[ویکی فقه] اصل امتناع تناقض یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای استحاله اجتماع و ارتفاع دو نقیض در موضوع واحد است.
از موارد اولیات جلیّ یا روشن «اصل امتناع تناقض» است. اصل عدم تناقض یعنی نقیضان در موضوع واحد در وجود و عدم، جمع نمی شوند.
فایده بحث تناقض
فایده بحث تناقض، آن است که هر چیزی را با نفی نقیضش می توان اثبات کرد، چرا که نفی نقیض، مساوی با اثبات اصل است.
جایگاه اصل امتناع تناقض
اصل امتناع تناقض از مهم ترین اصولی است که برای کشف حقایق عالم لازم است، بلکه ریشه تمامی آن هاست، چه اینکه اگر تناقض جایز باشد، هیچ چیزی اثبات نمی شود؛ نهایت اینکه ما بتوانیم بر حقانیت فلان مطلب دلیل اقامه کنیم، اما اگر نقیض و عدم آن نیز ممکن باشد، چگونه خود آن را می توان اثبات کرد؟ به همین سبب است که این اصل را «اصل الاصول»، «ام القضایا» و «اول الاوائل» نامیده اند، چه اینکه تمام قضایا حتی بدیهیات اولیه نیز بر آن متوقف اند و وجدان هر کسی، حتی اطفال، هر چند که اصطلاحات را نمی دانند، آن را به خوبی می داند و می یابد. از نظر فلاسفه و منطقیان، اصل تناقض «ام القضایا» است؛ یعنی نه تنها مسائل منطقی، بلکه قضایای تمام علوم و تمام قضایایی که انسان آنها را استعمال می کند، گرچه در عرفیات، بر این اصل مبتنی است و اگر اصل امتناع اجتماع نقیضین و امتناع ارتفاع نقیضین صحیح نباشد، منطق ارسطویی به کلی بی اعتبار است. برخی دیگر از منطقیان درباره اصل امتناع تناقض آورده اند: «اصل عدم تناقض بالذات ضروری و مسلم است و واسطه ندارد و سایر اصول دارای واسطه هستند و واسطه در همه اصول دیگر، امتناع اجتماع نقیضین است و باز گشت همه اصول به این اصل است».
مستندات مقاله
...
از موارد اولیات جلیّ یا روشن «اصل امتناع تناقض» است. اصل عدم تناقض یعنی نقیضان در موضوع واحد در وجود و عدم، جمع نمی شوند.
فایده بحث تناقض
فایده بحث تناقض، آن است که هر چیزی را با نفی نقیضش می توان اثبات کرد، چرا که نفی نقیض، مساوی با اثبات اصل است.
جایگاه اصل امتناع تناقض
اصل امتناع تناقض از مهم ترین اصولی است که برای کشف حقایق عالم لازم است، بلکه ریشه تمامی آن هاست، چه اینکه اگر تناقض جایز باشد، هیچ چیزی اثبات نمی شود؛ نهایت اینکه ما بتوانیم بر حقانیت فلان مطلب دلیل اقامه کنیم، اما اگر نقیض و عدم آن نیز ممکن باشد، چگونه خود آن را می توان اثبات کرد؟ به همین سبب است که این اصل را «اصل الاصول»، «ام القضایا» و «اول الاوائل» نامیده اند، چه اینکه تمام قضایا حتی بدیهیات اولیه نیز بر آن متوقف اند و وجدان هر کسی، حتی اطفال، هر چند که اصطلاحات را نمی دانند، آن را به خوبی می داند و می یابد. از نظر فلاسفه و منطقیان، اصل تناقض «ام القضایا» است؛ یعنی نه تنها مسائل منطقی، بلکه قضایای تمام علوم و تمام قضایایی که انسان آنها را استعمال می کند، گرچه در عرفیات، بر این اصل مبتنی است و اگر اصل امتناع اجتماع نقیضین و امتناع ارتفاع نقیضین صحیح نباشد، منطق ارسطویی به کلی بی اعتبار است. برخی دیگر از منطقیان درباره اصل امتناع تناقض آورده اند: «اصل عدم تناقض بالذات ضروری و مسلم است و واسطه ندارد و سایر اصول دارای واسطه هستند و واسطه در همه اصول دیگر، امتناع اجتماع نقیضین است و باز گشت همه اصول به این اصل است».
مستندات مقاله
...
wikifeqh: اصل_امتناع_تناقض