اصول المعارف

[ویکی فقه] مؤلّف:ملا محسن فیض کاشانی (م ۱۰۹۱)
این کتاب مشتمل بر یک دوره مباحث مهم فلسفه به روش صدرالمتألهین است. مؤلف در این کتاب که در واقع تلخیص کتاب عین الیقین خودش می باشد. از نقل کلمات، اقوال و آرایی که مسلم نبوده و مورد نقض و ابرام است دوری کرده و فقط به ذکر طریق حق ونقل مطالب و تحقیق در آرایی که مورد تأیید بلکه مختار اهل توحید است اکتفا نموده است. او خواسته است که بین طریقه حکمت و معرفت حاصل از حکمای یونا ن و معارف وارده از شریعت محمدی شیعه جمع نماید این کتاب شامل مباحث تحقیقی و عالمانه در مباحث مهم فلسفه بوده و یکی از آثار گرانبهایی است که مباحث مهم دقیقی را به پژوهشگران و محققان ارائه کرده است.
مقدمه این کتاب (به زبان فارسی و در ۲۶۰ صفحه که از اصل کتاب زیادتر است) از استاد بزرگوار سید جلال الدین آشتیانی می باشد که به بیان خصوصیات کتاب اصول المعارف و کیفیت سیر حکمت اسلامی در دوران محقق ملا جلال دوانی، میر دشتکی، میر فخر سماکی و تأثیر ایرانیان در پیدایش تمدن اسلامی، بحث مختصری در خصوصیات مباحث این کتاب و اشاره به زندگی نامه مؤلف و برخی از معاصران او و مباحث مهم دیگر که بر ارزش کتاب افزوده است پرداخته است. کتاب اصول المعارف در ۸ باب تنظیم و به مباحث فلسفه پرداخته است.

وضعیت نشر
این کتاب در یک جلد به زبان عربی با مقدمه، تعلیق و تصحیح سید جلال الدین آشتیانی به همت مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی در سال ۱۳۶۲ه‍‍..ش به چاپ رسیده است.


منبع
سایت اندیشه قم
...

[ویکی نور] رساله اصول المعارف، از ملا فیض کاشانی که پس از مقدمه ی تحقیقی دانشمند بزرگوار استاد سید جلال الدین آشتیانی و هم به تصحیح و تعلیقات عالمانه ایشان، به چاپ رسیده و در واقع مختصری از کتاب عین الیقین است.
این رساله مشتمل است بر مباحث تحقیقی و عالمانه ای در وجود و عدم، و معرفت ذات باری تعالی، و صفات اسماء الهی، علم و جهل، ماهیات و تعیّنات آن، علت و معلول و معرفت غایات، و بیان آنکه خداوند غایت جمیع اشیاء است، و فاعل تام در دار وجود اوست، حرکات و تجدد طبیعت، و حدوث عالم از طریق حرکت جوهر، بیان حرکت و زمان و معنای ازل و ابد، و تنزّه خداوند از حدوث و حرکت، سماوات و ارض و برزخ و بین این دو، معرفت نفوس و عقول و ملائکه و شیاطین، و بیان معانی خیر و شر و لذت و الم، و معرفت ثواب و عقاب و نار، و بیان انقطاع عذاب از اهل نار، اقسام جنت و نار و بیان اصول نشأت و حقایق موجودات و ارواح، تفصیل وجوه فرق بین دنیا و آخرت و نحوه وجود جسمانی.
تحقیقات مفصّل دانشمند گران قدر استاد سید جلال الدین آشتیانی و تعلیقات ایشان، که نزدیک به چهارصد صفحه؛ یعنی تقریبا دو برابر اصل رساله است، بر ارزش کتاب افزوده است.
استاد آشتیانی کلیه مطالب رساله «اصول المعارف» فیض را مورد بحث قرار داده اند و مشکلات و غوامض آن را شرح و بسط کافی داده اند، و در موارد متعدد اقوال حکمای دیگر را در نظرات مشابه مورد بررسی دقیق قرار داده اند، به خصوص در مبحث حرکت جوهر، که ضمن آن شبهاتی را که برخی از متأخرین در این باره عنوان کرده اند، جواب گفته اند.
مؤلف یکی از اساتید بزرگ علوم عقلی و نقلی (فلسفه و حکمت مشایی و اشراقی، عرفان و تصوف نظری و عملی و فقه و حدیث و رجال و تفسیر و علم اخلاق بسبک عرفا و حکما) به شمار می رود و در جامعیت و تبحر در علوم مختلف و تخصّص در دو رشته عقلی و نقلی یکی از نوادر دانشمندان مملکت ما، در دوران اسلامی محسوب می شود.