اطفیش

[ویکی فقه] اَطَّفَیَّش ، محمد بن یوسف بن عیسی حفصی عدوی مصعبی ، ملقب به قطب الائمه (۱۲۳۶-۲۲ ربیع الثانی ۱۳۳۲ق /۱۸۲۱-۲۰ مارس ۱۹۱۴م )، فقیه اباضی مغرب بود.
لقب اطفیش یا اَطفیاش برگرفته از تعبیری بربری است . زادگاه محمد روستای بنی یسجن از وادی مزاب در جنوب الجزایر است . او به خاندانی اهل علم تعلق داشت و به عمر بن حفص هنتانی - جد خاندان مالکی مذهب حفصی در تونس - نسب می برد، و نسبت حفصی ِ او از همین روست .نسبت مصعبی وی ، نشان دهنده تعلق او به خاندان بزرگ بنی مصعب از قبیله بربر زناته در مغرب اقصی است . از مراحل دانش اندوزی اطفیش گزارش دقیقی در دست نیست و در منابع بیش از آنکه از تحصیلات و استادان وی سخنی به میان آمده باشد، از مهارت های علمیش گفت و گو شده است .وی تنها در نوشته هایش به اشاره ، از برخی شیوخ خود تجلیل کرده است . مهم ترین منبع درباره شرح حال اطفیش ، یادکردهای برادر زاده او ابواسحاق ابراهیم اطفیش است که بخشی از اثر خود الدعایة الی سبیل المؤمنین را به همین موضوع اختصاص داده است .همچنین گفتنی است که زرکلی ، پاره ای اطلاعات در این باره را، به طور شفاهی از ابراهیم اطفیش دریافت کرده است .
تسلط بر علوم مختلف
شماری از نویسندگان در شرح احوالی که از وی به دست داده اند، او را فقیه ، مفسر ، محدث ، متکلم ، منطقی و شاعر دانسته اند و این حقیقتی است که وی در تمامی علوم یاد شده اثری از خود برجای گذاشته است .می توان گفت وی پس از آنکه در علومی همچون لغت ، بیان ، عروض ، شعر و نیز منطق چیره دست گردید، در رویکرد خود به فراگیری علوم ، فقه و اصول را اشتغال غالب خویش ساخت و در کنار این دو دانش ، از سایر علوم همچون تفسیر ، کلام و حدیث نیز غفلت نورزید.
شاگردان
او مدت ها به تدریس اشتغال داشت و به گفته ای ، فقیهان و عالمان اباضی نسل پس از وی در منطقه مزاب جملگی از شاگردان وی به شمار می آمدند.شاید بتوان از میان شاگردان او که از شهرت نسبتاً بیشتری برخوردارند، به سلیمان پاشا بارونی (د ۱۳۵۹ق ) سیاستمدار و مورخ اشاره کرد. در بین علمای اباضی عمان که دورادور از اطفیش بهره علمی برده اند، می توان از عیسی بن صالح حارثی ، راشد بن عزیز خصیبی ، ابن شیخان شاعر و سعید بن خلفان خلیلی نام برد که شخص اخیر در مسائل فقهی مکاتباتی نیز با وی داشته است . بی گمان بخشی از نام آوری اطفیش ، به نقش او در مسائل سیاسی و اجتماعی کشورش مربوط می شود.او که از مردان نهضت سیاسی - اجتماعی در الجزایر به شمار می آید، در پرورش و هدایت نسلی از اصلاح طلبان ، تأثیری بسزا داشت .
بررسی حیات اجتماعی
...