الحقایق فی اسرار الدین

[ویکی فقه] الحقایق فی اسرار الدین (کتاب). کتاب الحقایق فی اسرار الدین یا الحقایق فی محاسن الاخلاق اثر ملا محسن فیض کاشانی است که به زبان عربی و از جمله آخرین تالیفات وی می باشد.
کتاب در شش مقاله، و هر مقاله مشتمل بر ابواب و فصولی است، به این ترتیب:مقاله اول: در علم و عقاید و معرفت نفس ؛ دوم: در بیان مساوی اخلاق و کیفیت تهذیب؛ سوم: در نکوهش دلبستگی به دنیا و مال و جاه دوستی؛ چهارم: در بیان مکارم اخلاق ؛ پنجم: در اسرار عبادت ؛ ششم: در اعمال صالحه از تفکر و تدبر و محاسبه و مراقبه و توبه و آداب دوستی و معاشرت.
گزارش محتوا
کتاب حاضر و کتابی است جامع و مختصر در بیان اخلاق حمیده و ذمیمه و اعمال نیک و بد، مبنی بر قواعد عقلی و ماثورات شرعی. مؤلف در این کتاب به بیان اصول ملکات فضایل و رذایل و آداب عبودیت و اسرار عبادت می پردازد. از شمار آثاری است که دانشمند پر آوازه شیعی، محدث بزرگ و متاله حکیم، مولی محسن فیض کاشانی (در گذشته ۱۰۹۱ ق) آن را در چند ماهی از واپسین سال زندگی پر برکتش- یعنی به سال ۱۰۹۰ ق به زبان تازی نگاشته؛ در حالی که گریبان گیر رنجوری های جسمی و پریشیدگی های روحی بوده و به آن هنگام هشتاد و سه سال و دو سه ماهی داشته است. وی این گزیده را از اثر معروف خود المحجة البیضاء تلخیص نموده و در این کتاب در طی شش گفتار به شناخت منش های روا و ناهنجاری ها بر بنیاد روش های عقلی و ماثورات شرعی پرداخته و رازورانه ریشه های فضایل و رذایل انسانی و احکام و عبادات ربانی را بازگو ساخته است. پایه و دست مایه او در سرشت این اثر، همانا کتاب سترگ دیگرش «المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء» بوده که در آن به پاک سازی و نونگاری «احیاء علوم الدین» غزالی بر سازواره آموزه های کیش شیعی پرداخته است.
← مقاله اول
الحقایق تا کنون بارها به چاپ رسیده و از روی ارزش و اهمیتی که داشته تنی چند به پارسی گردانی آن همت گماشته اند؛ از جمله شمس الفصحاء میرزا محمد محیط قمی، و فرزانه فقید شیخ محمد باقر ساعدی ، همچنین ابراهیم بن میر معصوم قزوینی تقریظی به سال ۱۱۲۶ ق بر آن نگاشته است. اما ظاهرا نخستین ترجمه آن به خامه نوه برادر مؤلف؛ یعنی علامه مولی نور الدین محمد بن مرتضی کاشانی مشهور به نور الدین اخباری باشد، چرا که کار خود را در شب بیست و چهارم از ماه ربیع الاول ۱۰۹۸ ق به پایان برده است.
منبع
...