الطب الملوکی

[ویکی نور] الطبّ الملوکی تألیف طبیب بزرگ ایرانی حکیم محمد بن زکریای رازی از جمله مهم ترین آثار وی به زبان عربی است. موضوع این اثر درمان بیماری ها با اغذیه است.
رازی این کتاب را به رسم هدیه برای خزانه حکومتی امیر سامانی منصور بن اسحاق بن احمد بن اسد (290-296ق) حاکم ری نگاشته است. وی هر چند در خطبه آغازین، نگارش این اثر را برای هدیه به خزانه حکومتی آن هم به رسم هدیه به حاکم سامانی بیان می کند، ولی در مقدمه ای که پس از خطبه نگاشته هدف اصلی خود را از تألیف این اثر چنین بازگو می کند: ما مداوای همه بیماریها را در نگاشته هایمان جمع آوری نموده ایم و از نگاشته های بقراط و دانشمندان دیگر بهره بردیم و علاوه بر آن تفصیلاتی را نیز خود بر آن افزودیم و در کتاب کبیر الحاوی فی الطب به تفصیل به مباحث درمان بیماریها پرداختم. در کتاب المنصوری فی الطب مباحث کمتری را مطرح ساختیم و همین طور در کتاب من لا یحضره الطبیب و مقالات دیگر. ولی بسیاری از مردم -خصوصاً کودکان و ثروتمندان- داروها را بسیار ناپسند دارند به گونه ای که گاه مریضی را تحمل می کنند ولی دارویی مصرف نمی نمایند، پس قصد نگارش این اثر را نمودیم باشد که این کتاب برای این افراد سودمند باشد. (الطبّ الملوکی، ص100-101).
مؤلف در این اثر تک تک بیماری ها را از سر تا پا ذکر می کند و در پی آن علاج هر بیماری را ذکر می کند. بنابراین در این اثر تنها با درمان بیماری ها آن هم با خوردنی ها و نوشیدنی ها روبه رو می شویم و سخنی از تقسیم امراض و نشانه های آنها مشاهده نمی کنیم. البته به نظر می رسد مؤلف مبحث شناخت بیماری ها و تقسیم آنها را به موسوعه «الحاوی فی الطب» حواله داده است. (الطبّ الملوکی، ص102).
شیوه مؤلف در این کتاب -چنانچه قبلاً نیز بیان کردیم- مداوای بیماران بر اساس رژیم های غذایی است و مؤلف سعی بر این دارد تا از تجویز دارو مگر داروهایی که همراه غذا تناول می شود اجتناب کند.
علاوه بر این، قصد مؤلف این است که این نگاشته او بیشتر جنبه کاربردی -آن هم برای عموم مردم- داشته باشد نه آن که کتابی علمی برای پزشکان و دانش آموزان رشته پزشکی باشد؛ مثلاً در درمان صراع حاد (سر درد نوع گرم) ماء الشعیر (ص103) و برای رعاف (خون دماغ) نوشیدن آب همراه با برف (ص154) را تجویز می کند.

[ویکی فقه] الطب الملوکی (کتاب). کتاب «الطب الملوکی» تالیف طبیب بزرگ ایرانی حکیم محمد بن زکریای رازی از جمله مهم ترین آثار وی به زبان عربی است. موضوع این اثر درمان بیماری ها با اغذیه است.
رازی این کتاب را به رسم هدیه برای خزانه حکومتی امیر سامانی منصور بن اسحاق بن احمد بن اسد (۲۹۰- ۲۹۶ ق) حاکم ری نگاشته است. وی هر چند در خطبه آغازین، نگارش این اثر را برای هدیه به خزانه حکومتی آن هم به رسم هدیه به حاکم سامانی بیان می کند، ولی در مقدمه ای که پس از خطبه نگاشته هدف اصلی خود را از تالیف این اثر چنین بازگو می کند: ما مداوای همه بیماریها را در نگاشته هایمان جمع آوری نموده ایم و از نگاشته های بقراط و دانشمندان دیگر بهره بردیم و علاوه بر آن تفصیلاتی را نیز خود بر آن افزودیم و در کتاب کبیر الحاوی فی الطب به تفصیل به مباحث درمان بیماریها پرداختم. در کتاب المنصوری فی الطب مباحث کمتری را مطرح ساختیم و همین طور در کتاب من لا یحضره الطبیب و مقالات دیگر. ولی بسیاری از مردم - خصوصا کودکان و ثروتمندان- داروها را بسیار ناپسند دارند به گونه ای که گاه مریضی را تحمل می کنند ولی دارویی مصرف نمی نمایند، پس قصد نگارش این اثر را نمودیم باشد که این کتاب برای این افراد سودمند باشد.
ساختار کتاب
مؤلف در این اثر تک تک بیماری ها را از سر تا پا ذکر می کند و در پی آن علاج هر بیماری را ذکر می کند. بنابراین در این اثر تنها با درمان بیماری ها آن هم با خوردنی ها و نوشیدنی ها روبه رو می شویم و سخنی از تقسیم امراض و نشانه های آنها مشاهده نمی کنیم. البته به نظر می رسد مؤلف مبحث شناخت بیماری ها و تقسیم آنها را به موسوعه «الحاوی فی الطب» حواله داده است.
گزارش محتوا
۱. شیوه مؤلف در این کتاب- چنانچه قبلا نیز بیان کردیم- مداوای بیماران بر اساس رژیم های غذایی است و مؤلف سعی بر این دارد تا از تجویز دارو مگر داروهایی که همراه غذا تناول می شود اجتناب کند. ۲. علاوه بر این، قصد مؤلف این است که این نگاشته او بیشتر جنبه کاربردی- آن هم برای عموم مردم- داشته باشد نه آن که کتابی علمی برای پزشکان و دانش آموزان رشته پزشکی باشد؛ مثلا در درمان صراع حاد (سر درد نوع گرم) ماء الشعیر و برای رعاف ( خون دماغ) نوشیدن آب همراه با برف را تجویز می کند. ۳. نثر مؤلف نیز در این اثر ساده و روان و بدون تعقید و پیچیدگی است تا برای همه قابل فهم و استفاده باشد.
وضعیت کتاب
...