اصلاح ذات البین

[ویکی فقه] اصلاح ذات البین به معنی اصلاح و آشتی دادن میان دو یا چند نفر می باشد.
آشتی دادن دو یا چند نفری که با هم کینه و دشمنی دارند، مستحب و در موردی که حفظ جان مؤمنی بر آن توقف دارد، واجب است.

مصرف زکات در اصلاح ذات البین
از موارد مصرف زکات، صرف آن برای اصلاح ذات البین است.

اصلاح ذات البین در قضاوت
مستحب است قاضی پیش از داوری، دو طرف دعوا را به صلح و آشتی فراخواند و در صورت خودداری آن دو، حکم را صادر نماید.

اصلاح بین زن و شوهر
...

[ویکی شیعه] اِصلاحُ ذاتِ البَین (در فارسی اصلاحِ ذاتُ البِین) آشتی و سازش دادن مردم، نیکو کردن رابطه بد میان اشخاص و گروه ها و استوارسازی پیوندهای اجتماعی و فردی است. اصلاح ذات البین از فضائل اخلاقی است که در مقابل سعایت، سخن چینی و ایجاد دوگانگی و دشمنی قرار دارد. آیات متعددی در قرآن ذیل واژه هایی مانند صلح، تالیف قلوب، سلم و توفیق به بیان اهمیت و ضرورت اصلاح ذات بین پرداخته است. اهمیت اصلاح ذات بین باعث اباحه برخی از امور حرام مانند دروغ در صورت داشتن مصلحت بالاتری از راست گویی، نجوا و شکستن سوگند شده است. برای ایجاد اصلاح میان مردم و برقرار کردن آشتی و پیوند میان افراد در متون دینی راهکارها و مصادیقی از جمله رفع اختلافات خانوادگی، پیش گیری از وقوع اختلاف با اصلاح در وصیت، دعوت به عقلانیت، میانجی گری در رفع اختلاف، نصحیت، موعظه و در نهایت جنگ با یاغیان ارائه شده است. موانعی برای اصلاح ذات بین از جمله کم رنگ شدن ارزش های اخلاقی، بخل، پیروی از گام های شیطان و دنیاطلبی معرفی شده است.
واژه اصلاح ذات بین که از نخستین آیه سوره انفال گرفته شده به معنای ایجاد ارتباط، آشتی و سازش دادن میان افراد و استوار سازی پیوندهای اجتماعی و فردی و دوری از منازعه و خصومت است. اصلاح ذات بین را به اصلاح بین مردم نیز تعبیر و در توضیح آن به نزدیک کردن مردم با محبت و مهربانی اشاره شده است.
واژه اصلاح ذات بین را در برابر واژه افساد ذات البین به معنای ایجاد دوگانگی، دشمنی و نفاق میان مردم قرار داده و هدف از آن را زدودن اختلاف و نزدیک ساختن دل ها و کوشش در نگه داشتن این صلح و صفا و از میان بردن اسباب تفرقه دانسته اند. علامه طباطبایی در تفسیر المیزان اصلاح ذات البین را به معنای نیکو کردن حالت فاسد و رابطه بدی که بین اشخاص یا گروه ها پدید آمده و برطرف کردن تیرگی روابط ایجاد شده میان آنها می داند. اصلاح ذات بین را همچنین از فضائل اخلاقی شمرده اند که در مقابل خصلت ناپسند سعایت و سخن چینی قرار می گیرد.

[ویکی اهل البیت] اصلاح ذات البین از سه کلمه تشکیل شده است؛ «اصلاح» از ماده صلح و نقطه مقابل فساد و تباهی است و به معنی از بین بردن نفرت و کینه در میان مردم است. «ذات» مؤنث ذو به معنی عین هر چیز و نفس آن است. و «بین» برای حد فاصل میان دو چیز یا وسط آنها وضع شده است.
«اصلاح ذات البین» به معنی اصلاح اساس ارتباطات و تقویت و تحکیم پیوندها و از میان بردن عوامل و اسباب تفرقه و نفاق است. و در اصطلاح قرآنی به معنی آشتی دادن مردم و نیز به معنی از میان برداشتن تباهی و نادرستی در محیط اجتماعی است.
برای بقاء روابط محبت آمیز و ادامه زندگی مشترک، آشتی دادن بین دو طرفی که خصومت دارند یک ضرورت اجتماعی است بخصوص اگر رابطه مذکور میان زن و شوهر در محدوده خانواده یا دو طایفه واقع شود.
«اصلاح ذات البین» نقطه مقابل سخن چینی نیز می باشد و فرد می کوشد با سخنان خود میان دو نفر صلح و صفا برقرار کند. بدیهی است آشتی دادن، تنها در سطح فرد یا افراد اثر نمی گذارد بلکه سبب انسجام اقشار مختلف جامعه و تحکیم پیوندها میان آنها می شود و این خود سبب پیروزی و عزت و اقتدار جامعه اسلامی می گردد. حضرت رسول صلی الله علیه و آله در بیان اهمیت آشتی دادن میان مردم می فرماید: آیا شما را به چیزی بافضیلت تر از نماز و روزه و صدقه (زکات) آگاه نکنم؟ آن چیز اصلاح میان مردم است؛ زیرا تیره شدن رابطه میان مردم، مهلک و دین برانداز است.
با این که دروغ گفتن یکی از گناهان کبیره است و دروغگو مورد نکوهش واقع شده است اما به خاطر اهمیت اصلاح بین مردم، اگر کسی بتواند به این وسیله بین دو نفر که با یکدیگر نزاع دارند. صفا و صمیمیت ایجاد کند. دروغ گفتن برایش جایز است.
امام صادق علیه السلام می فرماید: آشتی دهنده دروغگو نیست.
«اصلاح» و دیگر مشتقات صلح، نزدیک به 80 بار در قرآن بکار رفته است و گاهی به خداوند نسبت داده می شود و گاهی به بندگان (بیشترین کاربرد آن از این قسم است: رفع اختلافات خانوادگی، اصلاح در وصیت، اصلاح در امور یتیم، آشتی دادن بین مردم و... از مهمترین موارد اصلاح در رابطه با انسان با انسان های دیگر است.)

[ویکی فقه] اصلاح ذات البین (فقه). اصلاح ذات البین به معنی اصلاح و آشتی دادن میان دو یا چند نفر می باشد.
آشتی دادن دو یا چند نفری که با هم کینه و دشمنی دارند، مستحب و در موردی که حفظ جان مؤمنی بر آن توقف دارد، واجب است.

مصرف زکات در اصلاح ذات البین
از موارد مصرف زکات، صرف آن برای اصلاح ذات البین است.
جواهر الکلام ج۱۵، ص۳۶۱-۳۶۲.
مستحب است قاضی پیش از داوری، دو طرف دعوا را به صلح و آشتی فراخواند و در صورت خودداری آن دو، حکم را صادر نماید.
جواهر الکلام ج۴۰، ص۱۴۵.
...