الامام ابوالقاسم الشاطبی

[ویکی نور] الإمام أبوالقاسم الشاطبی نوشته عبدالهادی عبدالله حمیتو، کتابی است به زبان عربی و با موضوع معرفی یکی از قاریان و عالمان نابینای قرن ششم هجری به نام امام شاطبی و آثار اوست. نویسنده در این اثر، قصیده حرزالامانی را به شکل خاص مورد بررسی قرار داده و شروح و تکمله های آن را نیز ذکر کرده است.
کتاب دارای مقدمه، محتوای مطالب در چهار فصل و یک خاتمه است. نویسنده در نگارش این اثر از 136 منبع عربی بهره برده که برخی از آن ها از این قرارند: وفیات الأعیان ابن خلکان ، الوافی فی شرح الشاطبیة شیخ عبدالفتاح قاضی ، هدایة القاری إلی تجوید کلام الباری شیخ عبدالفتاح سید عجمی مرصفی، الموسوعة المغربیة للأعلام البشریة عبدالعزیز بن عبدالله، منهاج رسم القرآن فی شرح مورد الظمآن مسعود بن محمد جموع سجلماسی، معجم أعلام الجزائر عادل نویهض، من أعلام الفکر المعاصر بالعدوتین الرباط و سلا عبدالله جراری، معجم المحدثین و المفسرین و القراء بالمغرب عبدالعزیز بن عبدالله، مقدمه ابن خلدون ، ] ، اللألی الفریدة فی شرح القصیدة الشاطبیة فاسی و... .
نویسنده در مقدمه، درباره طرق قراءات در مکتب (مدرسه) مغربیه تا زمان شاطبی بحث می کند.
فصل اول کتاب حاوی مطالبی درباره زندگینامه شاطبی و هجرت وفات اوست. قاسم بن فیره بن خلف بن احمد ابوالقاسم (ابومحمد) رعینی شاطبی اندلسی ضریر در اواخر سال 538 هجری در شاطبه (شهری بزرگ در شرق اندلس نزدیکی بلنسیه) متولد شد. وی نابینا به دنیا آمد. در همان شهر بزرگ شد و قرآن را قراءت کرد و نزد برخی اساتید آموخت. سپس به بلنسیه رفت و قراءات را در آنجا خواند و «التیسیر» را به صورت حفظ بر ابوالحسن علی بن محمد بن هذیل خواند و در مدرسه اثریة حدیث و فقه و عربی و آداب و ... را از جماعتی از مشایخ آنجا آموخت. وی پس از مدتی به شاطبه بازگشت و قراءت قرآن را نشر داد و در آنجا شاگردانی را پرورش داد که قراءات را بر او می خواندند. شاطبی در جوانی بر همسالان خودش خطبه می خواند. گویا ولایت مسند خطابه در شهرش علت هجرت او از اندلس به مشرق بوده است؛ زیرا در آن زمان موحدین به امام مهدی معتقد بودند و آن حضرت را هدایت شده و دارای عصمت و ... می دانستند و به ایشان دعوت می کردند، اما حاکمان آن زمان منبری ها را اجبار می کردند که مدح آنان را بگویند. ازاین رو شاطبی به عذر رفتن به حج از زیر بار این امر شانه خالی کرد و از اندلس هجرت کرد و به مصر رفت. او در مصر به شهرهای مختلفی رفت و گویا قصیده های رائیه و لامیه اش را در مدرسه معزیه قاهره گفته باشد. وی در مصر با زنی از بنی حمیریان ازدواج کرد و پس از حدود سه سال اولین فرزند ذکورش به دنیا آمد. او دختری هم دارد که بعد از وفات شاطبی با ابوالحسن علی بن شجاع معروف به کمال ضریر ازدواج کرد. شاطبی پس از نماز عصر یکشنبه 28 جمادی الثانی 590ق در سن 52 سالگی در مصر از دنیا رفت و فردای آن روز در قرافه دفن شد. قبر او در مقبره قاضی فاضل است.
نویسنده در ادامه به معرفی دوازده نفر از اساتید و شیوخ اجازه او می پردازد. برخی از آنان عبارتند از؛ ابوعبدالله ابن لایه شاطبی ضریر محمد بن علی بن محمد بن ابوالعاص نفزی، ابوجعفر احمد بن محمد بن علی بن محمد بن ابوالعاص نفزی معروف به ابن لایه، ابوالحسن بلنسی علی بن محمد بن علی بن هذیل، ابوالحسن انصاری بلنسی علی بن عبدالله بن خلف بن نعمت، ابوبکر اشبیلی محمد بن یوسف بن مفرج بن سعادت، ابوعبدالله ازدی شاطبی محمد بن احمد بن مسعود معروف به ابن صاحب الصلاة و... .
بااینکه شاطبی از روشندلان و فاقد حس بینایی است کتاب های مهمی درباره علوم مربوط به قراءت مانند رسم و ضبط و استقرای قواعد قراءت و... از خود به جا گذاشته است. وی تمام آثارش را در قالب نظم بیان کرده است.