المجسطی

المجسطی ( به عربی: اَلْمَجِسْطِیّ‎، آوانگاری:  al - majisṭiyy ) یا مجسطی یا مجستی ( به پهلوی: 𐭬𐭢𐭮𐭲𐭩𐭪, magestīg ) برترین نوشته بطلمیوس است. این کتاب سیزده مقاله ریاضی و نجومی دارد و دربردارنده نظریهٔ نامدار بطلمیوس دربارهٔ جابجایی ستاره ها و سیارات است. این کتاب در حدود سال ۱۵۰ میلادی نگاشته شده است.
نام اصلی این کتاب به یونانی Μαθηματικὴ Σύνταξις ( ماتماتیکه سینتاکسیس ) به معنی «تألیف ریاضی» است؛ و بعدها آن را از روی ارزش و بازتاب فراوانش هه مگاله سینتاکسیس به معنی «رساله بزرگ» خواندند. نام عربی آن از صفت عالی کلمه «مگاله» در یونانی که «مگیسته»، برابر با بزرگ ترین، باشد گرفته شده و در عربی آن را المجسطی می نویسند. در فارسی نیز بیشتر به «المجسطی» و گاه به «مجسطی» شناخته شده است. نام المجسطی برگرفته از واژه فارسی میانه مگستیگ ( به پهلوی: 𐭬𐭢𐭮𐭲𐭩𐭪, magestīg ) بوده که خود برگرفته از یونانی کهن «مِگیستِی» ( به یونانی: μεγίστη، megístē ) برابر با «مهست[ ۱] و بزرگ ترین» است. [ ۲] واژه یادشده فارسی میانه در نوشته «نامه های منوچهر» به همراه نام زیگ هندی و زیگ شهریار آمده است.
المجسطی نزد منجمان اسلامی اهمیت بسیار داشت و چند بار ترجمه و تفسیر شد. نخستین کسی که به ترجمه و تفسیر آن توجه کرد و جمعی را در بیت الحکمة به این کار برگمارد یحیی برمکی بود. ثابت بن قرة هم یکی از ترجمه های قدیم این کتاب را اصلاح کرد. اسحاق بن حنین نیز یکی از ناقلان این کتاب است و نقل او را هم ثابت اصلاح کرد.