افشار ایرج

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] ایرج افشار، فرزند محمود افشار و نصرت برازنده، در 16 ماه مهر سال 1304ش، در تهران به دنیا آمده است. نیای افشار، از متمولین و ریشه دارترین خاندان های یزد، این فیروزه کویر ایران، بوده اند. ایرج در چنین خاندانی چشم به جهان گشود و در کنار پدر فرزانه اش رسم زیستن و دانستن آموخت. دبستان را در مدرسه زرتشتیان تجریش و دبیرستان را در مدرسه فیروز بهرام به پایان برد و هم زمان با تحصیل در دوران متوسطه، به عنوان مدیر داخلی مجله آینده که صاحب امتیاز آن، پدر نامدارش بود، مشغول به کار شد.
بعد از پایان تحصیلات متوسطه، رشته علوم قضایی را در دانشکده حقوق دانشگاه تهران دنبال کرد و در سال 1328، از این رشته و دانشگاه فارغ التحصیل شد، اما شوق به فرهنگ و ادب در او بیش از میل به اشتغال در رشته تحصیلی اش بود؛ به همین سبب، هم زمان با طی ایام دانشگاه، همکاری با مجله جهان نو را آغاز کرد که تا سال 34 ادامه یافت. از 1337، به عنوان مدرس دانشسرای عالی تهران و از 1348، به عنوان استاد رشته تاریخ، در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران مشغول به کار شد.
در سال 1330، به کتابداری در دانشگاه تهران روی آورد و به فهرست نویسی و کتاب شناسی علاقه مند شد.
در سال 1331، با همکاری محمدتقی دانش پژوه، منوچهر ستوده، مصطفی مقربی و عباس زریاب خویی، مجله فرهنگ ایران زمین را بنیان گذاشت و از آن زمان تاکنون بیش از نیم قرن است که به فعالیت مستمر مطبوعاتی مشغول است.
از سال 1333 تا 1335 سردبیری مجله سخن به صاحب امتیازی دکتر پرویز ناتل خانلری را بر عهده داشت.
از 1337 تا 1357، سردبیر مجله راهنمای کتاب به صاحب امتیازی دکتر احسان یارشاطر بود.

دانشنامه آزاد فارسی

افشار، ایرج (تهران ۱۳۰۴ـ ۱۳۸۹ش)
افشار، ایرج
مورخ، مصحّح، نسخه شناس، کتاب شناس، صاحب نظر در ایران پژوهی و روزنامه نگار ایرانی. از ۱۳۲۳ تا ۱۳۲۵ش، مدیر داخلی مجلۀ آینده بود که به کوشش پدرش دکتر محمود افشار منتشر می شد. ضمن تحصیل حقوق در دانشگاه تهران با مجلۀ جهان نو همکاری کرد که نُه سال ادامه یافت. پس از گرفتن دانشنامه لیسانس از ۱۳۳۰ش، نُه سال کتابدار کتابخانۀ دانشکدۀ حقوق بود. در این سال ها سردبیر مجلۀ مهر نیز بود. از ۱۳۳۱ش، با تنی چند فرهنگ ایران زمین را بنیاد نهاد که ۲۹ مجلد آن چاپ شد. از ۱۳۳۳ش، دوازده سال به نشر کتاب های ایران (کتاب شناسی سالانه) پرداخت. سپس سردبیر مجلۀ سخن (دو سال)، مدیر مجلۀ کتاب های ماه (شش سال) و قائم مقام موقت مدیر عامل بنگاه ترجمه و نشر کتاب بود. در ۱۳۳۷ش، ضمن تدریس در دانشسرای عالی، ۲۱ سال مدیر و سردبیر مجلۀ راهنمای کتاب بوده است. در این مدت دبیری انجمن کتاب نیز با او بود. در ۱۳۴۰ش، نشریۀ نسخه های خطی کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران را تأسیس و با همکاری محمدتقی دانش پژوه منتشر کرد. سپس به ریاست کتابخانۀ دانشسرای عالی، کتابخانۀ ملی و مرکز تحقیقات کتاب شناسی برگزیده شد. در ۱۳۴۲ش، به منظور فهرست نگاری مجموعۀ کتاب های فارسی چاپی دانشگاه هاروارد به امریکا رفت. در ۱۳۴۴ش، به ریاست کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه برگزیده شد و چهارده سال در این سمت بود. در همان سال، به تدریس در دانشکدۀ علوم اجتماعی و تأسیس مجلۀ کتابداری، نشریۀ کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، پرداخت و ضمناً ریاست مرکز ملی کتاب وابسته به کمیسیون ملی یونسکو را نیز عهده دار شد. از ۱۳۴۸ش، به تدریس درس تاریخ در دانشگاه تهران پرداخت. در همان سال، مدیر مجلۀ ایران شناسی و دبیر ثابت کنگرۀ تحقیقات ایرانی (از دورۀ سالانه) شد. در ۱۳۵۷ش، ضمن تأسیس سازمان کتاب، تا ۱۳۷۲ش، مجلۀ آینده را از دورۀ پنجم به مدت پانزده سال منتشر کرد. در ۱۳۶۸ش، در دانشگاه برن سوئیس تدریس کرد. در ۱۳۷۴ش، در اتریش به فهرست نگاری نسخه های خطی فارسی کتابخانۀ ملی وین پرداخت. عضو چندین انجمن، شورا و مؤسسه های علمی در ایران و جهان است که از آن جمله اند: عضویت در هیئت ناظران دانشنامۀ ایرانیکا و شورای علمی دایرةالمعارف بزرگ اسلامی و هیئت امنای کتابخانه مینوی. در ۱۳۷۸ش، گنجینۀ پژوهشی خود را که شامل کتاب ها، مجله ها، رساله ها، مقاله ها، اوراق و عکس ها بود به مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی واگذار کرد. از او مقالاتی بسیار به زبان های فارسی و خارجی در مجلات گوناگون به چاپ رسیده و مشخصات کامل آن ها در کتابی با نام فهرست موضوعی از چاپ کرده ها و نوشته های ایرج افشار به چاپ رسیده است. کتاب های او اعم از تصحیح و تألیف نزدیک به ۳۰۰ عنوان می شود که تنها به برخی از آن ها اشاره می شود: فهرست مقالات فارسی (۶ جلد)؛ فهرست نسخه های خطی کتابخانه ملی ملک (۱۳ جلد)؛ راهنمای تحقیقات ایرانی؛ کتاب شناسی فردوسی؛ سواد و بیاض؛ روزنامه خاطرات اعتماد السلطنه.

پیشنهاد کاربران

بپرس