اُفیولیت ( ophiolite ) یا مارسَنگ بخشی از پوسته اقیانوسی کره زمین و گوشته بالایی زمین در زیر پوسته است که در پی فشار به سوی بالا آمده و از آب دریاها بیرون آمده است.
منظور از افیولیت فقط یک سنگ خاص نیست، بلکه هنگامی که صحبت از افیولیت می شود، منظور ردیفی از مجموعه های سنگی با توالی ویژه است. به همین خاطر غالباً به آن ها مجموعه های افیولیتی گفته می شود. شیوه قرار گرفتن و استقرار مجموعه های سنگی مذکور قانونمند است و توالی معینی دارد. بدین ترتیب که ستون سنگ ها از بالا به پائین عبارتند از: رسوبات دریایی، گدازه های بالشی و سنگ های آتشفشانی، دایک های دیابازی، کومولای گابرویی یا گابروهای لایه ای، کومولاهای الترامافیک و سنگ های الترامافیک؛ یافتهٔ دگرگونه.
از دیدگاه واژگانی، افیولیت از دو واژه یونانی ( ὄφις ) به معنی مار و ( λίθος ) به معنی سنگ ساخته شده است. علت این نام گذاری به این است که: در مجموعه های مذکور، سنگ های الترابازیک، مخصوصا سرپانتینیت فراوانند. این سنگ ها رنگی شبیه رنگ پوست مار؛ یعنی سبز خال خال دارند ولی از دیدگاه علم زمین شناسی، افیولیت به مجموعه ای از سنگ های لایه لایه با توالی خاص می گویند. این توالی سنگی از بالا به پائین عبارتند از:
الف ) رسوبات دریایی که عمدتاً آهک های لجه ای ( پلاژیک ) و بعضاً «فسیل دار» هستند.
ب ) سنگ های آتشفشانی و گدازه ای بالشی.
ج ) دایک های دیابازی و دلریتی که حتی داخل گدازه ای بالشی فوقانی خود نفوذ کرده اند.
د ) سنگ های گابرویی که نشان دهندهٔ تبلور در محیط آرام و زمان طولانی هستند.
ه ) کومولیت های الترامافیک که بیش تر از اولیوین و پیروکسن تشکیل شده اند.
و ) سنگ های الترامافیک دگرگون شده که در واقع قسمتی از گوشتهٔ فوقانی هستند.
بنابراین با توجه به سنگ شناسی یادشده، می توان گفت: افیولیت ها سنگ هایی هستند با منشأ گوشته فوقانی که در زیر اقیانوس ها بالا آمده اند و در مجاورت با آب اقیانوس ها سریع سرد شده و گدازه ای بالشی را تشکیل داده اند.
البته به ندرت می توان یک افیولیتِ دارای چنین سکانس کاملی یافت و در بیش تر موارد بخش هایی از این سکانس حذف شده اند. گاهی نیز تأثیر حوادث تکتونیکی موجب در هم آمیخته شدن و گسیختن این سکانس افیولیتی شده و آمیزه درهمی از واحدهای افیولیتی را پدید آورده که به آن «آمیزه افیولیتی» یا ophiolite melange می گویند.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفمنظور از افیولیت فقط یک سنگ خاص نیست، بلکه هنگامی که صحبت از افیولیت می شود، منظور ردیفی از مجموعه های سنگی با توالی ویژه است. به همین خاطر غالباً به آن ها مجموعه های افیولیتی گفته می شود. شیوه قرار گرفتن و استقرار مجموعه های سنگی مذکور قانونمند است و توالی معینی دارد. بدین ترتیب که ستون سنگ ها از بالا به پائین عبارتند از: رسوبات دریایی، گدازه های بالشی و سنگ های آتشفشانی، دایک های دیابازی، کومولای گابرویی یا گابروهای لایه ای، کومولاهای الترامافیک و سنگ های الترامافیک؛ یافتهٔ دگرگونه.
از دیدگاه واژگانی، افیولیت از دو واژه یونانی ( ὄφις ) به معنی مار و ( λίθος ) به معنی سنگ ساخته شده است. علت این نام گذاری به این است که: در مجموعه های مذکور، سنگ های الترابازیک، مخصوصا سرپانتینیت فراوانند. این سنگ ها رنگی شبیه رنگ پوست مار؛ یعنی سبز خال خال دارند ولی از دیدگاه علم زمین شناسی، افیولیت به مجموعه ای از سنگ های لایه لایه با توالی خاص می گویند. این توالی سنگی از بالا به پائین عبارتند از:
الف ) رسوبات دریایی که عمدتاً آهک های لجه ای ( پلاژیک ) و بعضاً «فسیل دار» هستند.
ب ) سنگ های آتشفشانی و گدازه ای بالشی.
ج ) دایک های دیابازی و دلریتی که حتی داخل گدازه ای بالشی فوقانی خود نفوذ کرده اند.
د ) سنگ های گابرویی که نشان دهندهٔ تبلور در محیط آرام و زمان طولانی هستند.
ه ) کومولیت های الترامافیک که بیش تر از اولیوین و پیروکسن تشکیل شده اند.
و ) سنگ های الترامافیک دگرگون شده که در واقع قسمتی از گوشتهٔ فوقانی هستند.
بنابراین با توجه به سنگ شناسی یادشده، می توان گفت: افیولیت ها سنگ هایی هستند با منشأ گوشته فوقانی که در زیر اقیانوس ها بالا آمده اند و در مجاورت با آب اقیانوس ها سریع سرد شده و گدازه ای بالشی را تشکیل داده اند.
البته به ندرت می توان یک افیولیتِ دارای چنین سکانس کاملی یافت و در بیش تر موارد بخش هایی از این سکانس حذف شده اند. گاهی نیز تأثیر حوادث تکتونیکی موجب در هم آمیخته شدن و گسیختن این سکانس افیولیتی شده و آمیزه درهمی از واحدهای افیولیتی را پدید آورده که به آن «آمیزه افیولیتی» یا ophiolite melange می گویند.
wiki: افیولیت