ال حرفوش

[ویکی فقه] آل حرفوش. آل حَرفوش، خاندان حکومتگر شیعی در بَعْلَبَک. حکومت این خاندان از اواخر عصر ممالیک (سده دهم) تا نیمه دوم سده سیزدهم ادامه داشت.
اصل این خاندان، به ظن قوی، عراقی است و می دانیم که بیش تر جماعت های شیعی لبنان و سوریه از عراق آمده اند. براساس اطلاعات شفاهی، نیای آنان، حرفوش خزاعی، به همراه سپاهیان فاتح شام به منطقه آمد و در غوطه دمشق استقرار یافت و هنگامی که ابوعبیده جراح راهی بعلبک شد، او را فرمانده یکی از لشکرهایش کرد. حرفوش در بعلبک اقامت گزید و نسل وی در اینجا گسترش یافت.
میخائیل موسی الوف بعلبکی، تاریخ بعلبک، ج۱، ص۸۶، بیروت ۱۹۲۶.
(۱) عباس ابوصالح، التاریخ السیاسی للامارة الشهابیة فی جبل لبنان: ۱۶۹۷ـ۱۸۴۲م، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.(۲) عبدالله بن عیسی افندی اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۱ـ.(۳) میخائیل موسی الوف بعلبکی، تاریخ بعلبک، بیروت ۱۹۲۶.(۴) سید محسن امین ، أعیان الشیعة.(۵) عبدالحسین امینی، شهداء الفضیلة، قم ۱۳۵۲ش.(۶) بطرس بستانی، کتاب دائرةالمعارف: قاموس عام لکل فن و مطلب، بیروت ۱۸۷۶ـ ۱۹۰۰، چاپ افست.(۷) تاریخ الأمراء الشهابیین، بقلم أحد أمرائِهم من وادی التّیم، چاپ سلیم حسن هشی، بیروت: المدیریة العامة للآثار، ۱۹۷۱.(۸) محمد بن حسن حرّ عاملی، امل الآمل، چاپ احمد حسینی، بغداد (۱۹۶۵)، چاپ افست قم ۱۳۶۲ش.(۹) احمد بن محمد خالدی صفدی، لبنان فی عهد الامیر فخرالدین المعنی الثانی، چاپ اسد رستم و فؤاد افرام بستانی، بیروت ۱۹۶۹.(۱۰) یوسف دبس، تاریخ الشعوب المشرقیة فی الدین و السیاسة و الاجتماع، (بیروت) ۲۰۰۰.(۱۱) محمدعلی روضاتی، فهرست کتب خطی کتابخانه های اصفهان، ج ۱، اصفهان ۱۳۴۱ش.(۱۲) طنوس بن یوسف شدیاق، اخبار الاعیان فی جبل لبنان، چاپ مارون رعد، (بیروت) ۱۹۹۵.(۱۳) قاسم شماعی رفاعی، بعلبک فی التاریخ: دراسة شاملة لتاریخها و مساجدها و مدارسها و علمائها، بیروت ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴.(۱۴) حیدر احمد شهابی، تاریخ الامیر حیدر احمد الشهابی، چاپ مارون رعد، (بیروت) ۱۹۹۳.(۱۵) حیدر احمد شهابی، لبنان فی عهدالامراء الشهابیین، چاپ اسد رستم و فؤاد افرام بستانی، بیروت ۱۹۶۹.(۱۶) سلیمان ظاهر، تاریخ الشیعة: السیاسی، الثقافی، الدینی، چاپ عبدالله سلیمان ظاهر، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.(۱۷) نجم الدین محمد بن محمد غزّی، الکواکب السائرة باعیان المئة العاشرة، چاپ جبرائیل سلیمان جبور، بیروت ۱۹۷۹.(۱۸) بولس قرالی، فخرالدین المعنی الثانی: حاکم لبنان و دولة تسکانا، بیروت ۱۹۹۲.(۱۹) محمد کردعلی، خطط الشام، بیروت ۱۳۸۹ـ ۱۳۹۲/ ۱۹۶۹ـ ۱۹۷۲.(۲۰) محمدامین بن فضل الله محبی، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، بیروت: دارصادر.(۲۱) علی خان بن احمد مدنی، سلافةالعصر فی محاسن الشعراء بکل مصر، مصر ۱۳۲۴، چاپ افست تهران.(۲۲) عیسی اسکندر معلوف، تاریخ الأمیر فخرالدین المعنی الثانی، بیروت ۱۹۶۶.(۲۳) جعفر مهاجر، التّأسیس لتاریخ الشیعة فی لبنان و سوریة، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۲.(۲۴) عبدالله ناصری طاهری، بعلبک و حلب، تهران ۱۳۶۶ش.(۲۵) حسن نصرالله، تاریخ بعلبک، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.(۲۶) Reinhart Pieter Anne Dozy, Supplement aux dictionnaires arabes, Leiden ۱۸۸۱, repr Beirut ۱۹۸۱.

[ویکی شیعه] آل حرفوش. آل حَرفوش، یکی از خاندان های حاکمِ شیعی در بَعْلَبَک که حکومت آنان از اواخر عصر ممالیک، از قرن دهم قمری تا نیمه دوم قرن سیزدهم ادامه داشت. اختلاف شدید و جنگ میان امیران حرفوشی در سال های ۱۲۵۶ تا ۱۲۶۶ق باعث شد تا سلطان عبدالمجید عثمانی فرمان لغو امارت حرفوشیان را صادر کند. در پی آن، سپاهی به بعلبک گسیل شد و امیران حرفوشی را در روستای معلولا محاصره کرد و پس از کشتن برخی از آنان، بقیه را به جزیره کرت تبعید کرد. پرآوازه ترین دانشمند حرفوشیان شیخ محمد بن علی بن احمد حرفوشی مشهور به حریری است. مقبره خانوادگی حرفوشیان در گورستان سَطْحه قرار دارد.
واژه حرفوش به معنای شخصی از یک طبقه اجتماعی فرودست در عهد ممالیک بوده است. مراد از این فرودستی اجتماعی دقیقاً روشن نیست و ما فقط می دانیم که آنها حداقلی از سازماندهی با رئیسی به نام سلطان الحرافیش داشته اند و این رئیس در مناسبات رسمی نیز حضور می یافته است.
نخستین بار نام این خاندان در خاطرات روزانه شهاب الدین احمد بن طوق آمده است. او دو بار از تیول دار(زمین دار) کوچکی به نام حسین حرفوشی رافضی نامبرده که حکومت مرکزی دمشق از وی خواسته بوده است که شیخ(کدخدای) روستای الجُبّة شود.