[ویکی فقه] المفید فی اخبار صنعاء و زبید (کتاب). تاریخ الیمن موسوم به المفید فی اخبار صنعاء و زبید، نوشته فقیه شاعر عماره یمنی (نجم الدین) ابومحمد عمارة بن ابی الحسن حکمی متوفای (۵۶۹ قمری) است.
مؤلف کتاب، تاریخ خود را در سال ۵۶۳ قمری، پس از حدود سی سال اقامت در مصر، به درخواست قاضی فاضل عبدالرحیم بن علی، صاحب دیوان انشاء فاطمیان در زمان الناصر آغاز کرد.(بعدها از بزرگ ترین مقربان صلاح الدین یوسف بن ایوب، براندازنده دولت فاطمیان شد، عماره روابط مستحکمی با افرادی از خاندان زریعیان داشت که دعوت حافظیه (مجدیه) را برای چهار تن از واپسین خلفای مصر در تمدن یمن برپا داشته اند. به رغم آنکه عماره در سال ۵۶۹ قمری در تلاش برای تجدید خلافت فاطمیان در مصر به قتل رسید. غالبا او را بر مذهب اهل سنت (فقیهی شافعی مذهب) می دانند.علاوه بر نوشته عماره، کتاب دربردارنده او اثر دیگر می باشد. یکی دول الیمن از کتبا العبر ابن خلدون و دیگر اخبار القرامطة تالیف بهاءالدین جندی است (متوفای ۷۳۲ قمری) اثر مهم جندی، کتاب السلوک فی طبقات العلماء و الملوک است. این کتبا از مهم ترین منابع درباره تاریخ دوره اسلامی یمن است و به نام های دیگری؛ از جمله طبقات الفقهاء الیمن، تاریخ الجندی، طبقات الجندی نیز معروف است. اخبار القرامطه بخشی از کتاب فوق است که در این اثر گنجانده شده است.هنری کسلس کای (۱۸۲۷- ۱۹۰۳ میلادی) بخش اخبار القرمطه کتاب جندی به ضمیمه کتاب ارض الیمن و تاریخ ها نوشته عماره یمنی، همراه با مختصر تاریخ دول الیمن از ابن خلدون را به انگلیسی ترجمه و با عنوان (۱۸۹۲، -) با استناد بر دست نویس یگانه ای که پس از سال ۱۲۵۸ قمری کتابت شده، همراه با شرح حال و تعلیمات منتشر ساخت: حسن سلیمان محمود این کتاب را تجدید چاپ و تعلیقات آن را به عربی ترجمه کرده، و در ۱۷ ذی القعده سال ۱۳۷۶ قمری منتشر ساخت.
ساختار کتاب
اثر از دو مقدمه (مقدمه ناشر و... ترجمه مقدمه کای) و سه متن تشکیل شده است، اول تاریخ الیمن از علامه یمنی دوم تاریخ یمن از کتاب العبر علامه عبدالرحمن بن خلدون مغربی و سوم اخبار القرامطه بالیمن از کتاب السلوک من طبقات العلماء و الملوک اثر بهاء الدین جندی.
گزارش محتوا
مقدمه ناشر از انگیزه خود بر ترجمه و انتشار کتاب تاریخ الیمن صحبت می کند و آن اینکه تاریخ یمن در خیلی از زمینه های آن پیچیدگی و دارای غموض در رویدادهایی که در دوره های مختلف بر آن گذشته روشن نبود و از آنجا که تز دکترای او عنوان الصلیحیون فی الیمن و علاقاتهم بالفاطمیین فی مصر بوده، انگیزه آن شد که به ترجمه کتاب کای مقدمه دوم که مربوط به کای بوده و ناشر عربی ترجمه نموده است، شرح حال کاملی از زندگانی عماره یمنی را به دست خواننده می دهد که ما مختصری از آن را در اول آن نوشته آوردیم. به دنبال آن به بررسی کتاب جندی و فصول مختلف و نسخ موجود آن در برتانیا و لیدن و... می پردازد که اخبار قرامطه فصل ششم کتاب جندی می باشد. پس از کتاب تاریخ عمومی ابن خلدون نام می برد که در این مجموعه مختصری از تاریخ یمن اثر ابن خلدون از طبق بولاق که در کتابخانه بریتانیا موجود است، آمده است، این مقدمه، مفصل ۲۳ متن اول، تاریخ الیمن عماره ینی، منبع اصلی برای بررسی این دوره پر اهمیت تاریخ یمن که شامل تاریخ خاندان صلیحی و تاریخ دیگر خاندان های حکومت گر معاصر آنها نجاحیان، بنو مهدی و زریعیان است. واپسین فصل این اثر تحت عنوان «فصلی در باب آن کس که زمام امر دعوت را در یمن عهده دار شد.» متن سجلی است که الآمر باحکام به سیده حره صلیحی فرستاده و در آن تولد پسرش طیب را به او داد. این سجل را نخستین بار کی منتشر ساخت و در باب صحت آن تردید کرد. وی افتادگی ها و تحریفات موجود در آن را که معنای بسیاری از فقرات آن را مبهم ساخته بود، خاطرنشان ساخت به علاوه مدعی شد که نحوه درج سجل آمد در این فصل کتاب خبان است که گویا به صورت ساختگی در آن گنجانده شده است.ساموئل استرن، بیشتر آنچه را که در این فصل آمده، رد کرده و بر ساخته یک کاتب طیبی مذاهب متاخر شهر ده است. در عین حال که بخش اول آن و مجموع نام های داعیان زریعی موجود در آن را اصیل دانسته است. عماره در سیره الداعی المکرم صلیحی که مجهول المولف است، تنها منبعی است المکرم و زوجه اش سیده جده را به طور کامل و سلسله وار توام با جزئیاتی پربار بر ایمان نقل می کند. آگاهی هایی که ابن سیده ارائه می کند، همچنان که از تاریخ یمن عماره و دیگر منابع متاخر اهل سنت یمن برمی آید، نظرگاه ما را در باب نقش منفی المکرم به کلی دگرگون می سازد. این آگاهی ها به ویژه ربط پیدا می کنند، به نقشی که المکرم در فرونشاندن شورشی ایفاء کرد که به دنبال کشته شدن پدرش، علی صلیحی سرتاسر یمن فرا گرفت. متن تاریخ عماره یمنی از اخبار بنی زیاد شروع می شود. ال زیاد سلسله ای از بازماندگان زیاد بن ابیه به مدت حدود دو قرن (۲۰۴ تا ۴۰۹ قمری) بر یمن حکومت کردند و با اخبار آل فجاح ادامه و در پایان از داعی فاطمیه در یمن و آئین ها و رسوم دربار فاطمیان پایان می یابد.
← متن دوم
...
مؤلف کتاب، تاریخ خود را در سال ۵۶۳ قمری، پس از حدود سی سال اقامت در مصر، به درخواست قاضی فاضل عبدالرحیم بن علی، صاحب دیوان انشاء فاطمیان در زمان الناصر آغاز کرد.(بعدها از بزرگ ترین مقربان صلاح الدین یوسف بن ایوب، براندازنده دولت فاطمیان شد، عماره روابط مستحکمی با افرادی از خاندان زریعیان داشت که دعوت حافظیه (مجدیه) را برای چهار تن از واپسین خلفای مصر در تمدن یمن برپا داشته اند. به رغم آنکه عماره در سال ۵۶۹ قمری در تلاش برای تجدید خلافت فاطمیان در مصر به قتل رسید. غالبا او را بر مذهب اهل سنت (فقیهی شافعی مذهب) می دانند.علاوه بر نوشته عماره، کتاب دربردارنده او اثر دیگر می باشد. یکی دول الیمن از کتبا العبر ابن خلدون و دیگر اخبار القرامطة تالیف بهاءالدین جندی است (متوفای ۷۳۲ قمری) اثر مهم جندی، کتاب السلوک فی طبقات العلماء و الملوک است. این کتبا از مهم ترین منابع درباره تاریخ دوره اسلامی یمن است و به نام های دیگری؛ از جمله طبقات الفقهاء الیمن، تاریخ الجندی، طبقات الجندی نیز معروف است. اخبار القرامطه بخشی از کتاب فوق است که در این اثر گنجانده شده است.هنری کسلس کای (۱۸۲۷- ۱۹۰۳ میلادی) بخش اخبار القرمطه کتاب جندی به ضمیمه کتاب ارض الیمن و تاریخ ها نوشته عماره یمنی، همراه با مختصر تاریخ دول الیمن از ابن خلدون را به انگلیسی ترجمه و با عنوان (۱۸۹۲، -) با استناد بر دست نویس یگانه ای که پس از سال ۱۲۵۸ قمری کتابت شده، همراه با شرح حال و تعلیمات منتشر ساخت: حسن سلیمان محمود این کتاب را تجدید چاپ و تعلیقات آن را به عربی ترجمه کرده، و در ۱۷ ذی القعده سال ۱۳۷۶ قمری منتشر ساخت.
ساختار کتاب
اثر از دو مقدمه (مقدمه ناشر و... ترجمه مقدمه کای) و سه متن تشکیل شده است، اول تاریخ الیمن از علامه یمنی دوم تاریخ یمن از کتاب العبر علامه عبدالرحمن بن خلدون مغربی و سوم اخبار القرامطه بالیمن از کتاب السلوک من طبقات العلماء و الملوک اثر بهاء الدین جندی.
گزارش محتوا
مقدمه ناشر از انگیزه خود بر ترجمه و انتشار کتاب تاریخ الیمن صحبت می کند و آن اینکه تاریخ یمن در خیلی از زمینه های آن پیچیدگی و دارای غموض در رویدادهایی که در دوره های مختلف بر آن گذشته روشن نبود و از آنجا که تز دکترای او عنوان الصلیحیون فی الیمن و علاقاتهم بالفاطمیین فی مصر بوده، انگیزه آن شد که به ترجمه کتاب کای مقدمه دوم که مربوط به کای بوده و ناشر عربی ترجمه نموده است، شرح حال کاملی از زندگانی عماره یمنی را به دست خواننده می دهد که ما مختصری از آن را در اول آن نوشته آوردیم. به دنبال آن به بررسی کتاب جندی و فصول مختلف و نسخ موجود آن در برتانیا و لیدن و... می پردازد که اخبار قرامطه فصل ششم کتاب جندی می باشد. پس از کتاب تاریخ عمومی ابن خلدون نام می برد که در این مجموعه مختصری از تاریخ یمن اثر ابن خلدون از طبق بولاق که در کتابخانه بریتانیا موجود است، آمده است، این مقدمه، مفصل ۲۳ متن اول، تاریخ الیمن عماره ینی، منبع اصلی برای بررسی این دوره پر اهمیت تاریخ یمن که شامل تاریخ خاندان صلیحی و تاریخ دیگر خاندان های حکومت گر معاصر آنها نجاحیان، بنو مهدی و زریعیان است. واپسین فصل این اثر تحت عنوان «فصلی در باب آن کس که زمام امر دعوت را در یمن عهده دار شد.» متن سجلی است که الآمر باحکام به سیده حره صلیحی فرستاده و در آن تولد پسرش طیب را به او داد. این سجل را نخستین بار کی منتشر ساخت و در باب صحت آن تردید کرد. وی افتادگی ها و تحریفات موجود در آن را که معنای بسیاری از فقرات آن را مبهم ساخته بود، خاطرنشان ساخت به علاوه مدعی شد که نحوه درج سجل آمد در این فصل کتاب خبان است که گویا به صورت ساختگی در آن گنجانده شده است.ساموئل استرن، بیشتر آنچه را که در این فصل آمده، رد کرده و بر ساخته یک کاتب طیبی مذاهب متاخر شهر ده است. در عین حال که بخش اول آن و مجموع نام های داعیان زریعی موجود در آن را اصیل دانسته است. عماره در سیره الداعی المکرم صلیحی که مجهول المولف است، تنها منبعی است المکرم و زوجه اش سیده جده را به طور کامل و سلسله وار توام با جزئیاتی پربار بر ایمان نقل می کند. آگاهی هایی که ابن سیده ارائه می کند، همچنان که از تاریخ یمن عماره و دیگر منابع متاخر اهل سنت یمن برمی آید، نظرگاه ما را در باب نقش منفی المکرم به کلی دگرگون می سازد. این آگاهی ها به ویژه ربط پیدا می کنند، به نقشی که المکرم در فرونشاندن شورشی ایفاء کرد که به دنبال کشته شدن پدرش، علی صلیحی سرتاسر یمن فرا گرفت. متن تاریخ عماره یمنی از اخبار بنی زیاد شروع می شود. ال زیاد سلسله ای از بازماندگان زیاد بن ابیه به مدت حدود دو قرن (۲۰۴ تا ۴۰۹ قمری) بر یمن حکومت کردند و با اخبار آل فجاح ادامه و در پایان از داعی فاطمیه در یمن و آئین ها و رسوم دربار فاطمیان پایان می یابد.
← متن دوم
...
wikifeqh: المفید_فی_اخبار_صنعاء_و_زبید_(کتاب)