التنبیه و الاشراف

[ویکی فقه] التنبیه و الاِشراف، کتابی به عربی در تاریخ و جغرافیا از ابوالحسن علی بن حسین مسعودی (متوفی ۳۴۵) است. به نوشته مسعودی،
این کتاب در بر دارنده گزیده ها و کلیاتی است که یادآور (تنبیه) تألیفات پیشین او و منظری (اِشراف) برای آگاهی از اطلاعات آثار قبلی نویسنده است.
التنبیه و الاشراف، که احتمالاً آخرین کتاب مسعودی است و تألیف آن در سال وفات وی به پایان رسیده، حاوی خلاصه ای از اطلاعات همه کتابهای او و تحلیل آنهاست.
مسعودی التنبیه و الاشراف را تألیفی مختصر و هفتمین کتاب در سلسله تألیفات تاریخی خود خوانده است.

سال نگارش کتاب
وی در ۳۴۴ نگارش این کتاب را آغاز کرد و در همان سال آن را به پایان رساند و سال بعد، هنگام اقامت در فُسطاطِ مصر، پس از بازنگریِ کتاب، مطالبی بر آن افزود که امروزه همین ویراسته اخیر در دست است.

نوع نگارش کتاب
وی در این کتاب از شرح و بسط مطالب و بحث و جدل پرهیز کرده و برای توضیحات بیش تر به کتاب های دیگر خود ارجاع داده است؛ مسعودی بیست عنوان از کتاب های خود را در التنبیه و الاشراف یاد کرده است.
آنچه در التنبیه و الاشراف، همانند مُرُوج الذهب، دیگر اثر برجای مانده مسعودی، جلب توجه می کند، پیوستگی تاریخ و جغرافیای علمی است.
مسعودی، باتوجه به تأثیر جغرافیا و عوامل محیطی در زندگی انسان، این دو دانش را به گونه ای ممتاز و ابتکاری در هم آمیخته است.

هدف از تألیف
...

[ویکی نور] التنبیه و الإشراف، اثر ابوالحسن علی بن حسین مسعودی، کتابی است تاریخی - جغرافیایی که بین سال های 344 تا 345ق و به زبان عربی تألیف شده و تحقیق آن، توسط عبدالله اسماعیل الصاوی صورت گرفته است.
کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در عناوین مختلف و متعددی، عرضه شده است.
در یک تقسیم بندی کلی، مطالب را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
الف) اطلاعات جغرافیایی، که عمدتا شامل شرح تقسیمات زمان و فصول سال، شکل زمین، تقسیمات و حدود اقلیم های هفت گانه، طول و عرض بلاد، اسامی دریاها و تعداد آنها می باشد.
ب) اطلاعات تاریخی، که خود به شش دسته عمده تقسیم می شود:

[ویکی شیعه] التنبیه و الاشراف (کتاب). ألتّنبیهُ و الإشراف کتابی تاریخی و جغرافیایی به زبان عربی که آخرین اثر مسعودی مورخ شیعه در قرن چهارم است. مؤلف در بخش اول، مباحث کیهانی و جغرافیایی را آورده و در بخش دوم به مباحث تاریخی می پردازد. وی نوآوری های متعددی را در این کتاب تجربه کرده است. این اثر به زبان های دیگر نیز ترجمه شده است.
علی بن حسین مسعودی تاریخ نگار و جغرافی دان مسلمان سده چهارم هجری قمری که از او کتاب های مروج الذهب و التنبیه و الاشراف به یادگار مانده است. به دلیل گزارش های بی طرفانه وی از وقایع تاریخی، مذهبش به روشنی معلوم نیست با این حال از دیرباز در منابع زندگی نامه و رجال شیعه، وی را دانشمندی شیعه مذهب شناخته اند. امروزه نیز بسیاری از پژوهشگران وی را شیعه به شمار آورده و آثار باقی مانده از وی را حاوی شواهد کافی برای اثبات این مدعا می دانند.
مسعودی ابتدا کتابهای دیگر مانند «اخبار الزمان» و «مروج الذهب» را نوشته و در آخر، با هدف نوشتن کتابی جامع و مختصر به تألیف کتاب التنبیه روی آورده و آن را در شهر فسطاط در سال ۳۴۵ق به پایان رسانده است.

[ویکی اهل البیت] التنبیه والاِشراف، کتابی به عربی در تاریخ و جغرافیا از ابوالحسن علی بن حسین مسعودی.(متوفی 345)
التنبیه والاشراف که احتمالاً آخرین کتاب مسعودی است و تألیف آن در سال وفات وی به پایان رسیده، حاوی خلاصه ای از اطلاعات همه کتابهای او و تحلیل آنهاست.
مسعودی التنبیه والاشراف را تألیفی مختصر و هفتمین کتاب در سلسله تألیفات تاریخی خود خوانده است. وی در 344 نگارش این کتاب را آغاز کرد و در همان سال آن را به پایان رساند.
وی در این کتاب از شرح و بسط مطالب و بحث و جدل پرهیز کرده و برای توضیحات بیشتر به کتابهای دیگر خود ارجاع داده است.
آنچه در التنبیه والاشراف همانند مُرُوج الذهب، دیگر اثر برجای ماندة مسعودی جلب توجه می کند، پیوستگی تاریخ و جغرافیای علمی است. مسعودی با توجه به تأثیر جغرافیا و عوامل محیطی در زندگی انسان، این دو دانش را به گونه ای ممتاز و ابتکاری درهم آمیخته است.
در مقدمة التنبیه هدف از تألیف این اثر و شماری از آثار پیشین نویسنده و موضوعات گوناگون آنها ذکر شده است. سپس فصل هایی به مطالب جغرافیایی اختصاص یافته است که حدود یک پنجم کتاب را دربرمی گیرد. این فصلها مشتمل اند بر اطلاعات عمومی درباره جغرافیای طبیعی، نجوم، هیئت افلاک، تأثیر نجوم (احکام نجوم)، ترکیب عناصر، تقسیم زمان و ویژگی های فصول سال، بادهای چهارگانه و جهت وزش و تأثیر آنها، شکل و مساحت و قسمتهای گوناگون زمین، ویژگیهای هر ناحیه و تأثیر آن در ساکنان آنجا، وصف اقالیم و تأثیر آب و هوا، دریاها و اقوام هفت گانه.
در فصل مربوط به اقوام از هفت قوم بزرگ دوران قدیم یاد کرده است.
چهار پنجم کتاب، مشتمل بر تاریخ عمومی جهان در دو قسمت تنظیم شده است: تاریخ پیش از اسلام و تاریخ اسلام تا رویدادهای سال 345، مقارن خلافت مطیع عباسی (344ـ364). قسمت نخست طبقه بندی موضوعی دارد.