوره احزاب، آیه ۶) اطلاق شده است.

[ویکی فقه] ام الکتاب (ابهام زدایی). واژه ام الکتاب ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • سوره حمد، ام الکتاب یکی از نام های سوره حمد• لوح محفوظ، ام الکتاب یکی از نام های لوح محفوظ• آیات محکم، ام الکتاب یکی از نام های لوح محفوظ• ام الکتاب (کتاب سری اسماعیلیان)، یکی از کتاب های مقدس و سرّی اسماعیلیان منطقه جیحون علیا
...

[ویکی شیعه] ام الکتاب (ابهام زدایی). اُم ُّ الْکِتاب ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:

[ویکی فقه] ام الکتاب (قرآن). ام الکتاب (قرآن)، یکی از اسامی و صفات قرآن را می گویند.
ام الکتاب سه بار در قرآن برای دو معنا ذکر شده است:۱. لوح محفوظ (دو مورد)؛۲. اصل، عمده و اساس که منظور، قرآن کریم به ویژه آیات محکم آن است (یک مورد).
در قرآن
بنابراین، یکی از اسامی و صفات قرآن «ام الکتاب» است که در آیه ذیل می فرماید: (هو الذی انزل علیک الکتاب منه آیات محکمات هن ام الکتاب واخر متشابهات…)؛ "اوست کسی که این کتاب (قرآن) را بر تو فرو فرستاد پاره ای از آن آیات محکم (صریح و روشن) است آنها اساس کتابند و (پاره ای) دیگر متشابهاتند (که تاویل پذیرند)". علامه طباطبایی درباره وصف قرآن به «ام الکتاب» می گوید: «ام» به معنای اصلی است که همه چیز به آن بازمی گردد. به این دلیل به آیات محکمات «ام الکتاب» گفته شده است که برای تفسیر و تاویل آیات متشابه باید به آیات محکم رجوع شود، و «ام الکتاب» اضافه لامیه نیست؛ بلکه اضافه تبعیضیه است.

[ویکی فقه] ام الکتاب (کتاب سری اسماعیلیان). اُم الْکِتاب، یکی از کتاب های مقدس و سرّی اسماعیلیان منطقه جیحون علیا در آسیای مرکزی که به زبان فارسی نوشته شده و عمده مطالب آن را پاسخ هایی تشکیل می دهد که امام محمدباقر (علیه السلام) در جواب پرسش های شاگردان خود گفته است.
ام الکتاب در اصل یک اصطلاح قرآنی است که ۳ بار در قرآن به کار رفته است. لغویان و مفسران منظور از ام الکتاب را اصل کتاب و لوح محفوظ دانسته اند.ابوالفتوح رازی برای معنی «ام» به معنی اصل، ترکیبات « ام الولد »، « ام القری » ( مکه ) و « ام المَثوی » (مُضیف) را مثال آورده است. ام الکتاب همچنین نام سوره حمد است.
اصطلاح شناسی
اما این تعبیر در اینجا عنوان کتابی است به فارسی که در این قرن نسخه های آن در میان اسماعیلیان بدخشان در پامیر پیدا شد و « ایوانف » آن را برای نخستین بار براساس ۴ نسخه متأخر در ۱۹۳۶ میلادی در جلد ۲۳ « مجله اسلام » همراه با مقدمه ای به زبان انگلیسی منتشر کرد. وی قبلاً در ۱۹۳۲ میلادی مقاله مفصلی به زبان فرانسه در باره این کتاب منتشر کرده بود.
رد ارتباط با اسماعیلیان
به نظر ایوانف این کتاب اصلاً با مذهب اسماعیلی ارتباطی ندارد، زیرا :• جای اصطلاحات اساسی مذهب اسماعیلی، مانند امامت ، وصایت ، نص ، ناطق، اساس و غیره در آن کاملاً خالی است. • دیگر این که از این کتاب در هیچ یک از آثار بعدی اسماعیلیان ذکری به میان نیامده است .• به نظر ایوانف این کتاب اصلاً به فارسی نوشته شده بوده است، زیرا ساخت جملات و نیز اصطلاحات و تعبیرات آن حقیقتاً فارسی است و این نکته عربی بودن اصل آن را منتفی می سازد .• زمان تألیف کتاب به نظر وی پایان قرن ۵ قمری، و یا قرن های ۴ و ۵ قمری است .• محل تألیف این کتاب به نظر ایوانف جنوب بین النهرین یا شام ، یا به احتمال قوی نزدیکی های خلیج فارس است زیرا مؤلف از شهرهای جنوب عراق آگاهی کافی دارد، بحرین را می شناسد و از جزایر کوچک و مناطق خلیج فارس، مانند کرک ، کیش ، عمان و مسقط به خوبی آگاه است و از شهرهای شام مانند انطاکیه ، ملطیه ، اسکندریه ، نصیبین و عسقلان اطلاعات کافی دارد، ولی از شهرهای خراسان و ماوراء النهر نامی نمی برد. تنها چیزی که آن را به آسیای مرکزی ارتباط می دهد رسم الخط کتاب است.
عقیده لازار
...

دانشنامه آزاد فارسی

اُمُّ الکِتاب
«امّ» در لغت به معنای اصل و اساسی که چیزی از آن تکوین یابد. در قرآن، سه بار (آل عمران، ۷؛ رعد، ۳۹؛ زخرف، ۴) و به دو معنا در قرآن به کار رفته است. در آل عمران، آیۀ ۷، به معنای اصل و اساس کتاب (قرآن کریم) و در دو مورد دیگر به نظر بیشتر مفسران در معنای لوح محفوظ (بروج، ۲۳) و «کتاب مکنون» (واقعه، ۷۸) که جمیع حوادث عالم علوی و سفلی، در آن ثبت است. برخی دیگر از مفسران این واژه را به معنای علم الهی دانسته اند. همچنین سورۀ فاتحةالکتاب را که در آغاز قرآن آمده و مقاصد اصلی قرآن را دربر دارد، ام الکتاب می خوانند.

پیشنهاد کاربران

أُمُّ الْکِتَابِ: کتابی است که فقط نزد حضرت احدیت است و هیچ کس را از آن خبری نداده است، و اگر معصوم از آن باخبر باشد قطعاً از همه آن مطلع نیست، و به فرض اگر هم از بخشی از آن مطلع باشد به علت گمراهی مردم،
...
[مشاهده متن کامل]
جز در حد نادر و سربسته سخنی از آن به میان نیاورده اند. ( یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَیُثْبِتُ ۖ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ )

با احترام به زحمات و کار های لغت شناسان، مترجمین و مفسرین، شاید مقایسه زیر در جهت فهم و درک معنای باطنی واژه ترکیبی قرآنی اُم الکتاب مفید و راهگشا باشد. پیروان سه دین ابراهیمی یعنی یهودیت و مسیحیت و اسلام، آدم و حوا را پدر و مادر سلسله ی انسان می پندارند یا به آن باور دارند و در زبان عربی آنان را ابوالبشر و اُم البشر می نامند و از پیشوند حضرت هم استفاده می کنند. حال میتوان در کنار ام الکتاب ، ابو الکتاب قرار داد و اندکی بیشتر در این باره اندیشید. اگر به تقلید از زیگموند فروید، آلفرد آدلر، کارل یونگ و اریک فروَمّ به ترتیب بنیانگذاران تحلیل روان، روان شناسی انفرادی، روانشناسی تحلیلی و روان شناسی اجتماعی بر این باور باشیم که شخصیت افراد انسانی از همان دوران نوزادی و کودکی تا سن پنج و شش سالگی پایه ریزی میشود و آنهم توسط والدین و خواهران و برادران بزرگتر و اعضای فامیل و ایل و طایفه و قبیله و همسایه ها تا رسیدن به مهدکودک، آنگاه شاید بتوان به سهولت به این نتیجه رسید که والدین، هم پدران و هم مادران انبیاء و اولیاء و یا سرپرستان اصلی در پایه ریزی و شکل گیری شخصیت های آنان نقش بسزائی بازی کرده اند. لذا در بررسی افکار و خیالات و تصورات آنان مندرج در آثارشان هم باید نقش پدر و هم نقش مادر را در نظر گرفت، هم داستان های پدر و هم داستان های مادر. به عنوان مثال اگر مادر موسا ( موسی ) در دوران کودکی برای فرزندش متل، قصه یا داستان بافتن یک سبد از پوست و الیاف نی و قیر اندود کردن آن و سپس گذاشتن موسای نوزاد در آن سبد و گذاشتن سبد بر روی سطح آب رودخانه نیل بهنگام آب تنی کردن دختر یا خواهر فرعون در کنار قصر مشرف بر نیل و الا آخر به امر و دستور آقا یا سرور دنیا تحت نام یهوه، تعریف نمی کرده بود، آنگاه به احتمال قریب به یقین موسا در سنین جوانی و میان سالی به این فکر نمی افتاده که خودرا منتخب، برگزیده، اعزام و ارسال شده از طرف آقا یا سرور دنیا برای تربیت و هدایت قوم بسوی نور و روشنائی، معرفی نماید و الا آخر. اگر مادر ایسا ( عیسی ) در دوران کودکی برای فرزندش متل یا قصه و یا افسانه ظاهر شدن یک فرشته تحت نام گابریئل بر وی زیر یک درخت مجنون و وعده دادن بارداری و حامله شدن بهنگام باکرگی توسط روح مقدس و الا آخر، آنگاه ایسا در دوران نوجوانی و جوانی به این فکر نمی افتاد که اله یا الی را آبّا یا بابای آسمانی و خودرا فرزند وی و شاه حقیقی قوم یهود بنامد. ما ایرانیان و به ویژه مسلمانان ایرانی نمی دانیم که آیا آمنه مادر پیامبر اسلام در دوران کودکی تا سن شش سالگی ( یعنی تا زمان رحلت خود وی ) چه داستان های مادرانه ای برای فرزندش نقل کرده است. آیا به فرزند خود گفته است که وقتی بزرگ شوی از طرف الله و به امر و خواست وی برای تربیت و هدایت بشر بسوی معنویت های حقیقی و نور و روشنائی انتخاب و اعزام و ارسال خواهی گردید ؟ انتخاب نام فرزندان توسط والدین هم نقش بسزائی در شکل گیری شخصیت های آنان بازی کرده.
...
[مشاهده متن کامل]

بهر حال من خودم بر این باورم که معنای باطنی ام الکتاب در ضمیر ناآگاه و یا در زیر سطوح آگاهی و خود آگاهی پیامبر اسلام به معنای کتابچه ها یا دفتر چه های شفاهی یعنی همان قصه ها و داستان های مادران انبیا و اولیا پیشین و حتا مادر شریف خود وی بوده و نه یک کتاب به عنوان اصل و اساس همه ی کتاب ها. ضمنن کتب سه دین ابراهیمی یعنی تَورا ( تورات ) بهمراه پیوست های آن تحت عنوان عهد یا پیمان و یا وصیت نامه قدیم قوم یهود و ایوانگلی های چهارگانه ( اناجیل اربعه ) اقوام مسیحی بهمراه پیوست های آن تحت عنوان عهد یا پیمان و یا وصیت نامه جدید و کتاب بی بل یا بای بل عنوان عهد قدیم و جدید در یک جلد و قرآن اقوام مسلمان دارای دو محکمات مبدئی و بنیادی می باشند؛ یکی داستان آفرینش شش روزه جهان و دیگری خلق بابا آدم و ننه حوا که دو افسانه خیالی اوهامی بیش نبوده و نمی باشند، به این معنا که محتوای آن دو داستان از طرف خدای حقیقی و واقعی و به امر و خواست وی و از آسمان نازل نشده و در قالب وحی به گوش سر و دل سرایندگان ( اول موسا و سپس محمّد ) ابلاغ و نجوا و زمزمه نگردیده اند. یک نکته مهم در مورد این محکمات این است که یکسان و برابر نیستند بلکه دارای تناقضات جبران ناپذیرند. یکی دیگر از محکمات قرآن که شاید بتوان آنرا ژرف ترین و حقیقی ترین بیان محکم نامید، آیه یا عبارت زیر میباشد : هو الاول، هوالآخر، هوالظاهر و الباطن. که متاسفانه واژه ی ترکیبی هوالوسط در بین هوالاول و هوالآخر از قلم افتاده، حال سهوا یا عمدا. یکی دیگر از محکمات کتب دینی این حقیقت است که خدا بی حد و مرز ، بیکران و بینهایت است بدون اینکه تعریف روشنی از این واژه ها و کیستی و چیستی خود خدا ارائه داده بوده باشند.

ام الکتاب: اصل علوم و حقایق.
یَا مَنْ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ، یَا مَنْ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ ( فرازی از دعای جوشن کبیر )
ای آن که پاداش نیکو ( ی بهشت رضوان ) نزد اوست، ای آن که اصل علوم و حقایق نزد اوست.
واژه ی ام در لغت به معنی اصل و اساس هر چیزى است و اینکه عرب به مادر ام می گوید بخاطر آن است که ریشه خانواده و پناهگاه فرزندان است ، بنا بر این ام الکتاب ( کتاب مادر ) به معنی کتابی است که اصل و اساس همه کتب آسمانی می باشد ، و همان لوحی است که نزد خداوند از هر گونه تغییر و تبدیل و تحریفی محفوظ است ، این همان کتاب علم پروردگار است که نزد او است و همه حقایق عالم و همه حوادث آینده و گذشته و همه کتب آسمانی در آن درج است و هیچکس به آن راه ندارد جز آنچه را که خدا بخواهد افشا کند . ( تفسیر نمونه ج : 21 ص : 9 )
...
[مشاهده متن کامل]

ام الکتاب در زبان عربی نظیر motherbord ( مادر بورد ) هست در زبان انگلیسی به معنی برد و صفحه ی اصلی. ( نگارنده )

لوح محفوظ که نزد باریتعالی هست و سپس قران مجید. البته منظور از ام الکتاب سوره مبارکه فاتحه هست ولی معانی بالا را نیز به ترتیب در بر میگیرد.

بپرس