اصول عملی

[ویکی فقه] اصول مبین وظیفه مکلّف هنگام شک در حکم واقعی اصول عملی گویند.
اصول عملی (که به آن دلیل فقهی هم گفته شده است)، به اصولی گفته می شود که شارع مقدس آنها را برای رهایی مکلف از شک در حکم واقعی شرعی مقرر نموده است.
زمان اجرای اصول عملی
مجتهد در مقام استنباط احکام واقعی، یا به حکم واقعی علم پیدا می کند و یا این که از طریق دلیل علمی (اماره معتبر) به آن دست می یابد؛ اما در صورتی که بعد از تتبع، نه به حکم واقعی علم پیدا کند و نه به دلیل علمی بر حکم واقعی دست یابد، شارع برای رهایی او از حالت شک و سرگردانی، اصولی را مقرر نموده است که وظیفه او در مقام امتثال و عمل را معین می نماید.
مهم ترین اصول عملی
مهم ترین این اصول عبارت است از:اصل برائت، احتیاط، تخییر و استصحاب. این اصول در تمام ابواب فقه جاری است؛ برخلاف اصول عملی دیگر، مانند: قاعده طهارت، که در بعضی از ابواب فقه جاری است.برای مثال، اگر کسی در حرمت استعمال دخانیات شک نماید (علم به حرمت ندارد) و بعد از جست وجو و تتبع، دلیلی علمی (اماره) بر حرمت نیز پیدا نکند، اصل عملی برائت، تکلیف را از ذمه او بر می دارد.در کتاب «کفایة الاصول» آمده است: «المقصد السابع فی الاصول العملیة، و هی التی ینتهی الیها المجتهد بعد الفحص و الیأس عن الظفر بدلیل مما دل علیه حکم العقل او عموم النقل. و المهم منها اربعة».
مفاد اصول عملی
...